Taal en Letteren. Jaargang 11

[p. 550]

Kleinigheden.

XV.
Knypraad.

In Dr. Colenbrander's recensie van Het Dagboek van Van Hardenbroek (uitgegeven en toegelicht door Dr. F.J.L. Krämer), in de Octoberaflevering van De Gids, bl. 137, staat: ‘In plaats van welingerichte departementen van algemeen bestuur, een lichtschuwe kuipraad;’ en daarbij de volgende aanteekening: ‘Prof. Krämer maakt er een knijpraad van. Er zal stellig in het hs. wel een u staan. Onze eeuw kent knijpdokters, maar de achttiende geen knijpraden’. Wat Dr. Colenbrander hier beweert is nog zoo zeker niet. Het woord knijpraad komt wel degelijk in de oudere taal voor in de beteekenis van geheime raadgever. Bijv.:

De rest word u, als Knypraad, toevertrouwd.

Beweeg jy de Juffer, en hou je dicht; het verd're blyft ons bevoolen.

A. Alewyn, De Bedrooge Woekeraar, 1702, bl. 25.

Ook is hy je vader altyd op zy en knypraad in al zyn doen en laaten.

F. Ryk, De doorsleepen Vleyer, bl. 10.

Zie ook het Woordenboek van Oudemans, die echter de door hem geciteerde plaats niet heeft begrepen, en ten onrechte een werkwoord ‘knypraden’ vormt.

K. Poll.

XVI.
Hasenoten met gaatjes.

Hasenoten met gaatjes zei men in de 17e eeuw van dingen zonder waarde, van personen die niets beteekenen. In een schimpdicht op de ‘vijf Antwerpsche Coek-Coekx Rijmerkens’ in Van der Veen's Zinnebeelden (1658, bl. 400) staat:

[p. 551]

 

Wel wat dunkt u van dit zootje,

 

Die wy stellen op de Ry,

 

Ist ook meer als droge brootje,

 

Want daar is geen suyvel by.

 

Niet als bandelooze vaatjes

 

Over alle zyen lek,

 

Hasenoten hol met gaatjes,

 

Mager moesje sonder spek.

 

't Is 't geluk van ongelucken,

 

't Sijn al watten van een niet,

 

't Sijn al dansers op twee krucken,

 

En al gevers sonder yet.

Vergelijk ook het door Boekenoogen uit een 16^de-eeuwsch Vlaamsch hs. geciteerde raadsel: ‘Als gy het siet, soo laet gy het liggen, niet siende raept gy het op.’ Antwoord: ‘Een note met een gaetje.’

Bij uitbreiding kon ‘hasenoten zijn 't met gaatjes’ de beteekenis krijgen: het is verloren moeite. In denzelfden bundel van Jan van den Veen lezen we op bl. 320:

Hasenoten zijn 't met gaatjes
Als men wil de Min ontraan,
An die graagh uyt vryen gaan,

en daarbij in margine: C' est peine perdu.

K. Poll.

XVII.
Ter Hunnep varen.

In een bruiloftslied van Van der Veen (Zinne-beelden, 1658, blz. 304) leest men het volgende:

O Jeught verheught in deught (soo klonken al de snaren)
Op dat de Bruyt, de Bruyt, haast mach ter Hunnep varen.

De auteur teekent er bij aan: ‘Het woort ter Hunnep varen Deventer spreekwoort: op sijn Amsterdams Volewyk varen.

K.P.