Taal en Letteren. Jaargang 11

Welluidendheid, Hiaat, en Medeklinkers.

In 't Hollands en in andere germaanse talen¹⁾ komt de zogenoemde hiaat d.i. de opvolging van ə + andere vokaal, tal van malen voor.

Ziehier enige voorbeelden uit het Nederlands. Eerstens met het lidwoord; vaak wordt het gebruikt:

de apen, de ezels, de uilen, enz,

die ie, de a, de u, de ei.

de oost,

de anderen.

Hoe vaak worden verder niet de pronomina gebruikt?:

we eisen; ze aarde (na 'er moeder); ze azen (er op); je oogde (hun na), enz., enz.!

Dan komt talloze malen het voorzetsel voor:

om te ademen, om te eten, door te eisen, met te ozen, van te uiten, enz.

Verder nog:

haakte aan, eiste er bij, aarzelde 'et te doen.

Enz., enz., enz.!

Ik nam alleen voorbeelden die nooit anders gehoord worden.

Is dit onwelluidend? Hoe komt men aan dit begrip van onwelluidend? Hoe kan 't velen zelfs zo klinken - aangenomen dat die velen werkelik muziekaal zijn?!

't Is een begrip ontleend aan de klassieke verskunst-leer, maar noch germaans, noch nederlands.²⁾

Men wil deze zogenoemde hiaat (gaping) vaak aanvullen met een n;

1) Vgl. voor 't Duits: ‘der Deutsche... nimmt... an Wortverbindungen wie eine‿unangenehme‿Erinnerung oder diese‿entzückende‿Aussicht durchaus keinen Anstosz.’

2) In 't Mndl. komt het nu en dan voor: de oorzaak moet nog onderzocht.

[p. 74]

beweert zelfs dat de voorgestelde vereenvoudiging van onze schrijftaal het wèlluidende van het Nederlands wegneemt! Welnu, wordt het Nederlands welluidender door de invoeging van de n? Dan òf invoegen ook waar een vrouwelik woord met klinker begint, of een adjectief of iets anders.

En - weglaten, waar een woord met konsonant begint!

Vaak heet ook de opvolging van verscheidene medeklinkers onwelluidend en men verwijst naar het Russies. Voor welluidend wordt dan gehouden als klinkers en medeklinkers geregeld bijkans om de andere elkaar afwisselen! Men beroept zich dan onmiddelik op het Grieks!

Maakt de geregelde afwisseling welluidende taal? En blijkt dit dan, zoals sommigen willen, als het makkelik te zingen is. Zijn dus zangers de ware critici?

Maar zelfs moeilike muziek kan welluidend wezen, en mooi! En zo kan toch ook moeilik te zingen opvolging van klanken mooi zijn.

Is werkelik de afwisseling van klinkers en medeklinkers voor welluidendheid nodig? De vraag is natuurlik niet, klinken alle opeenvolgingen van medeklinkers en van klinkers welluidend! En klinken dan 't Russies, en zoveel andere talen, lelik?

Ziehier een oordeel over het Russies van Kern:

‘Naar mijn oordeel noemen we een taal vaak onwelluidend alleen omdat die ons vreemd in de oren klinkt. Over de welluidendheid van een taal te oordelen, dunkt mij over 't algemeen pas mogelik, als we die goed kennen. Ook het toeval speelt bij de eerste indruk een grote rol, b.v. van wie de taal het eerst horen. Sommige talen vallen bij nadere kennismaking in klank mee, andere tegen; het Russies behoort m.i. tot de eerste, hoewel ik voorbeelden weet van mensen die het de eerste maal dat ze het hoorden, al welluidend vonden. En ik voor mij vind het Russies geensins onwelluidend.’¹⁾

B.H.

1) ‘Natuurlik mag men niet afgaan op het schrift en nog minder op de transscriptie; deze laatste vooral is schuld aan het bijgeloof dat er in het Russies zoveel medeklinkers opeengestapeld worden’.
We citeren dit oordeel uit ‘Vereenvoudiging’, Orgaan van de vereniging tot vereenvoudiging van onze schrijftaal.