De taal- en letterbode. Jaargang 1

[p. I]

[Inleiding]

Zal de studie van onze moedertaal zich behoorlijk ontwikkelen en ook voor 't beschaafde deel onzer natie vruchten afwerpen, dan moet er een tijdschrift bestaan, dat uitsluitend aan de beoefening van 't Nederlandsch gewijd is. Tot nog toe voorzag de Taalgids in die behoefte en stelde, dank zij den onvermoeiden ijver zijner wakkere redacteurs, gedurende een reeks van jaren onzen taalgeleerden de gelegenheid open tot 't openbaar maken van de uitkomsten huns onderzoeks. Maar de dood van den uitnemenden te winkel bracht hierin verandering. Zijn verdienstelijke medearbeider, de Heer van dijk, zag zich door zijne drukke beroepsbezigheden in de onmogelijkheid gesteld om den last van 't redacteurschap alleen te dragen. 'T gevolg daarvan was, dat de Taalgids ophield te bestaan. Van verschillende zijden werden nu pogingen gedaan om iets nieuws tot stand te

[p. II]

brengen, maar vergeefs. Eindelijk wendden zich de Erven Bohn tot ons met verzoek de Redactie te aanvaarden van een tijdschrift geheel in den geest van den Taalgids ingericht. Hoewel alles behalve blind voor de groote bezwaren daaraan verbonden, meenden wij echter een in onze oogen zoo belangrijke zaak door een weigering niet te mogen tegenhouden. Aldus ontstond de Taal- en Letterbode, gelijk wij ons pleegkind doopten, en zagen wij ons genoodzaakt 't doornige redacteurspad te betreden. Zal onzen Bode een lang leven beschoren zijn? Ziedaar iets, dat geheel afhangt van de meerdere of mindere medewerking en ondersteuning, die wij zullen vinden. Immers de eerste ondergeteekende kan als medewerker aan 't Nederlandsch Woordenboek, de andere als leeraar bij twee verschillende inrichtingen van onderwijs, onmogelijk den tijd vinden, om de twintig vel druks, die een jaargang bevatten zal, zonder hulp van buiten te vullen. In onze circulaire deden wij dan ook een beroep op de welwillendheid van hen, die destijds den Taalgids met hunne bijdragen verrijkten. Nogmaals - en naar wij hopen niet vergeefs - wenden wij ons tot allen, die den bloei en de beoefening der Nederlandsche taal in den ruimsten zin des woords met ons beoogen. Reeds deze aflevering bewijst, hoe bereidvaardig mannen als de vries de jager, kern en zooveel anderen aan ons dringend verzoek hebben gehoor gegeven. Mogen zij dit steeds blijven doen en anderen hun voorbeeld navolgen!

Wat aangaat den aard der taalkundige stukken, die wij wenschen op te nemen, zoo gelooven wij te kunnen volstaan met te verwijzen naar den Taalgids, waarin zich de beide oprichters

[p. III]

Dr. de jager en Dr. te winkel deels 't opbouwen der wetenschap zelve, deels 't bevattelijk verklaren harer beproefde uitkomsten ten doel stelden. Voorzeker ware het verkieslijker beide richtingen streng te scheiden en niet in één en 't zelfde tijdschrift te vertegenwoordigen, maar in een klein land als 't onze behoort zulks wel tot de onmogelijkheden. Wij moeten nu eenmaal roeien met de riemen, die wij hebben, en zoowel aan de eischen van den geleerde als aan die van den beschaafden man, welke van taalstudie juist geen hoofdvak maakt, trachten te voldoen. Vooral wenschen wij werkzaam te zijn tot degelijke vorming van onderwijzers, die uit den aard hunner werkzaamheid geroepen zijn tot 't verbreiden der taalwetenschap.

Wat onze tweede rubriek aangaat, wij stellen die open voor de bijdragen van hen, die zich aan de beoefening van 't historisch gedeelte onzer letterkunde wijden. In 't besef van 't nauwe verband, dat er tusschen taal en letterkunde bestaat, meenden wij de waarde van ons tijdschrift te verhoogen, door beiden hunnen eisch te geven en zoodoende alle eenzijdigheid te weren. Of de oogst echter ruim zal zijn? Zeker niet, indien die evenredig zal wezen aan 't getal arbeiders. Ook vooral daarom niet ruimer, omdat wij alle uitsluitend aesthetische beschouwingen, alsmede beoordeelingen van hedendaagsche dichtstukken en andere voortbrengselen der zoogenaamde fraaie letterkunde voor alle andere tijdschriften geschikter achten dan voor 't onze.

En hiermede rekenen wij den aard en de strekking van onzen Bode genoegzaam verklaard. De verdere splitsing in afdeelingen voor Nieuw- en Middelnederlandsch, Tekstverklaringen, Vragen

[p. IV]

enz. valt van zelve in 't oog. Mogen wij met onze onderneming iets toebrengen tot de wezenlijke kennis en juiste waardeering onzer rijke en schoone moedertaal, dan zullen wij 't doel, waarnaar wij streven, volkomen bereikt hebben.