Streven. Vlaamse editie. Jaargang 53

[p. 357]

Het hoogste goed: het heil van Het Volk
Gesprek met Paul De Baere en Leo Marijnissen
Guy Freiermuth

In een serie gesprekken met hoofdredacteurs/editorialisten van de Vlaamse dagbladpers zijn in de vorige jaargang reeds Gazet van Antwerpen, De Morgen en De Nieuwe Gazet aan de orde geweest. De auteur zet de reeks nu voort met Het Volk. Andere kranten volgen.

Het Volk begon in 1891 als een centenblad met de agressieve ondertitel: ‘Antisocialistisch dagblad’. Nu wil het in de eerste plaats een informatiekrant zijn waar de feiten voorrang krijgen op duiding en commentaar, die dan door de bril van het ACW worden bekeken.

Als Het Volk straks zijn honderdjarig bestaan viert, zal 1985 als een bijzonder jaar te boek gesteld worden. Drie redacteurs die lange tijd het gezicht van de krant mede bepaald hebben, zijn overleden: Walter Cabus, Bob Cantré en Jef Claes. Directeur-generaal Romain Van Tongerloo vertrok en Antoon Van Melkebeek kwam in zijn plaats. En vooral, de krant pakte uit met een nieuw formaat en een nieuwe opmaak. Over deze veranderingen, maar vooral over de Vlaamse en christelijke opstelling van Het Volk, over zijn verhouding tot het ACW en zijn ‘antisocialisme’, over zijn houding tegenover de BRT en tal van andere dingen gingen we praten met hoofdredacteur Paul De Baere en met politiek commentator Leo Marijnissen.

De oplage van Het Volk handhaafde zich de laatste jaren op een vrij constant peil. Vanwaar dan plots die verandering qua formaat en lay-out? Precies op het moment dat de concurrent De Morgen net het omgekeerde doet?

Paul De Baere: Het een heeft met het ander niets te maken. We zaten nog gedeeltelijk met typopersen uit 1938 opgescheept. Twee jaar geleden hadden we al beslist volledig te vernieuwen. Aan zo'n immense investering gaat uiteraard heelwat studie vooraf. Zowel de redactie als de technische

[p. 358]

en de promotiedienst werden daarbij betrokken. Een werkgroep nam de uiteindelijke beslissing: er werd gekozen voor betere drukkwaliteit, meer kleurmogelijkheden en vooral de innovatie van de vier katernen. We gingen ervan uit dat er een onderscheid bestaat tussen lezers die de krant kopen voor de nationale en internationale informatie en anderen die meer geïnteresseerd zijn in de regionale berichtgeving, het sportnieuws of de service. We wilden die vier secties afzonderlijk aanbieden, zonder aan het geheel te raken. We gingen op zoek naar persen die de katernen afzonderlijk konden drukken, die vonden we bij MAN in Augsburg. Dat we op een ander formaat overgeschakeld zijn, heeft velerlei oorzaken. De keuze tussen tabloïde- en groter formaat stond allang ter discussie. Persoonlijk blijf ik de voorkeur geven aan ons vroeger formaat.

Leo Marijnissen: De redactie heeft lang het oude, kleinere formaat verdedigd, maar er waren ook ernstige argumenten tegen. Het kleinere formaat is immers minder verspreid en kon het bedrijf qua papierbevoorrading en druktechnisch in een afhankelijker positie brengen. Bovendien drong de advertentiedienst aan op een groter formaat en leende dit zich ook beter voor een professionele lay-out.

Is De Nieuwe Gids momenteel nog meer dan een kopblad binnen de n.v. Het Volk?

Marijnissen: De Nieuwe Gids heeft nog slechts drie redacteurs die dagelijks een tweetal pagina's vullen, en heeft nog slechts een oplage van 6.000 exemplaren. Zonder Het Volk dus geen De Nieuwe Gids meer.

In Vlaanderen spreekt men hoofdzakelijk van een linkse en een rechtse pers, een conservatieve of een progressieve. Waar situeert u Het Volk?

De Baere: Wat is links en wat rechts? We beschouwen onszelf als progressief, we zijn het blad van de Christelijke Arbeidersbeweging. We willen echter ook een goed publieksblad maken waarin de gewone man vindt wat hij graag leest.

Marijnissen: Omdat we christelijk en Vlaams willen zijn, krijgen we gemakkelijk het etiket ‘rechts’ opgeplakt. Maar qua maatschappijvisie stellen we ons duidelijk progressief op. Het is juist één van de kenmerken van Het Volk dat wij ons aan de omstandigheden aanpassen en daarop zelfs vooruitlopen. Niet als haantje-de-voorste maar als stuwende kracht. In deze crisistijd b.v. trachten wij mensen te steunen die via een aangepast beleid de crisis willen verhelpen. We steunen dus het christen-democra-

[p. 359]

tisch-liberaal kabinet. Dat is in mijn optiek progressief zijn. Behoudsgezind is dan: niets aan de bestaande toestand willen verhelpen.

De Baere: Aan deze regering hebben we wel laten verstaan: aan de minstgegoeden raak je niet!

In het editoriaal van de ‘nieuwe’ krant schreef u: ‘Wij blijven wie we waren: christelijk, sociaal en vlaams’. ‘Christelijk’ wil dat zeggen dat vrijzinnigen Het Volk niet kunnen lezen?

De Baere: Waarom zouden ze niet? We willen vooral een goede publiekskrant maken, waar je in de eerste plaats informatie in aantreft. Natuurlijk geven we, via de standpunten van onze editorialisten, ook een opinie mee. We geloven dat de maatschappelijke problemen eventueel opgelost kunnen worden via de sociale leer van de kerk, gedragen door de pauselijke encyclieken. We geloven ook in het evangelie als een soort richtsnoer of waardemeter.

Hoe staat Het Volk tegenover de progressieve tendensen binnen de kerk?

De Baere: Daar is begrip voor. Ik denk dat er een groot stuk waarachtigheid zit in de bevrijdingstheologie. Men vertrekt daar immers opnieuw van de basis. De leer van Christus is er niet alleen voor de enkeling, maar ook voor de maatschappij. Ik vrees alleen maar extreme stellingen, zowel vanwege de plaatselijke kerken als van de kant van het Vaticaan. Leven is echter bewegen en de kerk beweegt. Laat ons dus de ogen niet sluiten voor zaken die zich aan het vernieuwen zijn en ook nodig zijn!

Marijnissen: Gooi de ramen open en haal het stof eraf. Laat ons open staan en de dialoog aanvatten met iedereen die in de kerk iets te zeggen heeft. We proberen in dialoog te treden met die verschillende strekkingen, zonder daarom de paus als conservatief af te schilderen. Je moet van ons niet verwachten dat wij extreme standpunten als sensatie in de verf gaan zetten, we willen ze op een rustige manier in de actualiteit brengen.

Die open geest geldt blijkbaar niet voor de ontwikkelingen in de christelijke arbeidsbeweging: Werkgroep Christelijke Arbeiderspartij, PAKS of Paul Pataer:

De Baere: We hebben hun stellingen net als die van het ACW weergegeven. We hebben de nieuwe tendensen binnen de christelijke arbeidersbeweging niet verdonkeremaand.

[p. 360]

Sommigen komen b.v. op voor een kleurloze vakbond. Kan dat voor Het Volk?

De Baere: Er bestaan nog steeds fundamentele verschillen over de opvattingen van de mens en zijn eindbestemming. Je kunt de mens niet opdelen in een stuk materialiteit en in een stuk geestelijkheid. Het ACW moet dus niet alleen oog hebben voor de materiële belangen, maar ook voor de geestelijke waarden in de arbeiderswereld. De anderen leggen het accent uitsluitend op het materiële en dat voldoet mij niet. Omdat de christelijke arbeidersbeweging haar leden als mens vollediger helpt en steunt dan de anderen, wijs ik een kleurloze vakbond af.

U, Leo Marijnissen, u gelooft niet in de doorbraakidee. U beweert trouwens dat Karel Van Miert geen edele bedoeling heeft met Doorbraak of PAKS. Waarop is dat gebaseerd?

Marijnissen: Het is toch opvallend dat men die doorbraak altijd maar in één richting ziet. Het gaat om de doorbraak naar de socialisten en dat is een eenrichtingsverkeer dat ik niet kan aanvaarden. Het is zuiver electoralistisch en zelfs arrogant als zij beweren dat alleen zij progressief zijn en de kleine man verdedigen. Het is mijn functie, die evolutie heel sceptisch te volgen en naar de onderliggende bedoeling ervan te speuren. Ik stel vast dat het om een eenrichtingsverkeer gaat en er in het ACW dissidenten gevonden worden die, misschien uit idealisme, mee aan die kar willen trekken. Dat leidt zeker niet tot een nieuwe Socialistische Partij die haar oude antiklerikalisme helemaal zou afleggen. Tot in het parlement toe merk je dat er op dat gebied nog niet veel veranderd is.

U beschuldigt Paul Pataer zelfs van bedrog en u verwijt hem dat hij zich niet kan neerleggen bij democratisch genomen beslissingen. Is het echter niet mogelijk dat Pataer zich in het ACW onvoldoende kon uitdrukken en daarom meende het ACW-programma beter via de SP te kunnen realiseren?

Marijnissen: Ik gebruik niet gemakkelijk krachttermen, maar in dit geval is het toch te duidelijk. Het congres waar Pataer oorspronkelijk op terugvalt, had het vertrouwen in de CVP bevestigd, maar wilde toch ook andere politieke mogelijkheden, waaronder een eigen arbeiderspartij, onderzoeken. Uit dat schema heeft Pataer zijn werkgroep Congresbesluiten opgericht, maar daarmee lichtte hij één bladzijde uit een congresboek van 200

[p. 361]

bladzijden. De werkgroep pinde zich vast op dat éne politieke aspect. Ik zal niet zeggen dat dat punt niet belangrijk is, maar er was overeengekomen dat omtrent dat onderzoek geen verklaringen naarbuiten zouden worden afgelegd zonder overleg met de hele beweging. Daar is het bedrog begonnen, Pataer heeft die afspraak genegeerd. Na het congres is er dan de ‘bevraging’ over ‘ACW en politiek’ gekomen. Volgens Pataer werd die gemanipuleerd. Uit reactie daarop richtte hij zijn werkgroep Christelijke Arbeiderspartij op. Hij beweerde dat 30% van de ondervraagde leden niet meer akkoord gingen met de binding ACW-CVP. Daarmee ging hij zelf over tot manipulatie. Ik ken b.v. genoeg mensen die voor de Volksunie stemmen en automatisch neen zeggen tegen de CVP, maar daarom nog geen aanhangers van een Christelijke Arbeiderspartij zijn. Maar zelfs al waren het er 40%, dan nog moest Pataer zich neerleggen, niet alleen bij de democratische spelregels, maar ook bij de solidariteit die het eerste kenmerk van elke beweging is. Hij heeft dus niet alleen bedrog gepleegd, maar heeft zich bovendien niet solidair neergelegd bij de beslissing van de meerderheid. Daarom blijft hij voor mij persona non grata.

De ondertitel van Het Volk luidde oorspronkelijk: ‘Antisocialistisch Dagblad’, Sommige journalisten beweren dat dit nog altijd zowat de sfeer is!

De Baere: Dat ontken ik formeel. Dat was al vóór mijn tijd niet meer het geval. Mag ik even Emiel Van Cauwelaert citeren: ‘Ondanks onze tegenstellingen is er tussen de socialisten en ons, christen-democraten een verwantschap. Wij staan niet altijd in alles tegenover elkaar en indien wij een gemeenschappelijk erf hebben dan vloeien daar voor ons ook gemeenschappelijke plichten uit voort’. Je zult Het Volk nooit op dezelfde manier over Paul Goossens of De Morgen zien schrijven als De Morgen over ons. Wij zijn geen militanten-journalisten en we bedrijven geen intentiejournalistiek.

Waarom verwijt u het ABVV dan dat het door stakingen de regering ten val wil brengen, terwijl u net zo goed kon schrijven dat het ACV de coalitie steunt door aan de stakingen niet deel te nemen?

Marijnissen: Een staking is het laatste middel om iets te bereiken. Bij de ambtenarenstaking vond het ACV dat daarmee onmiddellijk niets te bereiken was en dat het er bij het ABVV enkel om te doen was te destabiliseren. Het werd dus een politiek wapen dat niet in de kaart van de arbeiders speelde. In het verleden is trouwens al vaak gebleken dat het ABVV ner-

[p. 362]

gens toe te bewegen is wanneer de socialisten in de regering zitten. Misschien lopen, door de ‘gemeenschappelijke actie’, de zaken bij hen structureel meer door mekaar.

Drukt Jef Houthuys als voorzitter van de Raad van Beheer van Het Volk dan niet op het redactionele beleid?

De Baere: Elke maandag zijn Jef Houthuys en Willy D'havé aanwezig op onze redactieraad. Daar hebben we nooit een geheim van gemaakt, terwijl anderen, die ook regelmatig samen komen, dat wel doen. Ik heb nog nooit enige druk ondervonden. Ik sta trouwens op onze onafhankelijkheid, die in ons redactiestatuut is vastgelegd. Als ik morgen niet meer kan doen wat, volgens mij, goed is voor Het Volk, dan stap ik op. Dat is heel duidelijk. Ik zeg niet dat er nooit wrijvingen zijn, maar ik kan met de hand op het hart beweren dat Jef Houthuys nog nooit iets opgelegd heeft.

U weet zelf misschien precies hoever u kunt gaan...

Marijnissen: Jef Houthuys maakt zich vaak zorgen over een aantal dingen, maar ik heb nog nooit een bevel van hem gekregen. Ik heb nog nooit iemand ontmoet die zo open is als hij. Ik zit met de neus op de actualiteit en mijn commentaren moeten heel snel geschreven worden. Vanwege de ingewikkelde vakbondstructuur kan Houthuys daar nooit zo snel op reageren.

Moet een journalist zich verbinden om binnen een bepaalde ideologische lijn te schrijven?

De Baere: Ja, dat wel. Ik veronderstel dat hij weet wie en wat we zijn. Maar hij hoeft geen brief van de pastoor voor te leggen of te bewijzen dat hij alle zondagen naar de mis gaat. Hij hoeft ook geen lid van de CVP te zijn, wat men daarover ook zegt of schrijft.

Maar wie herhaaldelijk tegen die lijn ingaat, wordt toch wel ontslagen?

De Baere: In principe zou dat kunnen, maar dat is tot op heden nog nooit gebeurd. Laat ons consequent blijven: als ik morgen vind dat de maatschappelijke problemen opgelost moeten worden op marxistisch-leninistische basis, dan verhuis ik naar de De Rode Vaan! We stellen de mensen gewoon vooraf op de hoogte van onze ideologische lijn. Als ze het er niet

[p. 363]

mee eens zijn, hoeven ze er niet aan te beginnen. Zelf behoor ik tot geen enkele partij. Ik wens dat trouwens niet als journalist.

Niet zo lang geleden verscheen er in Humo volgende lezersbrief van een van uw gewezen correspondenten: ‘Onlangs werden bij de redactie van Het Volk alle niet CVP-gezinde redacteurs de laan uitgestuurd en vervangen door reactionaire katholieken... Het is toch bijzonder wraakroepend te moeten vaststellen dat zelfs de reactionair-katholieke Gazet van Antwerpen zich verdraagzamer opstelt t.o.v. andersdenkenden dan de zogeheten ‘arbeiderskrant’.

De Baere: Ik heb nog nooit aan iemand gevraagd of hij lid van de CVP is en het interesseert me ook niet. Er is voor mij maar één criterium: het moeten goede journalisten zijn en zij moeten bereid zijn de beleidslijn van Het Volk te onderschrijven. Die correspondent is waarschijnlijk om heel andere redenen aan de deur gezet.

In hoeverre hebben journalisten inspraak bij het redactionele beleid?

De Baere: Die mogelijkheid is structureel geregeld. In de dagelijkse redactievergadering kan iedereen zijn mening kwijt. De deur van de hoofdredacteur staat altijd open.

Als een journalist vindt dat het standpunt van Leo Marijnissen i.v.m. De raketten niet deugt, wat dan?

Marijnissen: Wij hebben inderdaad soms vlammende discussies. Soms wordt me verweten dat mijn commentaar te ongenuanceerd is. Ik geef dat vaak toe. Maar je mag nooit uit het oog verliezen in welke periode en in welke context zo'n commentaar geschreven wordt. De meest geanimeerde vergaderingen zijn die van de redactiechefs en met de redactiesecretarissen. Dat zijn tenslotte de mensen die de risico's lopen en uiteindelijk verantwoordelijk zijn.

Wat verstaat u precies onder uw tweede item ‘Vlaams’? Is Het Volk strijdvaardiger op dat vlak dan de andere dagbladen?

Marijnissen: Het Volk heeft een grote Vlaamse traditie. Het was het eerste dagblad na de oorlog om het federalisme te propageren, op een moment dat de toenmalige voorzitter van de Raad van Beheer het daar nog heel

[p. 364]

moeilijk mee had. Het Volk is later consequent gebleven in zijn verdediging van de Vlaamse zaak. Wij hebben b.v. altijd achter de ijzerbedevaart gestaan, ook als dat nog wat moeilijk lag. Als eersten hebben wij de kleine incivieken verdedigd, die geen vlieg kwaad hadden gedaan, maar uit puur idealisme handelden.

In 1945 blokletterde Het Volk op de frontpagina: ‘Wij stemmen voor de CVP’. Nu staat, weliswaar op de tweede bladzijde: ‘ACW-voorzitter D'havé vertrouwen in CVP’. Verder wordt ook nog de lof gezongen over de inbreng van de christen-democraten binnen de meerderheid...

Marijnissen: Vooral omdat er mensen van de christelijke arbeidersbeweging in vertegenwoordigd zijn. Ik verbind mijn lot niet aan de CVP, maar op het ogenblik is het voor het ACW de enige weg om een aantal zaken door te drukken en te vrijwaren. Morgen kan dat misschien een andere formule zijn, maar dat moet dan eerst nog bewezen worden.

Zijn de SP en het ABVV dan geen natuurlijker bondgenoten dan de liberalen?

Marijnissen: In de politiek geloof ik niet in bondgenoten. Je vrienden van vandaag zijn je vijanden van morgen en omgekeerd. Trouwens van beide zijden heeft men afstand genomen van het gemeenschappelijk vakbondsfront. Zolang de socialisten in de regering zitten, verlopen de zaken vlot, maar dat verandert compleet als ze in de oppositie zitten. Dat is normaal, want dan zit hun achterban, het ABVV, ook in de oppositie. Al wat je in de maatschappij wil verwezenlijken moet via de politiek lopen. Onze sympathie voor de CVP is groter dan die voor de liberalen. Er zijn trouwens een hele reeks bladen die de CVP gunstig gezind zijn. Mag men beweren dat Het Volk meer CVP-minded is dan De Standaard?

Maar de standpunten van Jan Veestraeten in Gazet van Antwerpen vertonen vaak meer sympathie voor de VU.

Marijnissen: Maar je kent de antecedenten van Veestraeten: Vlaams-nationalist, strekking Vlaams Blok, en medewerker aan 't Pallieterke. Ik ben een christen-democraat met sympathie voor de CVP omdat mensen uit de christelijke arbeidersbeweging binnen die partij in de vuurlinie zitten.

Toch blijkt uit uw artikelen meer sympathie voor de CVP dan b.v. Strieleman laat blijken voor de PVV.

[p. 365]

Marijnissen: Strieleman schrijft heel afstandelijk over politiek, omdat hij niet in Brussel werkt. De artikelen van Leo Verbist of van Piet Van Brabant getuigen al van een veel grotere PVV-sympathie. Strieleman heeft de handen vol met de verdediging van de onafhankelijkheid van zijn blad, wat hem trouwens siert.

De Baere: Dat wij een Jean-Luc Dehaene of een Daniël Coens niet in de rug gaan schieten, is toch normaal. Dat wil niet zeggen dat we nooit eens een standpunt tégen de vakbond innemen. Toen er destijds op een onverantwoorde manier gestaakt werd in Genk, hebben we dat duidelijk geschreven.

Toch plaatst Het Volk zich nogal gemakkelijk op één lijn met de ACW-leiding. Neem b.v. de deelname aan de vredesbetogingen. De communiqués van het ACW worden door Het Volk klakkeloos overgenomen.

Marijnissen: Neen, wij hebben zelf de lijn mee aangegeven. Daar neem ik de verantwoordelijkheid graag voor op. Ik kan de manipulatie en het bedrog bij die zaken niet aanvaarden. Ik sta achter de vredesgedachte en ik vind het bijzonder spijtig dat er achter de schermen zo gemanoeuvreerd wordt.

De Baere: De verloedering gebeurt, omdat men vredesproblematiek gaat vermengen met electoralisme, of van de vredesgedachte het monopolie van één partij wil maken. Ik wil opstappen voor de vrede, maar niet voor de SP. Niet voor de Amerikanen en tegen de Russen, maar voor dé vrede. Dat is het enige.

Marijnissen: Als de socialisten in maart 1985 in de regering hadden gezeten zouden er weinig moeilijkheden geweest zijn. Men zou wel bepaalde voorwaarden gesteld hebben, maar men zou de raketten evengoed geplaatst hebben; de socialisten hebben het contract mee afgesloten. Contracten moeten gerespecteerd worden.

Staat u nog steeds achter uw titel: ‘Vredesbetoging wordt anti-rakettenbetoging’?

Marijnissen: Deze tendens blijkt toch nog altijd uit de slogan: ‘Weg met de raketten’. Oorspronkelijk was het een echte vredesbetoging, dus ook voor de vermindering van de conventionele wapens. Uit electoralisme is men later nog alleen over de raketten gaan praten.

[p. 366]

Iets anders: Is Het Volk niet louter een commercieel goed uitgebalanceerde regionale krant?

De Baere: Onze belangstelling voor regionaal nieuws valt historisch te verklaren. We zijn in Gent ontstaan en het ligt dus voor de hand dat we in Oost-Vlaanderen goed vertegenwoordigd zijn. Bovendien verschijnt er geen dagblad in West-Vlaanderen. Vandaar dus een verspreiding van 77% in die provincies. We blijven evenwel het dagblad van de christelijke arbeidersbeweging en worden dus ook nationaal gelezen. We zijn echter, geloof ik, de eerste krant die de waarde van de regionale berichtgeving heeft ontdekt. We hebben nu nog altijd 13 edities, omdat de lezers nog steeds het meeste aangesproken worden door wat zich ‘onder de toren’ afspeelt. Niet alleen de concurrenten zijn ons daarin gevolgd, zelfs de politiek heeft dat gedaan. Denk maar aan de regionalisering. Wij hebben avant-la-lettre gestreden voor werk in eigen streek en voor ontspannings- en cultuurmogelijkheden in eigen gemeente.

Gaan de dagbladen niet steeds meer op elkaar gelijken? Worden het niet meer telexredacties waarbij opiniërende artikelen naar de binnenbladzijden verhuizen en fait-divers breed op de frontpagina worden uitgesmeerd?

De Baere: Dat is inderdaad een beetje de trend. De tweede pagina is bij ons gereserveerd voor de commentaar. Het standpunt van Leo Marijnissen is subjectief: het is zijn mening of die van Het Volk. Wij gebruiken heel weinig telexberichten. De eerste en derde pagina zijn de echte ‘nieuwsbladzijden’, verzorgd door eigen redacteurs.

Marijnissen: De kennis van het medium is vergroot. Wie iets te zeggen heeft, wendt zich onmiddellijk tot de kranten. De toename van het aantal persconferenties en het feit dat geen enkel blad het zich kan veroorloven daar afwezig te blijven, maakt dat de kranten inderdaad op elkaar gaan gelijken.

Maar wat doen de dagbladen met die persconferenties? Neem b.v. een persconferentie van de OPEC-landen. Het communiqué wordt klakkeloos weergegeven, maar wat de mensen echt interesseert, of zij voor hun benzine binnenkort minder zullen betalen, staat er niet bij.

Marijnissen: Het drama is dat men steeds redacteurs te kort heeft. Om commentaar bij een OPEC-conferentie te geven, moet je bovendien over

[p. 367]

een specialist beschikken, die overal ter wereld die bijeenkomsten bijwoont.

Verspillen de kranten geen krachten door ook duiding en dossiers te willen aanbieden? Komen ze daarmee niet op het terrein van de weekbladpers?

De Baere: Niet elke dagbladlezer is een weekbladlezer. Ook dagbladlezers vragen naast de feiten ook naar het waarom ervan, achtergrondinformatie ook over feiten die maar ééndagsvliegen zijn. Ze vragen ook meer service van hun krant. Radio- en tv-bladzijden en randkrant-informatie beschouwen we meer als service dan als loutere informatie.

Er wordt vaak gezegd: ‘Het Volk drukt wat het volk wil lezen’! Kent u het profiel van uw lezers en verlaagt u het niveau niet als u zo duidelijk op hun wensen inspeelt?

De Baere: We worden gelezen door een publiek van arbeiders en lagere bedienden, gevolgd door nogal wat zelfstandigen en boeren, meestal gezinnen met twee of meer kinderen; de leeftijd schommelt tussen de 30 en 45 jaar. 90% zegt gelovig te zijn en 96% verklaart zich tevreden tot zeer tevreden over het blad. Uit onderzoekingen blijkt dat de krant in al haar onderdelen druk wordt gelezen. Het regionale nieuws, ongevallen en de misdaadverslaggeving scoren het hoogst. Binnenlandse politiek en sport volgen met respectievelijk 90% en 80%. Met onze nieuwe formule mikken we op een jong publiek en we willen de inhoud daar ook op afstemmen. We moeten wel oppassen, want lezers kiezen hun krant in alle vrijheid. Je kunt de verlangens van de lezers niet volledig naast je leggen en naar een ideale kwaliteitskrant streven. Je moet je blad ook nog verkocht krijgen en daar begint dan het eeuwige dilemma. Daarom trachten we in onze katern ‘Extra’, in het spoor van onze ‘Spectator-Document’-traditie, verzorgd achtergrondnieuws aan te bieden. Zo kan men de lezers ter wille zijn, via sport en andere dingen die ze wensen, en tegelijk een educatieve rol spelen. En maar hopen dat ze na de sport en na het regionale nieuws de rest erbij nemen!

Het buitenlands nieuws komt maar weinig aan bod, uitgezonderd dan Zaïre. Staat Het Volk niet te positief t.o.v. het Mobutu-regime?

Marijnissen: We zullen dat regime kritisch blijven benaderen zolang de mensenrechten daar met de voeten worden getreden. Dat heb ik geschre-

[p. 368]

ven n.a.v. 25 jaar Zaïre. De enige verdienste van Mobutu is, volgens mij, dat hij gedurende al die jaren erin geslaagd is het land bijeen te houden. Hij heeft dat echter enkel als dictator en met de gewapende macht gekund. Het is niet zo eenvoudig om van hieruit, met onze opvattingen over democratie, te oordelen over een dictatuur. In het Afrikaanse systeem is de chef altijd een figuur geweest die enkel maar gezag kon uitoefenen als hij terdege bewees de baas te zijn, m.a.w. als hij optrad als dictator. Wie zal men in de plaats krijgen als Mobutu morgen aan de dijk wordt gezet? Een andere dictatuur?

De Baere: Kun je één land in Afrika noemen waar geen dictatuur heerst? In landen als Kameroen en Ivoorkust, die ik bezocht heb, is de toestand minstens even slecht, maar daarover zijn we minder goed geïnformeerd, omdat we er geen belangen te verdedigen hebben. Wat ik Mobutu vooral verwijt is dat hij er niet in slaagt de bevolking voldoende eten te geven. Het is een schande dat hij de goede infrastructuur op het gebied van de geneeskunde, het transport en het onderwijs die wij in Kongo hadden opgebouwd, niet heeft weten te bewaren.

Naar het schijnt heeft uw krant een exclusief copyright-contract met Le Monde. Sommigen beweren dat u dat enkel handhaaft om te vermijden dat andere kranten het afsnoepen?

De Baere: Weer zo'n verhaaltje. Dat contract bestaat niet eens meer! Walter Cabus heeft het zelf nog opgezegd. Het was interessant zolang we iemand ter plaatse hadden om exclusief voor ons onmiddellijk te vertalen. We hebben die man niet kunnen vervangen.

Hoe staat Het Volk tegenover de BRT?

De Baere: Voor mij mag de BRT blijven bestaan, hoewel ik meer aangetrokken word door niet-openbare instellingen dan door monopoliesystemen. Ik vind het goed dat iedereen opkomt voor de pluriformiteit van de pers en dat we daar zelfs overheidssubsidies voor over hebben, maar de belangrijke sector van de elektronische media laten we aan één, en dan nog een overheidsinstelling over. Naast de BRT zouden er dus niet-openbare omroepen moeten bestaan. Als journalist heb ik steeds hard moeten werken en als ik informatie miste, ging dat recht door mijn hart. Maar bepaalde BRT-journalisten kennen die reflex niet, omdat ze een ambtenarenmentaliteit bezitten. Als het bij Het Volk minder goed gaat dan vecht ik, maar ik geloof niet dat er in een analoge situatie bij de BRT iemand

[p. 369]

zijn slaap voor laat. Ook met kijk- en luisterdichtheid wordt gelachen. Wie kan het iets schelen of er 10.000 kijkers meer of minder zijn?

Marijnissen: Ik ben een aanhanger van de BBC-formule, inclusief de grote vrijheid en de goede leiding. In ons land jammert men teveel over de ontoereikende middelen. Veel belangrijker is het te weten of we in staat zijn concurrentie zo in te bouwen dat er kwaliteit ontstaat op verschillende niveaus. Men mag er niet aan denken de belastingbetaler voor een tweede net te laten opdraaien. Etherreclame vormt dus voor mij geen enkel probleem. Een zuiver commerciële zender is meestal gevoeliger voor de kritiek, maar men loopt er wel het risico mee een ernstige niveauverlaging te kennen. Daarom verkies ik de Engelse oplossing.

Waarom laat een globaal mediabeleid zo lang op zich wachten?

Marijnissen: Wat mij vooral ergert is dat men eigenlijk niet weet wat men wil, maar toch slogans lanceert in de zin van: het monopolie doorbreken. Men doet allerlei voorstellen zonder te weten of het financieel haalbaar is en uiteindelijk belandt alles dan in een politiek sfeertje dat ontaardt in een langgerekt schaakspel. De mooiste illustratie hierbij vormt het gekrakeel rond de vrije radio's. De hamvraag luidt echter: hoe belet ik dat het mediabeleid in het politieke vaarwater terechtkomt? Aan wiens oordeel gaan we de erkenningen onderwerpen? Aan wie gaan we de frekwenties laten verdelen? Ik geloof niet in maagdelijke jury's of commissies.

De Baere: Ik ben het ermee eens dat er een mediaraad moet komen, maar dan met vertegenwoordigers uit de perssector zelf. Voor mij zo breed mogelijk, maar niet te log, anders is het niet meer functioneel. De politici houdt men er best buiten. Ieder zijn eigen werk.

Profiel Paul De Baere

Identiteitsgegevens:	Geboren in Sint-Niklaas, 26 februari 1929, gehuwd, drie kinderen. Woonachtig te Destelbergen.
Studies:	Humaniora Economische afdeling, Sociale Hogeschool Leuven en 2 jaar Politieke en Sociale studies aan de RUG.
Legerdienst:	School QM-TPT-Logistiek, Heverlee (1952-1954). Reservecommandant.
Loopbaan:	Sinds 1954 journalist bij Het Volk. In 1968 redactiechef binnenland, nadien redactiesecretaris en administratief directeur Redactie, in 1978 mede-hoofdredacteur en in 1985, tenslotte: Hoofdredacteur - Directeur Redactie.

[p. 370]

Profiel Leo Marijnissen

Identiteitsgegevens:	Geboren in Antwerpen, 10 juni 1934, gehuwd, drie kinderen. Woonachtig te Antwerpen (Linkeroever).
Studies:	Moderne Humaniora (St.-Henricus), 1 jaar Sociale school.
Legerdienst:	School LAA, Lombardsijde, 38^o A-Tienen. Reservecommandant.
Loopbaan:	Sinds 1955 bij Het Volk. Eerst op de gewestelijke redactie in Gent, nadien redactiechef in Antwerpen en tenslotte in 1974 naar Brussel als opvolger van Emiel Van Cauwelaert.