Septentrion. Jaargang 20

[p. 12]

Haat
door Gerrit Komrij

[Origineel]

Al persen we een toevallige passant, door de natuur met veel lichamelijk schoon begiftigd, een gebroken bierglas in het gezicht, al laten we een complete vallei met voorjaarsbloemen, pril en tintelend van kleur, vollopen met een mengsel van petroleum, cayennepeper en paraffine, al tieren en schelden we de sterren van de hemel en wensen we onze beste vrienden een lange dood door marteling toe, het is allemaal niets bij het onrecht dat ons werd aangedaan op de dag dat we ter wereld kwamen.

Want of het is zo dat we van harte doodgaan en dan hadden we maar beter helemaal niet geboren kunnen worden, of we hechten aan het leven - en dan kunnen we de geboorte die tot zo'n ongewenste dood leidt alleen maar vervloeken. De haat is iets vitaals, net als de liefde. Zoals alle sterke en onvoorwaardelijke drijfveren een destructieve kant hebben, zo is ook de haat, als uiting van gehechtheid aan het leven, destructief. Net als de liefde.

Zonder haat is ons leven futiel. Als we de liefde voor iets nobels houden en haar beschouwen als het hoogste waartoe de mens in staat is, waarom zouden we dan neerzien op de haat? Wat ons minderwaardig maakt en niet de moeite van zo'n ingenieus stelsel van zenuwen, spieren en bloedvaten waard is alles wat zich tussen haat en liefde beweegt: de onverschilligheid, de lauwheid, de bescheidenheid, het op een zijspoor rangeren van je ponteneur, het je bukken en het eclipseren. Het ik-wacht-nog-even-af en je-weet-maar-nooit-waar-het-goed-voor-is. Het collaboreren en het zwijgen.

Wie niet weet te haten is niet in staat tot liefde. Wie continu verliefd is zal een hartstochtelijk hater zijn. Verwoed zal hij zich in zijn haat vastbijten omdat alles wat middelmaat is tussen hem en de liefde staat. Zijn haat richt zich op niets minder dan het leven zelf, omdat het leven

[Vertaling]

Haine
par Gerrit Komrij
Traduit du néerlaidais par Frans de Haes.

Nous écraserions un verre à bière ébréché dans la figure d'un passant particulièrement doté de charmes physiques par la nature, nous remplirions d'un mélange de pétrole, de poivre de cayenne et de parafine, toute une vallée parsemée de fleurs printanières, fraîche et scintillante de coloris, nous arracherions les étoiles du firmament par nos insultes et nos fureurs et souhaiterions à nos meilleurs amis une mort lente sous la torture, ce ne serait que broutille comparé à l'injustice qui nous fut faite le jour où nous vînmes au monde.

Car ou bien nous mourons de bon coeur et alors il eût mieux valu ne point naître, ou bien nous tenons à la vie et alors nous ne pouvons que maudire la naissance menant à pareille mort exécrée. La haine est quelque chose de vital, tout comme l'amour. Ainsi que tous les mobiles forts et inconditionnels présentent un côté destructeur, ainsi la haine, comme expression de l'attachement à la vie, est également destructrice. Tout comme l'amour.

Sans la haine notre vie est futile. Si nous tenons la vie pour une chose noble et la considérons comme la cime de ce dont l'homme est susceptible, pourquoi alors jetterions-nous un regard méprisant sur la haine? Nous rend inférieurs et indignes d'un système tant ingénieux de nerfs, de muscles et de vaisseaux, tout ce qui se meut entre haine et amour: l'indifférence, la tiédeur, la modestie, le point d'honneur rangé sur une voie de garage, la courbette et l'effacement. Le j'attends-encore-un-tantinet-on-ne-sait jamais-à-quoi-ça-peut-servir. La collaboration et la bouche cousue.

Qui n'est pas susceptible de haine est incapable d'amour. L'amoureux transi est un haïsseur passionné. Farouchement il se calera dans sa haine parce que toute demi-mesure se dressera entre l'amour et lui. Sa haine aura pour cible rien

[p. 13]

[Origineel]

op straffe van zelfdestructie van hem vraagt nu eens zijn schouders op te halen en dan weer een stap opzij te doen. Hij ziet zijn eigen misvormdheid, en hij haat. Hij leert in stilte te haten.. Vervolgens haat hij zijn stille haat.

Haat is een te deerlijk mishandeld woord. Iemand haten omdat hij voortreffelijk is, het is geen haat. Het is afgunst. Iets haten wat je vermogen te boven gaat, het is geen haat. Het is domheid. Wie voortreffelijk is verdient bewondering. Wat je te boven gaat vraagt om inspanning en inlevingsvermogen. Beide doen een beroep op de liefde. Niets haat ik zo dan die twee abusievelijk met haat aangeduide kleine haatjes afgunst en domheid, dat armetierige paar krukken waarop men zo menigeen van geboorte naar dood ziet strompelen. De ware haat is een vuurkolom.

Haat verteert me. Ik ben zo weergaloos verliefd op het leven, en op alles wat daarin aan voortreffelijks en onbegrijpelijks aanwezig is, dat ik geen seconde kan ademhalen zonder haat. Alles wat zich rondom me dik en gewichtig maakt is maar een opportunistische, vulgaire, wind en vrome blikken producerende gangsterbende. Iedereen die zich magistraat, gezagshandhaver, fatsoenlijk burger, gods soldaat of wijze man noemt - elk voor zich een dief die voor agent speelt - is, in het aangezicht van mijn liefde, rijp voor de ongebluste kalk.

Geboren worden betekent dat je vanaf je wieg zit opgescheept met misbaksels die zichzelf je medemens noemen. Sterven betekent dat je in je kist ligt zonder er ooft een te hebben ontmoet.

■

Uit ‘Humeuren en Temperamenten’, De Arbeiderspers, Amsterdam, 1989, pp. 68-69.

[Vertaling]

moins que la vie même, parce que la vie, sous peine d'autodestruction, exigera de lui tantôt de hausser les épaules, tantôt de faire un pas de côté. Il voit sa propre difformité et il hait. Il apprend à haïr en silence. Ensuite il hait sa haine silencieuse.

La haine est un vocable trop piteusement maltraité. Haïr quelqu'un parce qu'il est excellent, cela n'est pas de la haine. C'est de l'envie. Haïr quelque chose qui dépasse votre entendement, cela n'est pas de la haine. C'est de la bêtise. Celui qui est excellent mérite l'admiration. Ce qui vous dépasse demande l'effort et la capacité de pénétration. Tous les deux font appel à l'amour. Il n'y a rien au monde que je haïsse autant que ces deux haines naines, abusivement désignées par le terme haine, l'envie et la bêtise, cette miséreuse paire de béquilles avec lesquelles on voit tant de gens trébucher de la naissance à la mort. La haine véridique est une colonne de feu.

La haine me consume. Incomparablement amoureux de la vie, de tout ce qui en elle se présente d'excellent et d'insaisissable, je le suis au point que je ne puis respirer une seconde sans haine. Tout ce qui autour de moi s'arroge de l'importance et se boursoufle n'est qu'un ramassis de malfrats opportunistes et vulgaires, faisant du vent en affichant une mine pieuse. Ceux qui se nomment magistrat, dépositaire de l'autorité, bourgeois convenable, soldat de Dieu ou homme de sagesse - chacun pour soi un voleur jouant au flic - sont, aux yeux de mon amour, mûrs pour la chaux vive.

Naître signifie que depuis le berceau vous êtes encombré d'avortons qui se disent vos prochains. Mourir signifie moisir dans votre cercueil sans jamais en avoir rencontré un seul.

■

Extrait de ‘Humeuren en Temperamenten’ (Humeurs et tempéraments), De Arbeiderspers, Amsterdam, 1989, pp. 68-69.