Taal en Letteren. Jaargang 10

[p. 315]

Kleine mee-delingen over boekwerken.

De Nieuwe Bibliotheek voor de Jeugd, onder redactie van J. Stamperius:
De Zoon van den dorpssmid, door Ch. Krienen, met illustratiën van W.K. de Bruin. 8^o. 99 blz. - Heusden, L.J. Veerman.

Ik heb het in handen gegeven van enige jonges en meisjes van 12 à 14 jaar.

Ze leenden 't uit - ‘omdat’, zo zeien ze, ‘het mooi was. Er staat zo van alles in, dat aardig is. En 't zal wel een waar verhaal wezen, ook!’

Dit ter karakterizering!

De vertel-trant is goed.

't Briefje vooral van 't meisje is goed geschreven.

Goed is ook 't afscheid.

De taal kon eenvoudiger: ‘blikken die elkaar ontmoetten’ en zulke oudsigheden konden er wel uit.

't Past in de serie, die nastreeft:

‘Een kinderverhaal moet boeiend zijn.’

‘Het kinderboek moet voedsel bieden voor hoofd en hart. Een schat van nuttige kennis kan er door worden aangebracht.’

‘Het kind moet nooit in verzoeking gebracht worden, het kwaad toe te juichen, omdat het in behaaglike vorm is voorgesteld.’

‘Eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen worde in acht genomen.’

B.H.

Die Spiegel der sonden, Uittegeven door Prof. J. Verdam, 1^e stuk.

De inhoud van het hs. is een leerdicht over de zeven hoofdzonden, doch de stof is geheel anders bewerkt dan in den gelijknamigen ‘Spiegel der Sonden’ van Jan de Weert.

De dichter gaat achtereenvolgens de verschillende hoofdzonden na in haren aard en werking, en in de verschillende gedaanten, waaronder zij zich voordoen; hij beschrijft het kwaad dat er uit voortspruit, en de schadelijke gevolgen welke de zonde heeft voor den bedrijver en zijne medemenschen, en geeft de middelen aan waarmede men haar kan bestrijden. Daarbij beweegt hij zich bij voorkeur op geestelijk gebied, zijne bewijsgronden en geneesmiddelen puttende voornamelijk uit den bijbel en de kerkvaders, nu en dan ook uit ongewijde schrijvers, en van tijd tot tijd zijne uitspraken of die van anderen toelichtende met exempelen of toepasselijke verhalen. Doch dat de behandeling van dit onderwerp ook aanleiding moet geven tot zedeschildering, en dat men nu en dan kijkjes moet krijgen in de beschavingstoestanden van des dichters tijd, de 14^de eeuw, spreekt vanzelf.

Uit de Prospectus.

[p. 316]

Litterarhistorische Forschungen. -
Robinson und Robinasonaden. Bibliographie, Geschichte, Kritik. Ein Beitrag zur vergleichenden Litteraturgeschichte, im besonderen zur Geschichte des Romans und zur Geschichte der Jugendlitteratur, von Dr. Hermann Ulrich. Teil I. Bibliographie. Ladenpreis 9. - M.; Subskriptionspr. 8. - M. - Weimar, Verlag von Emil Felber, 1898.

‘Es war zunächst nur auf eine Bibliographie der Robinsonaden abgesehen. Aus der Lektüre sämtlicher in Betracht kommender Bücher, deren Inhalt in Auszügen festgehalten werden musste, erwuchs aber nun naturgemäss der Plan, diese Materialien zu verwerten für eine Geschichte des Robinsonmotivs, die freilich, wie mir immer klarer wurde, ihre eigentümlichen Schwierigkeiten hat. Eine solche wird nämlich ihren Schwerpunkt mehr nach der kulturgeschichtlichen als nach der litterarisch-ästhetischen Seite haben müssen und dann nicht unwichtige Beiträge zu einer Bildungsgeschichte speziell des deutschen Volkes, liefern. Dieser Teil der Arbeit wurde mir durch mein Thema aufgenötigt; ich für mein Teil hätte ihn gern einer berufeneren Kraft überlassen. Was ich jetzt einstweilen vorlege, ist nur die meines Erachtens unentbehrliche Vorarbeit: eine genaue Bibliographie der Ausgaben, der Uebersetzungen, der Bearbeitungen und der Nachahmungen von Defoe's Roman. Zu dieser Erweiterung meines bibliographischen Planes gelangte ich erst vor wenigen Jahren. Nachdem ich nämlich die Hauptmasse der Nachahmungen Defoe's, die Robinsonaden, bei einander hatte, erschien es mir als ein Unrecht gegen das Thema der Gesamtarbeit, nicht auch die Ausgaben, Uebersetzungen und Bearbeitungen zu verzeichnen. Aus einem Verzeichnis der Ausgaben, meinte ich, müsse sich ein Bild gewinnen lassen, ob Defoe's Robinson auch unter dem Wandel der Geschmacksrichtung in England in den verschiedenen Zeitaltern an Teilnahme verloren habe oder nicht, aus einem Verzeichnis der Uebersetzungen, abgesehen von der Verbreitung des Buches, die mehr oder weniger grosse Empfänglichkeit eines Volkes für neue Ideen zu ersehen sein, aus einem Verzeichnis der Bearbeitungen unter anderem - da jeder gewissenhaften Bearbeitung eine mehr oder weniger scharfe kritische Lektüre des Originals vorangegangen sein muss - der Standpunkt, den die Bearbeiter, bezüglich die verschiedenen Völker zu dem Original eingenommen haben. Alle diese Aufgaben, die freilich wohl kaum ein Einzelner zu lösen unternehmen wird, sollten in meiner Bibliographie eine sichere Grundlage vorfinden. Ferner sollte sie sich hilfreich erweisen für eine Geschichte der Jugendlitteratur, welch letztere ohne den sich als ewig jung erweisenden Robinson gar nicht zu denken ist. Die Berücksichtigung der Jugendlitteratur

[p. 317]

wird nun freilich, wie ich fürchte, von den Fachgenossen, oder doch einem Teil derselben, als Ballast empfunden werden. Aber da ich meine Aufgabe wesentlich kulturgeschichtlich auffasse, da ich der Meinung bin, dass vielleicht einmal die Zeit erscheint, wo man die Jugendlitteratur zum Gradmesser der Kultur eines Volkes machen wird, so habe ich diesen Teil des Materials nicht weglassen dürfen.

Aufgenommen und als Robinsonaden von mir bezeichnet sind demnach alle mir bekannt gewordenen Werke, die das Hauptmotiv des Robinson, insularische Abgeschlossenheit von der menschlichen Gesellschaft, zum Mittelpunkt der Erzählung machen oder doch episodisch verwerten, mögen sie sich als Robinson oder Robinsonade bezeichnen oder nicht.’

Aufgenomme sind:

Ausgaben, Übersetzungen, Bearbeitungen, Nachahmungen, Apokryphe Robinsonaden, Robinson auf der Bühne.

Nieuwe boeken:

W. Meerwaldt en J.G. Nijk, In woord en beeld. Leesboek voor de lagere school. Amsterdam, A. Akkeringa. 8^o. 1e stukje. B. (66 en 2 blz., m. afb.). f 0.25.

Een bonte rij. Leesboek voor de laagste klassen van middelbare scholen, verzameld door Ida Heijermans. Utrecht, H. Honig. 8^o. Dl. II, (VII, 307 blz.). f 1.50.

Nieuwe bibliotheek voor zondagschool en huisgezin. Red.: H.W. S[piering] en mevr. Wildeboer. Haarlem, De Erven Loosjes. 16^o.

Christine Doorman, Klokjes-luiden. Verhalen voor jongens en meisjes. Utrecht, W. de Haan. Gr. 16^o. (141 en 3 blz., m. 4 pltn.). f 1.50; geb. f 1.90.

Warendorf's Novellen-bibliotheek. Amsterdam, Van Holkema & Warendorf. 8^o. Per nr. f 0.10. Per dl. (6 nrs.) f 0.60; geb. f 0.90. No. 124. F. de Sinclair, Een vleugelslag van 't geluk. (48 blz.). No. 125. Marie Corelli, Drie wijze mannen van Gotham. Naar het engelsch. (48 blz.).

Amerik. Detective-romans. Utrecht, A.W. Bruna & Zn. 8^o. Per nr. f 0.30. No. 10. Ernst von Waldow, De Dubbelganger. (178 blz.).

Boon's geïllustreerde Roman-bibliotheek. Amsterdam, N.J. Boon. Kl. 8^o. Per dltje f 0.30; geb. f 0.60. Hugh Convay, Levend of dood. Naar h. engelsch d. Carlota. (197 blz.).

Boon's geïllustreerde novellen-bibliotheek. Amsterdam, N.J. Boon. 8^o. Per nr. f 0.10. Per dl. (6 nrs.) f 0.60; geb. f 0.90. No. 97. George Ohnet, Marguerite. Naar het fransch. (46 blz.)

Kwartjes bibliotheek. Amsterdam, Cohen Zonen. 8^o. Per dl. f 0.25; geb. f 0.50. II. E.P. Oppenheim, Gewroken. (174 blz.).

[p. 318]

Bibliotheek van ‘De Jonge Gids’, onder redactie van Herm. Heijermans Jr. Amsterdam, D. Buys Dz. Gr. 8^o. VII. L.H.A. Drabbe, Het dappere Hollandsche leger. Met een bijschrift van Herm. Heijermans Jr. (VII, 54 blz.). f 0.50.

Mara Bodi, Ralph Banner. Oorspronkelijke roman. Amsterdam, N.J. Boon. Gr. 16^o. 2 dln. (III, 206; III, 265 blz.). f 4.80; geb. f 5.25.

M. Buys, In het hart der Preanger. Leiden, S.C. van Doesburgh. 8^o. (VII, 214 blz.). f 2.40; geb. f 2.90.

C. van Nievelt, Fragmenten. Winter- en zomerbeelden. 2e druk. Leiden, S.C. van Doesburgh. 8^o. (VII, 226 blz.). f 2.40; geb. f 2.90.

Maurits Wagenvoort, De droomers. Amsterdam, H.J.W. Becht. Gr. 16^o. 2 dln. (IX, 244; III, 214 blz.). f 5.50; geb. f 6.50.

Louise Stratenus, De liefde van een boer. Roman uit Transvaal. Utrecht, A.W. Bruna & Zoon. Gr. 8^o. 2 dln. (III, 218; III, 218 blz.). f 5.-; geb. f 5.50.

A.S.H. Booms, Tempo-doeloe. (Uit het verleden.) Amersfoort, Valkhoff & Co. 8^o. (246 blz.). f 2.50; geb. f 2.90.

Henri Borel, Het zusje. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zoon. Gr. 16^o. (192 blz.). f 2.50; geb. f 3.-.

Thérèse Hoven, Nonnie Hubrechts. Indische roman. Amersfoort, Valkhoff & Co. 8^o. (287 blz.). f 3.-; geb. f 3.50.

A.W. Scheltema-Tideman, Uit het vrouwenleven. Amersfoort, Valkhoff & Co. 8^o. (207 blz.). f 1.90; geb. f 2.40.

Mayne Reid, De landverhuizers uit Transvaal. Roman. Utrecht, A.W. Bruna & Zn. 8^o. (III, 148 blz.)

Ernst Schrill [S. Keller], Dokter Voorwaarts' strijd en overwinning. Een verhaal uit Zuid-Rusland. Naar het duitsch door H.J. Hana. Geïll. d. Wilm Steelink. Dl. I. Nijkerk, G.F. Callenbach. 8^o. (VIII, 383 blz., m. 4 pltn.). f 1.80; geb. f 2.20.

W. Heimburg, Op de waterhoeve. Vertaling van Hermina. Arnhem, P. Gouda Quint. 8^o. (303 blz.). f 2.90; geb. f 3.50.

A. Conan Doyle, Het treurspel van de ‘Korosko.’ Naar het engelsch. 2e druk. Amersfoort, G.J. Slothouwer. 8^o. (235 blz.). f 1.90; geb. f 2.40.

Tor Hedberg, Judas. Eene passiegeschiedenis. Uit het zweedsch door Margaretha A.S. Meijboom. 3e druk. Leiden, A.H. Adriani. Gr. 8^o. (VI, 198 blz.). Geb. f 1.90.

Agnes Hoffman, Op den Lindenhof. Vertaald door mevr. J. van der Hoeven. Geïll. d.J. de Waardt. Amsterdam, C.L.G. Veldt. Gr. 8^o. (220 blz., m. 4 pltn.). f 1.90; geb. f 2.50.

Fr. Lion Cachet, De worstelstrijd der Transvalers aan het volk van Nederland verhaald. 3e druk. Amsterdam, Boekhandel vrhn. Höveker & Wormser. Gr. 8^o. (VIII, 660 blz., m. 1 portr., 5 pltn. en 1 krt.). Geb. f 4.60.

[p. 319]

A. Reyding, De operette-koningin. Blijspel in 4 bedrijven (7 tafereelen). [8 h., 5 d.]. Amsterdam, Cohen Zonen. (IV, 100 blz.). f 0.60; geb. f 0.90.

C. Kleingeld, Zuiver schrijven. Taaloefeningen voor het 3de, het 4de en het 5de leerjaar. Amsterdam, A. Akkeringa. 8^o. (6 stukjes).

Th. Kuyper, Nederlandsche taaloefeningen. Groningen, P. Noordhoff. 16^o. Per dltje f 0.30. I: Regels, feiten en opgaven. 2e, omgew. dr. (IV, 68 blz.). II: Oefeningen, 2e, omgew. dr. (III, 108 blz.).

J. Koopmans, Leesoefeningen voor het vijfde schooljaar. A. Dordrecht, J.P. Revers. 8^o. (96 blz.). f 0.30.

C.H. den Hertog, Voortgezet taalonderwijs. Leiddraad voor de eerste drie leerjaren van het voortgezet onderwijs. II. Oefeningen in het waarnemen en toepassen van het taalgebruik. 2e bundel. Amsterdam, W. Versluys. Gr. 8^o. (144 blz.). f 0.90.

J.H. Colenbrander, Uit dichters der 19e eeuw. Taalopgaven met behandeling ten dienste van hen, die voor de hoofdacte of voor vergelijkende examens studeeren. Zinsontledingen, woordverklaringen en paraphrasen. Purmerend, J. Muusses. Gr. 8^o. (VII, 164 blz.), f 1.50.

J. Vercoullie, Schets eener historische grammatica der Nederlandsche taal. Phonologie en flexie. 2e, herziene uitgave. Gent, J. Vuylsteke. 8^o. f 1.25.

Cornelis Everaert, Spelen. Vanwege de Maatschappij der Nederl. letterkunde te Leiden met inleiding en aanteekeningen uitgegeven door dr. J.W. Muller en dr. L. Scharpé. Afl. 2. Leiden, Boekhandel en drukkerij vrh. E.J. Brill. Gr. 8^o. (Blz. 265-556.) f 3.60.

Henri Borel, Opstellen. Amsterdam, L.J. Veen. Gr. 16^o. (VII, 178 blz.). f 2.25; geb. f 2.90.

Dr. F.A. Stoett, Nederlandsche Spreekwoorden, Spreekwijzen, Uitdrukkingen en Gezegden, naar hun oorsprong en beteekenis verklaard. 2e, 3e en 4e Afl. - Zutphen, W.J. Thieme & Cie.

H. Douma, Geschiedenis van het lager onderwijs en de schoolopvoeding in Nederland, mede ten dienste van candidaten voor de hoofdacte. Purmerend, J. Muusses. Gr. 8^o. (VIII, 344 blz.). f 3. -.

H. Douma, Handboek voor de methodiek der leervakken, ten dienste van hen, die studeeren voor de hoofdacte en voor vergelijkende examens. 5e dr. Purmerend, J. Muusses. Gr. 8^o. (XII, 480 blz.). f 3.90; geb. f 4.25.

Dr. J.H. Gunning Wz., Bereikbare idealen. Gedachten over de eenheid der school. - Leiden, Boekhandel en drukkerij vrh. E.J. Brill.

W. Wundt, Völkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. I. Bd.: Die Sprache. 1. Thl. Leipzig, Wilhelm Engelmann. Gr. 8^o. M. 14. -; geb. M. 17. -.

H. Hughes, Die Mimik des Menschen auf Grund Voluntarischer Psychologie. Frankfurt a.M., Joh. Alt. Gr. 8^o., m. 119 Abb. M. 14. -.

[p. 320]

Inhoud van Tijdschriften:

De Nieuwe Gids, jrg. 5, Juli 1900, o.a.: Stijn Streuvels, Zomerland. - Willem Kloos: Liefde. Van bloemen-kunst. Levensvreugde in den dood. Levens-mijmering. - Jeanne Reyneke van Stuwe, Zee-gezicht. - G.C. van 't Hoog, Herfst. - P.C. Boutens, Verzen.

Tweemaand. Tijdschr., 6e jrg., 4e afl., Juli 1900, o.a.: W.L. Penning Jr., Gedichten. - J. de Meester, Deemoed. - P.C. Boutens, Verzen. - G. van Hulzen, Nieuwmarkt. - Albert Verwey, Tijdzangen. - Henri Hartog, Rondom het inboeltje.

Woord en Beeld, Juni en Juli 1900, o.a.: Parvus, Inkeer (monoloog). - G. van Hulzen, Keesie. - Dirk Haspels vertelt zijn leven, naverteld door M.J. Brusse. - Ina Bakker, Schets. - Johan Gram, De Nelri van Cornelis Troost.

De Gids, Juli 1900, o.a.: Louis Couperus, Langs lijnen van geleidelijkheid. III. - Prof. G. Kalff, Constantyn Huygens. III. - P.C. Boutens, Sonnetten.

Elzevier's Geïll. Maandschr., afl. 7, Juli 1900, o.a.: Herman Robbers, De bruidstijd van Annie de Boogh. - Evangeline: Pelgrimsreize. Bittere bron. Meinacht. Uw oogen zijn....

Nederland, jrg. 1900, No. 6, o.a.: G. van Hulzen, Het damesorkestje. - Willem van Santen, Voor de liefste. - Ina Bakker, Najaar.

Boon's Geïll. Magazijn, No. 13, Juli 1900, o.a.: Thérèse Hoven, De reddende hand. - Guy Boothby, De vrouw van het noodlot. - Voordrachten enz.: Jonkvr. Sophie Wichers, Stijfkopje, blijspel in één bedrijf voor salon en liefhebberijtooneel.

Ons Tijdschrift (Afrikaans), afl. 11, Maart, o.a.: Dokter Santerne. - Jim de Vioolspeler. - Dirk Uys. - Voor onze kinderen.

Volkskunde, Tijdschr. v. Ned. Folklore, 12e jrg., afl. 10 en 11, o.a.: A. van Werveke, Het huwelijk (Oude Vlaamsche gebruiken: mislukte huwelijken; - scheiding.) - A. de Cock, Spreekwoorden en zegswijzen, afkomstig van oude gebruiken en volkszeden. (De Meiboom.) - P. Gertenbach, Volksliedjes uit Zandvoort. - A. de Cock, Spreekwoorden en zegswijzen over de vrouwen, de liefde en het huwelijk.

Tijdschrift voor Onderwijs en Handenarbeid, 4e jrg., No. 5, 1900, o.a.: I.H. Blum, Onze wenschen met betrekking tot de invoering van den sloöd op de lagere school. - W. Swart, Houtslöjd (vervolg).

Neue Jahrbücher für das klassische Altertum, Geschichte und Deutsche Litteratur und für Pädagogik, 3. Jahrg. 1900, V. u. VI. Bandes, 1. Heft, u.a.: Dr. Ernst Schlee, Die Reformschule und der Unterricht in den Sprachen. - Prof. dr. Alexander Wernicke, Weltwirtschaft und Nationalerziehung.