De taal- en letterbode. Jaargang 2

[p. 153]

Smijns
door P.J. Cosijn.

De Heer Verdam duide het mij niet euvel, dat ik nu reeds aankom met een enkele bedenking tegen zijne verklaring van bovengenoemden genitief. Mijn bezwaar bestaat hierin, dat 't voorafgaan van 't artikel ons verbiedt aan de ellips van een substantief (lijf of persoon) te denken. Of is de mine mont, dat miin lijf Middelnederlandsch? Bij mijn weten kent 't Dietsch te dezen maar twee constructies: de eerste vinden wij b.v. Lsp. II, 36, 736: Vader inden handen dijn so bevele ic den gheest mijn! de tweede zou luiden: Vader in dinen handen so bevele ic minen gheest! De gemitief smiins eischt dus eene andere behandeling. Terecht wees de Heer Verdam op II, 370, waar smiins genitief is van dat mine. Vergelijk ook Lanc. III, 16292. Welnu, de twee plaatsen II, 822 en XII, 805 geven ons een duidelijk denkbeeld, hoe 't begrip 't mijne 't persoonlijk voornaam- woord kan vervangen. In wat begheerdi smiins is het om 't even, of wij van 't mijne of van mij zeggen. Evenzoo beteekent 't Engelsche these ears of mine letterlijk ‘deze ooren van de mijne’, maar wil natuurlijk zeggen ‘deze ooren van mij’. 'T Hollandsche mijn voor mij, zijn voor hem, die de heer V. tot staving zijner verklaring aanhaalt, acht ik op andere wijze ontstaan. Immers deze vormen vindt men nog bij voorkeur in de uitdrukkingen van mijn (of van mijnes) en van zijn (of van zijnes); het zijn wezenlijke genitivi pron.

[p. 154]

pers., maar die toen men hunne waarde als zoodanig niet meer begreep, door de voorzetsels van versterkt en zoo later ‘bij vergissing’ voor accusatieven aangezien en daarmede verwisseld zijn. Wat 't verwarren van U en Uw betreft, dit lag alleen aan de omstandigheid, dat reeds in 't Middelnederlandsch, gelijk nog in de spreektaal, de slot-w na de u wegvalt: vergelijk slu, ru voor sluw, ruw enz. Waartoe ook de w wanneer geen vocaal volgt? Op de drie andere plaatsen moge alleen de verklaring van mij passen, geenszins bewijzen ze een ellips na smiins. Zijn ze echt, dan behooren zij thuis in een dialect, waar men in zekere uitdrukkingen dat mine voor ic, 't zij alleen in gen., 't zij ook in de overige casus obliqui placht te gebruiken. De twee reeds vermelde plaatsen toonen dan, hoe geleidelijk die overgang was. Maar - in 't vierde boek, vs. 1439 is behoedzaamheid een eerste vereischte. Al doorlezende bemerkt men ras, dat de tekst niet in den haak is. Wat zegt Echites hier? en tegen wien spreekt hij? tegen den éénen ridder, die aanraadt de maagd af te staan? Dan heeft smiins den zin van dat mine en beteekent de versregel ‘dat gij u met mijne zaak bemoeit’. Maar richt hij het woord tot beiden; wat zegt hij dan, dat wij genoodzaakt zouden zijn aan een gen. pron. pers. te denken? Hem onderwinden met sijns komt o.a. Wal 10112 voor, waar wij ‘zich zijner aantrekken’ zouden bezigen; vergelijk ook Limborch VI, 2070. In den zin van het tegen iemand opnemen herinner ik mij niet het gelezen te hebben. - Ook moet ik er nog op wijzen, dat in III, 479 meer 't goed, dan de persoon van heer Heinrie zijn liefde in den weg staat, en dat in VI, 1288 (de)s wel eens adverbium kan zijn. Maar dit zijn bijzaken.

Ongaarne zou ik hier van den Heer Verdam afscheid nemen, zonder ook iets te hebben bijgebracht tot nadere bevestiging van wat hij verder aanvoert. Biechten komt in de door hem aangegeven beteekenis ook voor Lanc. III, 17131 (vgl. 1980). Gescieden c. gen. pron. pers. na wat is niet alleen den Limborch eigen, maar een gangbare Middelnederlandsche uitdrukking: met mijns leest men het b.v. Sp. II. III⁶ 59, 104; Lanc. III, 219, 6904, 11093; met dijns Lanc. III, 5746; met uwes of u(u)s Ferg. 4503,

[p. 155]

Rose 12013, 14013 enz. enz. Tot 'tgeen aangaande niet gezegd wordt, leveren verder cum. gen. sing. Rose 5380, cum gen. plur. Lanc. III, 25958 en Wal. 4573 geschikte bijdragen.

Haarlem, 23 December.