Taal en Letteren. Jaargang 14

[p. 28]

Iets uit de praktijk van mijn onderwijs.

Wie ernstig onderwijs geeft, is nooit tevreden en zoekt altijd weer, hoe hij 't nog beter kan doen. Telkens stelt hij zich ook de vraag: ‘wat wil ik nu eigenlik bereiken.’ Zo gaat 't mij tenminste. Ik zoek en zoek, en ben altijd heel dankbaar, als ik weer eens iets goeds van 'n kollega in het vak hoor, of zelf iets goeds meen gevonden te hebben, maar intussen tuur ik al weer uit naar iets beters.

Trage gaan
en verre zien
is het werk
van wijze liên....

heeft Gezelle's duikalmanak me geleerd - langzaam maar zeker vooruit!

Allerwegen klinkt de roep: vereenvoudiging van onderwijs! Nu volmaakt is het onderwijs in de Moedertaal ook nog niet, en eenvoudiger, wat meer opvoedend voor geest en hart kan 't zeker wel worden - levend, springlevend moet 't zijn en ach, 't is zoo vaak morsdood!

Maar daarover wil ik nu niet spreken, wel over 'n stap in de goede richting naar ik meen. Van belangstellende zijde werd mij verzocht daarover eens iets te zeggen, en nu ben ik zo vrij dit hier te doen.

[p. 29]

't Betreft 'n gelukkige vondst voor mijn 5^de klasse (H.B.S. voor Meisjes) 'n vondst, waarvan ik nu al twee kursussen met mijn leerlingen geniet, nl. 't samen behandelen van Schepers' Bragi, 1^ste Boek, niet door 't te lezen, ieder 'n eksemplaar voor zich, maar doordat de leerlingen van een Afdeling 't samen van buiten leren, en in vijf, zes weken, iedere week één uur, zijn we er door.

En wat men niet van de kinderen kan gedaan krijgen, als ze maar willen! Ik heb maar één eksemplaar van het boek en zes of zeven meisjes worden er iedere keer aangewezen, die in één week tijd elk 1, 1½ soms naar vrije verkiezing 2 blz. of meer uit het hoofd moeten leren. Nooit nog heb ik 'n klacht gehoord, dat 't niet ging, dat 't zo moeilik was of iets dergelijks lafs en halfs - ieder schrijft het hare snel over en alles loopt geregeld en best van stapel. Dan wordt er een uur lang voor de klasse opgezegd - voordragen noem ik 't maar niet, om alle pathos te vermijden - flink voorbereid, luid, soms goed articulerend, ook wel eens minder duidelik, maar ieder doet toch haar best en altijd gaat 't met lust, zelfs met vuur, en 'n enkele keer aandoenlik welluidend met lieve meisjesstem, die voelt en meetrilt. De luisteraarsters schrijven intussen kort op, wat er gezegd wordt en werken dit thuis uit - aan 't slot mij in te leveren.

Zo tracht ik de inhoud van dat mooie 1^ste boek van Bragi dienstbaar te maken aan het zich langzaam verdiepend, verbredend levensvoelen van mijn zestien-, zeventienjarige leerlingen, ook aan hun logies vlug 't gehoorde in zich opnemen en kort in eigen woorden neerschrijven.

Toen dit nu zo goed ging de vorige kursus met mijn 5^de, zocht ik dit jaar ook iets dergelijks voor 4^de en 3^de. Voor mijn 3^de vond ik 'n uitstekend prozawerkje, dat we nu samen lezen, Ligthart's kort geleden verschenen ‘Een zomervacantie aan de grenzen,’ los en vlug van stijl, pittig van inhoud, waarvan de hoofdstukken nu ook door mijn 3^de klassers zij 't ook met wat hoofdbrekens worden samengevat in

[p. 30]

hoofdpunten. Voor mijn 4^de klasse ben ik nog niet geslaagd, misschien weet een mijner kollega's mij te raden? Aan stukken uit de Geyter's Karel V, Willems' Reynaertbewerking. Penning's Benjamin's Vertellingen heb ik gedacht, maar geschikt vind ik ze niet. De vorm vooral ook moet goed, moet mooi zijn, en niet te moeilik, 't grote bezwaar vooral van 't laatste.

Maar om op Bragi terug te komen. Juist dat 1^ste Boek vind ik zo bij uitstek geschikt voor onze jeugd; tot 'n zelfde behandeling van 2^de en 3^de zou ik geen tijd hebben, al zorg ik er voor, dat mijn leerlingen die zoveel mogelik zelf lezen. Door geheel 't werk gaat zo iets gezond-germaans, zo iets kloeks, 't is zo waar, eenvoudig, oprecht gevoeld en de taal - 't klinkt en zingt vol levensblijheid!

Bragi's jeugd, z'n langzaam ontwaken tot bewust kunstvoelen onder de invloed van natuur en liefde - z'n opgroeien tot jonge man in eerste strijd met hartstocht, die omdat 't hart rein is, niet bevlekken kan - Wodan's zoon door levenstrijd tot kunstenaar gerijpt en in Walhalla als Dichtgod opgenomen, met wie Idoena, de aardse vrouw, nu godin van eeuwige Jeugd, frisse Schoonheid, verbonden blijven zal - zie, dat is 'n eenvoudige stof, heerlik voor onze kinderen, zo rein, zo pakkend voor hun langzaam opbloeiend mensvoelen.

Maar alle dichterlikheid ter zijde gezet, heb ik dit jaar nog eens 'n andere proef genomen. Nadat door allen de korte inhoud van de 5 hoofdstukken uit het 1^ste Boek was uitgewerkt, toch nog tamelik uitvoerig, gaf ik hun ineens op, zonder enige verdere voorbereiding, in 'n bepaalde tijd, in mijn geval 2 × 50 minuten, de hele inhoud in hoofdzaken weer te geven, - weglaten alle bijzaken en met flinke stappen door 't geheel heen. De titels der 5 hoofdstukken schreef ik op 't bord om ze iets tegemoet te komen, als de 5 hoofdpunten, die zij tot lijn moesten verbinden. De uitslag was heel bevredigend. Er waren er natuurlik, die verdronken

[p. 31]

in bijzaken en me 'n vervelend slap relaas leverden, ook droge katalogusschrijvers, maar verscheidenen is 't gelukt de 106 blz. druks goed en vloeiend samen te vatten in 'n 2 ½ à 3 blz. van 't gewoon formaat schriftpapier.

Ik kan niet nalaten een van de besten hier even zelf 't woord te geven. Wek ik misschien een mijner kollega's op mede Bragi op school te doen klinken, ik zou er voor 't onderwijs hartelik blij om zijn!

Bragi.

I. Bragi is de zoon van Gunlod en Wodan. Hij leeft met zijn moeder gelukkig in het bosch bij het ven. Gunlod gaat soms als een oude vrouw naar het dichtstbij gelegen dorp, waar ze zingt van Gerda's liefde voor Freyer, door haar verkozen boven een onbezorgd leven. De bewoners gesterkt door dat lied geven haar dan eten. Door dezen tooverzang wordt Bragi dan in het bosch beschermd. Maar ook hij zelf voelt de dichtkunst in zich.

II. In het dorp woont Hagen met zijn kleindochter Idoena. Grootvader is ziek en daarom gaat Idoena naar het bosch om de oude vrouw kruiden te vragen. Zij ontmoet Bragi, die haar den weg wijst naar Gunlod. Deze zoekt kruiden voor het meisje. Als haar Grootvader hierdoor beter wordt, komt ze nog dikwijls in het bosch, en Bragi en zij zwerven vaak samen langs de vennen.

Eens zitten zij samen bij het meertje en zien, hoe zwanejonkvrouwen er zich in baden. Bragi gevoelt dadelijk liefde voor één, Hilda. Hij wil nu de wereld in om haar te zoeken en Gunlod weet, dat zijn lied voller zal worden, als hij strijd heeft. Vóór zijn vertrek zegt Idoena hem, hoeveel ze van hem houdt, maar toch gaat hij heen.

III. Bragi komt in een dorp, dat in oorlog is, en wakkert de strijders aan door liederen te zingen. Hier blijft hij, vergeet zijn Walkyre en wordt verliefd op Gerda, een dorps-

[p. 32]

meisje. Maar door deze liefde blijft hij niet rein. Hij schaamt zich en voelt verlangen naar Idoena. Ook zij heeft dikwijls aan hem gedacht.

IV. Onverwacht komt Bragi terug en vraagt haar zijn vrouw te worden, waarin zij toestemt Beiden zijn zeer gelukkig. Maar het dorp komt in oorlog en Bragi moedigt de bevolking aan. Op zijn trouwdag breekt de strijd uit. Het Noodlot wijst zijn dood aan en hij sneuvelt in een tweestrijd met den veldheer van den vijand. Als Walkyre komt Hilda nu om zijne ziel naar Walhalla te voeren, maar zij kan hem niet meer bekoren; eerst als hij Idoena ziet, sterft hij tevreden.

V. In Walhalla zijn alle goden vereenigd; Bragi wordt onder hen opgenomen. Eerst is hij vroolijk, maar zijn verlangen naar Idoena maakt hem treurig. Ook deze kwijnt op aarde weg. Dan vraagt en krijgt Wodan de toestemming van Hilda en Frig om haar als godin naar Walhalla te voeren. En als godin van de Eeuwige Jeugd brengt Idoena in het godenrijk weer vreugde.

Amsterdam.

J. Aleida Nijland.