De taal- en letterbode. Jaargang 2

Sprokkelingen,
door J.H. van Dale.

Dezer dagen ambtshalve geroepen tot het raadplegen van een groot getal stadsrekeningen van Sluis uit de laatste helft der 14^e en de eerste helft der 15^e eeuw, trokken de volgende aanteekeningen mijne aandacht, wijl daarin Middelnederlandsche woorden voorkomen, waarover, of in den Taalgids, of in den Taal- en Letterbode, een- of andermaal gehandeld werd. Daarom verdienen ze m.i. ook hier een plaatsje.

XI. Ric, Ricghe.

In de stadsr., loopende van 1 Maart 1404 tot 4 Juli '5, leest men het volgende:

[p. 220]

Janne Castellain van eenen coeyenen ricghe ende tween calfvellen, verwrocht an der stede tenten.... 4 sch. 4 gr.

Reeds vroeger vonden we (Taalg. III, 304) getauwede coerieghen vermeld. Ricghe, dit schijnt uit een en ander te blijken, werd dus in het bijzonder van eene koehuid gezegd. Is de onderscheiding paards huid, coe ricghe, calf vel bloot toevallig? Wij gelooven het niet.

XII. Willox, Wullox.

Toen ik in 1861 (Taalg. III, 303) schreef, dat ik 't woord willox gevonden had in eene Sluische stadsr. van het eind der 14^e eeuw, ging ik daarbij alleen op mijn geheugen af, wijl ik de plaats, waar ik 't woord had aangetroffen, niet terug kon vinden. In de hierboven genoemde stadsrek. nu lees ik: Van drien zalmen ende een dunst wullox, die ghepresenteerd waren minen here den Bisschop van Dorneke in wederlone van dat hi diewile ghecontinueerd heift tverwaten van Scepenen vander Sluus ute causen vanden sticke van Janne Stoppelare 10 sch.

XIII. Vermenesse-Vermeneghenesse.

(Zie Taal- en Letterb. II, 35 en vv.)

In de stadsrek., loopende van 1 Sept. 1398 tot 28 Febr. 1400, leest men: Victorre van Bavendamme, onderbailliu, van zinen salarise, dat in den name van den Beurchmeester van den course hi tale sprac ter vierscaren ende verwan te wetten Jacoppe f. Jacops, dewelke was ghebannen C jaar ende eenen dach uten lande van Vlaendren, up zijn hooft, vander doot ende moort Pieters van den Velde van Ghend; ende van vermenessen Coppin Eekaerde van Ghend, die daerof ghebannen was, up ziin hooft, uten lande van Vlaenderen zes jaer. Van elken een nobel, comt te gadre ij noblen .. 12 sch.

In de stadsrek., loopende van 30 Mei 1413 tot 13 Juni '14, treffen we den vorm vermeneghenesse aan. Alzoo lezen we daarin:

Woutre Kempen, vandat den vijsten dach van maerte iiij C

[p. 221]

ende dartiene hi over den beurchmeester vanden course tale sprac ter vierschare ende verwan Bertelmeeuse f. Alaerds, gheseit Reboel, uten lande, up ziin hooft, C jaren ende eenen dach als principael (de aanlegger, de hoofdschuldige) vander doot ende moort Coppin 's Voghelaers. Item, dat hi ooc verwan Pietre Blommaert van lx pont uter stede van denzelven faite van vermeneghenessen. Ende ook verwan over den vors. beurchmeester Thimmin Stolten, uten lande van Zassen, talre ghoonre bouf diere recht an hebben moghen, uten lande, up zijn hooft, vander doot ende manslacht Pieter Vischbancx.... 10 sch.

Sluis, 7 Maart, 1871.