De spieghel der menscheliker behoudenesse

(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse– rechtenstatus


XX
[Folio 51c]
Int capitel, dat hier voren steit, Zo hebbic na minen zin gheseit, Also ict in den latine vant, Hoe cristus van al zinen viant Scop ende sceren woude doghen, Ende hoe dat zij hem zine oghen Ooc verbonden met enen cleede, Ende hoene sloughen die jueden wreede, Also ghescreven staet hier voren. In dit capitel zalmen horen Die rechte waerheit, also ict las, Hoe onse here ghebonden was An ene columme vanden joden, Diene gherne zouden doden. Ende als zij onsen here god Alden nacht hadden bespod, Zo leede zine smorghens vroe Tote pylatus huse toe Ende wilden in alre maniere, Dat hine stappans ter dood jugiere. Pylatus vraghede om zine mesdaet; Zij zeiden: het was .j. mensche quaet Ende een verledre die al den dach Vele volx te verleedene plach. Niet alleene, riepzij te hant, Verleed hise in der jueden lant,
[Folio 51d]
Maer in zijn landsceip ooc mede, In galyleen, dats waerhede. Als pylatus heift ghehoort Vanden iueden al dese woort, Dat hi van galyleen was, Ne dorst hi niet ghemeten das, Dat hine iugierde lude of stille, Ende dat om herodes wille. Hi zendene hem als diene ontsach, Ende daer mede upten selven dach, Zo worden zij ghevrienden dus, Die herodes ende pylatus, Dewelke een tijt voor desen Grote vianden hadden ghewesen. Herodes ne hadde noyt vor dien Gode onsen here noch ghezien, Hi hoorder of spreken in zulken tiden, Des was hi van ziere comste blide, Want hi waende, dat waer .j. man Die bider sterren wijsdom can Van toecomende dinghen kallen, De welke namaels zouden ghevallen; Of hi waende wel, dat hie Hadde gheconnen nygromancie Of toverie of zulken aert Ende daer om hi van gode beghaert, Dat hi voor herodes oghen Enich teekin wilde toghen. Ende vraechdem menigherhande dinc. Cristus, al der werelt coninc, Daer up niet andwoorden wille, Maer als een kint zweech hi stille. Ende als herodes dat heift verzien, Waendi zeker zijn in dien Dat hi zijn sins niet meester ware. Een wit cleet nam hi daer nare Ende dede dat an den hoghen god, Als die met hem helt zijn spod, Ende hi zendene weder dus Ghecleet tote pylatus. Ende zeide: hine mocht niet vinden In hem. meer dan in enen kinde Enighe zake cleen of groot, Daer hi mede hadde verdient der doot.
[Folio 52a]
Dese herodes, als ic zeide, Gode een wit cleet an dede, Nochtan zo ne wist hi niet Wat hi daer mede had bediet. Die helighe gheest riet hem stille, Als die daer bi bedieden wille, Dat cristus onnosel was. Also hi ga in gaf cayphas Te zecghen ./ dat wel was noot Enen over tvolc te liden de doot; Also gaf hi in, als ict weet, Herodes ./ dat hi heift ghecleet Cristuse met enen clede wit: Zine onnoselheit bediet dit. Als dus ghebrocht was onse here, Zo vraghede pylatus zere Alden iueden bi waerheden, Of zij wisten enighe reden Te hemwart van mesdaden groot, Dat hi hadde verdient der doot, Of enighe zake in enigher manieren Daer menne ter dood om mochte iugieren. Doe quamen zij hem exponeren Drie redenen in valscher leren Ende zeiden dus dese woorden, Daert al tvolc doe an hoorden. Eerst dat hi zeide, wilt verstaen: Hi mocht doen te nieten gaen Den tempel ons heren weert, Die met handen was gheformeert, Ende dan an den darden dach Hi enen andren stichten mach, Die niet van handen ghemaect zij; Dit zeide openbaerlike hi. Ende dus heift hi verdient de doot. Noch es daer ene redene groot, Die hi ooc zeide al openbare, Dat men niet sculdich ne ware Den keyser enighen cheins te gheven. Voort heift hi hem selven verheven Ende zeide in waerre dinc, Dat hi ware der jueden coninc. Als pylatus aldus hoorde Vanden iueden dese woorde,
[Folio 52b]
Die zij contrarie gode spraken, Die eerste .ij. voorseide zaken Dat slouch hi male vor daeshede Ende peinsde: het waer al wint, Daer up ne gloofdi niet een twint. Maer trouwen vander darder dinc: Of hi ware der jueden coninc, Dat vervraechde hi onsen here Dickent nerenstelijc ende zere. Die roomsche keyser zekerlike Was overhere vanden rike Der jueden ./ ende vanden lande mede, Dus gaf men den keyser huut elker stede Tribuut, also ic zeide te voren, Dus ne mocht pylatus niet horen, Dat yement zecghen zoude openbare, Dat hi der jueden coninc ware. Zo dat hi daer up heift ghelet Ende onsen here verv[r]aghet bet Ende wilde weten in waerre dinc, Of hi ware der joden coninc, Also hi zelve wel had gheseit. Oec was pylatus, dats waerheit, Ghegheven te male zine baelgye Over de iueden ende voghedye Van des keysers moghenthede. Ende daer bi duchte hi mede, Dat hi den keyser verwerken mochte. Nerenstelike hi onderzochte Ende vraechdem selven, ofte hi Der iueden rechte coninc zij. Onse here sprac, es mi bediet: Zijn rike ne was van deser werelt niet. Als pylatus hoort dese sprake, Docht hem hi ne vant gheen zake Des hi de dood verdienen mochte. Pylatus peinsde in zijn ghedochte Hoe hi die gramschap up dien dach Vanden iueden best zochten mach, Dat hise mochte payen zaen Dat zine wilden laten gaen. Dit peinsde hi in zinen moet Pylatus ./ ende hem dochte goet,
[Folio 52c]
Dat hine doen gheyselen woude, Up dat der iueden gramscap zoude Daer mede slinken harde zaen, Dat zijne zouden laten gaen. Die rudders namen te dien stonden God onsen here ende bonden Hem an ene columme zonder verdraghe Ende hebbene met gheyselen gheslaghen Nu gaven hem, hoort mijn bedieden, Die phariseeusen grote mieden Om die redene dat zij wouden, Dat pylatus rudders zouden Onsen here meer hebben gheslaghen Dan zij andre te slane plaghen. Ende om die mieden sloughen zij te mere Gode onsen lieven here, Die de slaghen groot ende wreet Om ons te verlossene leet. Dese gheyselinghe ons heren weert Was wilen wel ghefigureert Bi eenen prinche ende wel bediet, Die bi namen achior hiet, Wien die cnechten, verstaet de dinc, Van olifernuse. den coninc Hadden ghevanghen teenen stonden Ende an enen boom dat zine bonden. Die redene waer bi ende hoe Dat dit aldus was comen toe, Die quam huut des coninx quaethede, Om dat achior sprac de waerhede
[Folio 52d]
Ende lachterde hem dat hem messat; Ende hine conste niet zecghen dat, Noch ghespreken smekende woorde, Die de coninc gherne hoorde. Dese achior, dat es waerheit, Was ghebonden, alst es voorseit, Vandes coninx cnechten dus; Ende vanden rudders pylatus Was ghesleghen onse here Met gheyselen utermaten zere. Achior die was ghebonden Om dat hi te gheenen stonden, Metten coninc wilde loveeren; Ende cristus onse lieve here Was ghegheyselt, om dat hi Der iueden quaetheit begripende zi. Achior, als ic int latijn vernam, Die maecte den coninc gram Om dat hi glorifierde gode, Twelc die coninc hoorde node, Ende daerbi hi ghebonden was; Ende cristus, also ict las, Leet der gheyselinghe pine, Om dat hi den vader zine Ende zinen helighen name waert Altoos heift gheopenbaert. Nu sullen wi merken dat onse here Met gheyselen utermaten zere Sloughen .ij. manieren van lieden, Also mi tlatijn wil bedieden:
[Folio 53a]
Donghelovighe ./ entie vander synagoghen Dit waer zij ./ ende hier of wij moghen Van wileneer vinden ene figure Van enen man, zo spreict scrifture, Die lamech bi namen hiet. Vandesen doet scrifture bediet, Dat hi hadde wiven twee, Die hem dickent daden wee Met quaden woorden tallen daghen Ende zomtijt ooc met groten slaghen. Dat een wijf, als ic versta, Hiet sella ./ ende die ander ada. Bi der eenre zo es bediet Die synagoghe ende anders niet; Bider andre zo willic bedieden Die onghelovighe juedsche lieden. Die eene van den wiven twee Dede hem dickent met slaghen wee, Die andre, die ne niet en slaet. Persequeerdene met woorden quaet. Die onghelovighe sloughen zere Met scaerpen gheyselen onsen here, Ende die vander synagoghen Deden hem met woorden doghen. Dese gheyselinghe wreet, Die onse here dor ons leet, Dat deden tweerhande lieden, Die machmen ons wel bedieden Bi jobpe, die ghegheyselt was In twee manieren, als ic las.
[Folio 53b]
Hoe ende in wat manieren hi In tween manieren ghegheyselt si Ende hoe dat hi daer quam aen, Dat sal ic u doen verstaen. Sathan slouchen bi gods orloven Vanden voeten toten boven, Also hem onse here beval, Met quaden zweren over al; Ende zijn wijf tempteerdene zere Met haren woorden. ja vele mere. Dat hem die viand also slouch Minlike hi dat verdrouch Ende was daer in pacient, Maer vanden woorden, den torment Van zinen wive, des haddi smerte Ende wanhaghen in zijn herte. Haer dochte hen was niet ghenouch Dattene die viand also slouch Metter gheyselen up zijn lijf, Zijn selves over quade wijf Zijne dede hem met woorden pine, Ende hi hadde liever te zine Vanden viand also gheslaghen, Dan die woorde te verdraghen. Dus waest den iueden niet ghenouch, Dat men gode met gheyselen slouch. Zine gheyseldene ooc mede Met quaden woorden, dats waerhede, Die zij hem gaven, quaet ende onzoete. Vanden hoofde al toten voeten Ne was in job niet een stede, Daerin was ghesondichede, Sathan gheyseldene zo zere; Ende inden lechame van onsen here Ne was een stede niet gheleghen, Zijne was met gheyselen dorsleghen In dat vleesch, dat was zo zochte, Dat niet zochter zijn ne mochte, Also ict inden latine las. Ende zo ons heren lechame was Teedere / ende zochter mede, Zo vele te zeerre dat hem deden Die slaghen; sloughen zij bedichte Zijn lijf was te dorslaen lichte
[Folio 53c]
Ende vele lichter, dats openbare, Dan een vleesch dat harder ware. O mensche, van gods bloede drinke, Peins, anezich ende weder dinke, Wat slaghen ende wat zericheden Dat god om dinen wille heift leden; Zine bitter passie ende zine pine Om di te bringhene ter glorie zine Ende te helpene uter hellen kiele. Ne ghef niet weder dine ziele Te verliese, die god ghewrocht Heift / ende also diere ghecocht. Merc of du te gheenen tiden Eenen mensche hebs weten liden Enighe pine / of enighe noot, Dewelke mocht zijn zo groot, Dat zij gode van hemelrike Ziere pinen mochte gheliken, Of dien zo vele was ghegheven, Als hem, te lidene in dit leven. Merc ende zich in dinen zinne, Of hi te di waert hadde minne Ende grote jonste in hem sij, Die zine herte draecht te di, Dat hi in deser aermer eerde Om di te comene gheweerde In een knechtelijc abijt Ende dese passie voor di lijt, Ende ghedoghet dat menne slaet Niet om hem maer om dine mesdaet. Merc in dinen zin ooc mede, Of du enighe pijnlijchede Of enich torment lude of stille Hebs gheleden dor zinen wille. Merc of du enighe dankelichede Of enighen dienst ooc mede Over die passie gheifs, die hi Wilde liden dus dor di. Al die duecht ende al dat goet, Dattie mensche in zijn leven doet, Dat ne mach al gheliken niet Der minster dropel die god liet. Ansich danne ons heren pijn Ende ne wil niet ondankelijc zijn!
[Folio 53d]
Al ghevielt in enighen tiden Dat di een lettel quame te liden Of dat ghi ghedoghen moet, Danne aneziet ons heren bloet, Metten oghen van dinen ghedochte, Dat hi sturte om di onsochte. Hebstu enighe contrarie dinghen, Die bitter zijn die sultu minghen In ons heren helighe bloet Ende het zal di dinken zoet. Al dat bitter ende dat zure, Dat di doet liden daventure. Om hier of bet te hebben kennesse Zo scrivic hier ene ghelikenesse, Dat wel acordeert in desen. Van enen muenic wi dus lesen, Die in enen clooster was ghegaen. Die materie doet mi verstaen, Hi was ter werelt in weelden groot Ende nu at men daer gherstenbroot, Die materie doet mi woort weten, Twelke hi niet ne mochte eten, Dat hi in hem selven woude Ende peinsde dat hi ute gaen zoude, Om dat hi dat broot niet en mochte. Eens nachts hem in drome dochte, Dat god onse here tot hem quam Ende vanden brode een stic hi nam Ende stact in ziere ziden wonde Ende ghaeft hem tetene tier stonde. Ende alst ghesteken was met bloet, Zo docht hem smaken harde zoet. Cort daer na wart hi ontwake Ende wart peinsede om de zake, Wat hi in drome hadde ghehoort, Ende hi at metten andren voort. Ende bleef in den clooster daer. Dus zal een mensche over waer In zine droufheit tallen tiden Peinsen om ons heren liden. Als hi dat zo groot anziet, Tsine ne zal hem dinken niet. Wij moeten emmer doghen pijn Ende hier of elder ghegheyselt zijn.
[Folio 54a]
Nu laet ons dan, met herten poghen In dit leven also te doghen Onse gheyselinghe, dat wij nadien Der ewegher pinen moghen ontvlien. Heesschen wij gode dan in desen Leven ./ also ghepijnt te wesen, Dat [wij] vlien die pine groot Ende dat wij na de doot Moeten in gaen in gods rike, Dat gheduren sal ewelike. O zoete jhesus, wilt mi gheven Zulke gheyselinghe in dit leven, Dat ic na desen leven moete Smaken shemels honich zoete.

Vorige Volgende

XX