Ridder metter swane

Hoe de grave van Franckenborgh valschelijck beklaechde Clarisse voor keyser Otto d'eerste,

Int parlement te Nimmeghen ende hoe de Ridder mette Swaen te Nimmeghen aenquam.

HIer wil ict laten vande Ridder metten Swaen Helias, die nu reyst nae Nimmegen, by den keyser, om te beschermen de hertoghinne van Billioen, alst volght. Den keyser Otto van Almanien d'eerste diens naems, onder hem houdende 't lant van Ardennen, van Luyc ende Namen, die hiel

[p. 63]

sijn parlement te Nimmegen, ende al die ongelijck gedaen wert quam voor den keyser om recht te hebben, soo ghevielt dat den grave dede voor recht roepen voor den keyser de hertoghinne, ende hy wilde haer onrechtelick onterven, ende hy zeyde valscheyt over haer. Als nu den raedt des keysers al vergadert was, so vertoonden hun de twee partijen voor recht. Doen dede de grave sijn saken open ende beteech de hertoginne onrechtelijck ende seyde datse had doen vergeven haren man, ende dat haer man was over zee geweest sonder wederkeeren drie jaer lanck, binnen welcken tijt sy ghebaert heeft een dochter, ende dat die t'onrecht¹⁾ gewonnen was, ende dattet land van Billoen gekomen was van sijn vaderlicke erve, waerom hy seyde voor sijn recht dat de hertoghinne niet en mochte behouden dit hertoghdom als voor haer duwarie van haren man noch desghelijcks haer dochter, als onrechtich oor van desen hertoghdom, want sy onrecht²⁾ is, dit wilde hy waer doen, om het hertoghdom te besitten als gerechtich oor van sijnen broeder den man der hertoginne. De hertoginne antwoorde so sy best konde, ende sy ontkendet al dat haer ende haer dochter opgheleyt³⁾ was, ende sy seyde dat hy haer eere gequest had, ende meende daerom recht te hebben vander schanden, ende ongelijc die hy haer opleyde³). De keyser seyde: Vrouw dese schandelijcke stucken sijn saken om u te dooden, ist dat ghy daer niet tegen en zijt, aengesien dat hy't toonen wil. De grave seyde: heere in bewijs der waerheydt soo gheve ick mijn hantschoen om te wederstaen, ende daerom te kampen, dattet soo is so ick gheseyt heb, waerom sy der doodt schuldich is, ende en mach thertochdom niet besitten. Doen seyde de keyser: ghy ziet wat hy doet waerom ick hem niet wederseggen en mach, hierom soeckt eenen ridder om te kampen,

1) A heeft: in onecht

2) A heeft: onecht

3) A heeft: opgeseyt, opseyde

[p. 64]

ende om u recht te houden dat ghy hem ontkent, ende ick sal u dach en tijdt gheven om u beste te doen. De goede vrouwe sach al om oftter yemandt waer die voor haer kampen wilde, maer sy en vant niemandt, hierom socht sy troost aen Godt om haer te helpen in haer recht. Aldus waren de grave ende hertoginne int ghedinge voor tparlament des keysers tot Nimmeghen in Gelderlant: Alwaert de edel ridder Helias tschepe aenquam by gheleyde van de swaen, ende hy blies sijnen hooren die hem sijn vader ghegeven

[p. 65]

hadde, soo dat sijt alle hoorden die by den keyser waren, ende sy saghen ter vensteren wt, ende een swaen een schip voort trecken, daer Helias in stont wel ghewapent, als een vroom ridder toebehoorde. Als hem de keyser te lande sach komen, was hy verwondert, want hy sach terstont den swaen metten tschepe weder keeren doen ['er] de ridder uyt was. Doen ontboodt hy den ridder voor hem te komen, [ende de hertoginne sach hem ooc komen,] doe vertelde sy haerder dochter eenen droom, ende seyde: O mijn lieve dochter hoort. Desen nacht heeft my ghedocht dat ick dinghe¹⁾ tegen den grave, ende dat ick veroordeelt was ter doodt te verbarnen, maer daer quam een vlieghende swaen die water bracht om tvier te blusschen, ende wten water quam eenen visch dien ontsachmen alsoo dat elckerlijck²⁾ beefde, daer om ick gheloove dat desen ridder my zal verlossen vander doot. Ende Helias groete heusselijc den keyser, ende de keyser hem weder, hem vraghende hoe hy daer gekomen was. Doen seyde Helias: Ic ben een arm ridder van avontueren om u trouwelijck te dienen, haddy mijnen dienst van doen. De keyser zeyde: sijdy een ridder van avontueren, soo hebdijt hier vonden, want siet hier de hertoginne van Billoen met haer dochter die heeft de grave van Franckenborgh beschuldicht met een oneerlijc stuc sondich genoech ter doodt, ende om haer jonge dochter tonterven, ende ist dat sy niemandt en vindt die voor haer kampt om haer recht te beschermen teghen hem, die den kamp beroepen heeft voor al dit volck, so moet sy de doot sterven, ende thertochdom van Billoen sal den grave toekomen: Hierom indien ghy voor haer kampen wilt, ende ghy de grave verwint, soo sal ick haer wederom vryelijck stellen in haer erve ende ghy sult hebben haer dochter te houwelijck.

1) Lees denkelijk: dinghede, d.i. pleitte

2) Elkeen

[p. 66]

Als Helias den keyser had hooren spreecken, aensach hy de hertoginne die hem docht te sijn een eerbaer vrou ende sach de schoonheyt ende weselijcheyt¹⁾ vander dochter die hem wel beviel, ende bad den keyser dat hy alleen wat spreken mochte met de hertoginne, dat hem gheschiede, doen nam hy de hertoginne alleen, ende seyde: Vrou ist dat u belieft so sult ghy my sweeren de rechte waerheydt, ende ic sal heden een getrou dienaer wesen in u sake. Sy seyde: O edel ridder, ic sweer u by den levende Godt dat ick u de waerheyt segge. Doen seyde Helias: Vrouwe by den eet die ghy my ghedaen hebt, sijdy niet schuldich deser saecken? Doen seyde sy neen ick, Godt moet nimmermeer mijn ziel ontfermen heb ick oyt gedacht daer ic mede beschuldicht ben. Doen seyde Helias: Vrou soo hebdy dan vonden eenen kampioen die u eere bewaren sal ende ic sal desen dach uwen vyandt tonderbrenghen.

1) Eerbaarheid, degelijkheid