De naam De Keyn
In het Bulletin de l'Académie royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique plaats ik de tekst (jan. 1983) over de naam De Keyn, naam van de prijs toegekend aan waardevolle handboeken voor het Lager en het Middelbaar Onderwijs. De Prijs is ruim honderd jaar oud; over de nog steeds tergende etymologie van de naam is tot nu toe nog geen oplossing gepubliceerd!
Daar deze lezing, uiteraard in het Frans gehouden, niet zomaar aandacht krijgt bij het Vlaamse publiek, evenmin trouwens de mededeling (wegens het feit dat Keyn een Frans element is of best kan zijn) door mij gehouden voor de pleno-vergadering van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie (oktober 1982) ook al in het Frans, heb ik het oordeelkundig geacht een bondige interpretatie van de naam De Keyn in het Nederlands te publiceren, ten gerieve van Nederlandssprekenden.
Van de naam De Keyn kan men drie etymologische verklaringen naar voren schuiven: 1) de naam in verband brengen met de plaatsnaam Kain (enkele kilometers ten N.-O. van Doornik), t.w. de Kain ‘herkomstig uit Kain’, dus De Keyn, maar bezwaren zijn dat in Kain de n thans niet uitgesproken wordt, zodat de wel verspreide vorm Dequenne hinderlijk blijft. - 2) ook de naam Duquenne bestaat, waarin du de samentrekking is van de le, d.i. dan du chène (dit naar de bekende boom: vgl. ndl. Van der Eiken). Enkele opmerkingen komen in beide gevallen nog roet in het eten gooien, o.m. de spelling keyn waar de y op een diftong wijst en als spelling bezwaarlijk Frans kan zijn. - 3) Als variant, hoewel zeldzaam, van De Keyn kunnen we nog Lekenne beschouwen: de naam bestaat! Een verklaring zou in het volgende kunnen bespeurd worden: de in de middeleeuwen in het Latijn voorkomende vorm a. 1120 (Alberti) Canis oorspronkelijk Nederlands De Hont, Dhont (in casu in West-Vlaanderen). Deze identificatie hebben we aan Frans Debrabandere te danken (Persoonsnamen in de Leiestreek voor 1200, in: De Leiegouw XXII - 1980 - blz. 50, nr. 46), die (als vertaling, of spontaan als benaming) overeenkomt - schrijft Debrabandere - met picardisch Lequien, Lekain. Zou het nu (meen ik echter schoorvoetend!) te gewaagd zijn dat Lekain in het Nederlands werd weergegeven door De Keyn, zijnde de vertaling van het lidwoord le in ndl. de alleen, met behoud van kain,
Auteursrechtelijk beschermd