Spiegel der Letteren. Jaargang 8

Enkele aspecten van de studie der minnelyriek sinds 1945
Een bibliografisch essay

Deel II. Studies over het wezen van de minne^*

Lopen de meningen uiteen omtrent het oorsprongsprobleem, nog minder eensluidendheid is er te beluisteren in het koor der onderzoekers die het wezen van de minne willen peilen. Eerst in de allerlaatste jaren evolueert dit onderzoek - misschien - naar enig samenklinken der onderscheiden stemmen wijl hoe langer hoe beslister, het vertrekpunt der studies dit nieuw gewonnen besef blijkt te zijn, dat middeleeuwse kunst slechts geëvalueerd kan worden vanuit een visie die in één ongedeelde blik, ‘inhoud’ én ‘vorm’ overschouwt en ja, samenbalt¹. Wat dit betreft, zijn de studies over de Minnesang die over de troubadourslyriek een heel eind vooruit.

De overgrote meerderheid der studies intussen, ook nog na 1945, wil de ‘inhoud’ der minnelyriek schetsen zonder de ‘vorm’ in het onderzoek te betrek-

* In dit deel moeten uiteraard een aantal bijdragen en werken hernomen worden die in Deel I reeds werden vermeld. Cfr. nr. 4 van de 7e jrg. blz. 269-287.

1 H. Fromm in zijn Einleitung tot Der Deutsche Minnesang. Aufsätze zu einer Erforschung, (Wege der Forschung, XV), Darmstadt, 1963, zegt op blz. VIII: ‘‘Doch sehen wir es als kennzeichnend für die gegenwärtig hervortretende Forschergeneration an, dass sie, ganz unabhängig von der jeweiligen Interpretation der Erlebnisqualität, die dichterische Aussage des Minnesingers nicht nur als Kunstübung sondern auch als Ausdruck einer sich selbst einsetzenden Persölichkeit ernst nimmt. Es ist dies die notwendige Folge der Erkenntnis, wie sehr mittelalterliche Form Inhalt ist’.

[p. 38]

ken. Ze bewegen zich dan ook veelal op het vlak der dialectiek, waar het wezen der profane minne vergeleken wordt bij of afgewogen tegen de mystieke caritas, waar de ‘moraal’ der minnedichters gevaloriseerd wordt vanuit een christelijk of ook een kerkelijk standpunt, of waar het ‘humanisme’ dat zich in de minneliederen openbaart, begrepen wordt als een emancipatie van de leek of zelfs een gewiekst anticlericalisme.

Er is daarnaast ook die andere strekking: die welke buiten elke dialectiek om, poogt, het wezen der minne als menselijk gebeuren fenomenologisch te beschrijven. Of hierbij altijd voldoende onderscheid wordt gemaakt tussen ‘historische’ feitelijkheid en ‘literaire’ feitelijkheid is dan weer een andere vraag.

Werken over het gehele gebied der minnelyriek worden met de dag zeldzamer. Men bestudeert veelal of de Provençaalse, of de Duitse. De Noordfranse lyriek blijft - met betrekking dan tot de studie van het wezen der minne - vaak geheel buiten beschouwing terwijl de Middelnederlandse (Veldeke), nu eens vecht voor een ‘Sonderstellung’, dan weer onder de Duitse wordt gesitueerd.

Een en ander laat voorzien, dat eerlang een totaal nieuwe synthese zal worden uitgewerkt, die met de ‘oudere’ niet erg veel meer zal gemeen hebben. Op dit ogenblik evenwel lijkt dergelijke synthese nog niet veel meer dan een donkere, vage gestalte achter een veelkleurige sluier.