Spiegel der Letteren. Jaargang 3

Rabelais in Vlaanderen

In een artikel Rabelais au pays de Brueghel (1955) heeft Prof. M. De Grève de mening geopperd dat het werk van Rabelais in de Zuidelijke Nederlanden van de 16e eeuw bij het meer gevormde publiek veel bijval moet hebben genoten. Doch het vermelden van onbekende schrijvers of teksten waarin die invloed merkbaar is, bleef ook in zijn artikel achterwege. In een pas verschenen studie Le ‘Hochepot ou Salmigondi des Folz’ (1596), uitgegeven in de reeks Verhandelingen van de Kon. Academie van België (1959), wijst Prof. Roland Mortier, hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Brussel, op een Vlaams pamflet van de 16e eeuw, waarin invloed van Rabelais duidelijk is. Het geldt hier een pamflet van 64 pag. in dialoogvorm Der Mallen Reden-Kavel... Ghedruckt tot Hagenoo. Anno 1596. Het pamflet reageert zeer scherp tegen het plakaat dat op 4 april 1596 te

[p. 35]

Den Haag verscheen, waardoor o.m. toegang tot de Verenigde Provinciën aan Jezuïeten werd verboden. Het pamflet ter verdediging van de Jezuïeten - en van Spanje - verscheen anoniem, doch de auteur zou - volgens Mortier - wel de hartstochtelijke en veelzijdige Jezuïet Jan David (1546-1613) kunnen zijn. Mortier ontleedt het geschrift, wijst op mogelijke invloed van de door Dr. J. Sterck in zijn bekende Marnix-studie ontlede Antirabotenus, in elk geval van Marnix en van Rabelais.

Van Der Mallen Reden-Kavel verscheen onmiddellijk, in hetzelfde jaar, een Franstalige versie, die echter breder uitgewerkt werd dan de Nederlandse en ook op gebied van stijl grote zelfstandigheid vertoont. De titel van de Franse versie luidt: Hochepot / ou / Salmigondi / des Folz contenant un tres-pur narré et comme la / salse parille contre le gouteux, poyuré / et maudict Edict, nagueres sailly / a deux potences des finesfontes / de la Haye en Hollande, / sur le faict des passe-/portz, et la pro- / scription des / Jesuites. / Traduict du Hollandais-Flamand en / vulgaire François. / Imprimé / A Pincenarille, ville de la Morosophie par / Geofroy a la grand dent: l'an 1596.

De auteur van de Franse versie is een Vlaming, zelfs een heftig taalflamingant, die de lof spreekt van ‘notre(idiome)thiois ou bas-allemand’. Mortier bestempelt hem tevens met reden als ‘bilingue parfait’. Hij vergelijkt de Franse versie met de Vlaamse; een interessant onderzoek! Hij wijdt echter vooral zijn aandacht aan de Hochepot, waarin hij in taalkundig en stylistisch opzicht de invloed van Rabelais duidelijk bewijst. De studie van Prof. Mortier drukt aan het slot het Vlaamse en het Franstalige pamflet af.

Het leek mij gewenst de aandacht te vragen van belangstellenden in de Zuid-Nederlandse letteren en cultuurgeschiedenis voor deze solide studie van een Franstalig collega, die niet enkel een boeiend comparatistisch onderzoek biedt, maar tevens een interessante bijdrage tot de uitgebreidere kennis van de letterkunde in onze gewesten.

J. Aerts