Die riddere metter mouwen

(1983)–Anoniem riddere metter mouwen, Die– rechtenstatus



[pagina 188]
Roman van den Riddere metter Mouwen Brussel, Koninklijke Bibliotheek, Hs. IV 818
[pagina 189]
Ga naar margenoot+Hi hadde die moetheyt al verloren,aant. E Ga naar voetnoot1 Diene zeere dwanc te vorenaant. E Ga naar voetnoot2 Dor haren wille dien hi begart.aant.Ga naar voetnoot3 4[regelnummer] Met beeden nam hi tswartGa naar voetnoot4 Ende ginc slaen slach in slach Op dien hi vor hem sach. Al haddi drievout wapen an,Ga naar voetnoot7 8[regelnummer] Hen besloet hem niet nochtan,Ga naar voetnoot8 Hine hadde dar tlijf verlorenGa naar voetnoot9 Die so condich was dar voren.aant.Ga naar voetnoot10 Hi ontfinc so menege wonde, 12[regelnummer] Dat hem crankede sine gesonde.Ga naar voetnoot12 Het was scire met hem gedaen,Ga naar voetnoot13 Die herte besweec hem saen, Hi viel neder al met alle.aant.Ga naar voetnoot15 16[regelnummer] Die erde donrede vanden valle, So swaer was hi ende soe groet. Dus bleef hi verslegen doet.aant.Ga naar voetnoot18 Dus can die minne werkenGa naar voetnoot19 20[regelnummer] Ende elken man gesterkenaant. Dien herte leget an. E Ga naar voetnoot21 Wat sal nu doen die edel man? Sijn ors was gefalgiertGa naar voetnoot23 24[regelnummer] Ende sinen helm gefaucsiert,Ga naar voetnoot24 So dat hijs nemmermeer begerde:Ga naar voetnoot25 Hi lach te stucken op die erde.
[pagina 190]
Nu ne heeft hi scilt no spere. 28[regelnummer] Dartoe haddi eene dere: E Ga naar voetnoot28 Boven an sijn vorhoeft Was hem die huut int tween gecloeft,aant. Nalecs tote den beene.Ga naar voetnoot31 32[regelnummer] Hine hadde wonde anders ne geene, Danc hebbe Cepalus, Die hem te siere zuster huus Den goeden halsberch gaf; E Ga naar voetnoot35 36[regelnummer] Hen besloet hem niet een caf,Ga naar voetnoot36 Diere met swerden op sloech: Hen deerde hem niet diene droech.Ga naar voetnoot38 Nu ne weet die ridder wat bestaen,Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] No war trecken no war gaen.aant. Ga naar margenoot+H e hadde wapenenaant. Sonder swart endeaant. Hi moeste daneaant. 44[regelnummer] Est hem quaetaant. Dien langen da Ende clagede sijnaant. Die hi daer ha 48[regelnummer] Ende hi dane mo Daer toe was d Neder gelopen do Nochtan deerde 52[regelnummer] Ende dat sire herten Ic mach u seggeaant. Die ridder en hadd Maer hine wilde s 56[regelnummer] Waen hi was ende ho Doere sijn moeder afaant. Die eens conincs doc Versenden soene ter s 60[regelnummer] Dat was zine oude Dat har noetsakeaant. Anders waer soe bleaant. TE dien tiden wasaant. 64[regelnummer] so wat joncvrouwaant. Anders dan soe met Dar mense steende a Dies ne mochte gee 68[regelnummer] Indien dat ment moc Om aldus gedane diaant. Was harde menich joaant.
[pagina 191]
Te dien tiden geleid 72[regelnummer] Si dogeden horen arbey Die joncvrouwe met listaant. Sine wilde niet dat iemeaant. Al gesciede hem dorperheydeGa naar voetnoot75 76[regelnummer] Dor te behoudene lijf ende lede. Dus waest den ridder comen,Ga naar voetnoot77 Als gi mi hir hort nomen,Ga naar voetnoot78 Ende dogede menich swaer gepens E Ga naar voetnoot79 80[regelnummer] Op ende neder hare ende gens.Ga naar voetnoot80 Ga naar margenoot+n hier dasaant. was 84[regelnummer] heet mintaant. gewint ren 88[regelnummer] ende dach ettel verdrach bevaenaant. 92[regelnummer] no wat bestaen wach cloester lach ogen grijs 96[regelnummer] in elker wijs ongemakeaant. sine zake ende wideaant. 100[regelnummer] rideaant. comen was nede das scoene 104[regelnummer] n crone nen eenen man hadde an aant. 108[regelnummer] om sine vrame monc wortaant. behortaant. menne dar in doet 112[regelnummer] e ne geen goet en drinken mach ende eten dat men can weten wonden sijn genesen.
[pagina 192]
116[regelnummer] Die ridder dancte hem van desen. E Hi hadde van gemake noet. E Ga naar voetnoot117 Hi ginc dar hem die abt geboet E Ende daer men sire wonden plach;aant. E Ga naar voetnoot119 120[regelnummer] Hi heelde daer men toe sach.aant. E Ga naar voetnoot120 Ga naar margenoot+Ende teersten dat hi gevoeltGa naar voetnoot121 Ende sijn rouwe was vercoelt,aant.Ga naar voetnoot122 Ginc hi achter in dat hof E Ga naar voetnoot123 124[regelnummer] Metten monken op ende of.Ga naar voetnoot124 Dier te sere sinen sin can leidenaant.Ga naar voetnoot125 Dor sine groete hovesscheide.aant.Ga naar voetnoot126 Ende die abt als te vorenaant.Ga naar voetnoot127 128[regelnummer] Haddene int harte vercorenaant.Ga naar voetnoot128 Dor dat hi was wel geraectGa naar voetnoot129 In alre doeght ende vulmaect,Ga naar voetnoot129-30 So salne die abt wel ontsienaant.Ga naar voetnoot131 132[regelnummer] Ende ginc hem an met dienaant.Ga naar voetnoot132 Ende daer toe mede dat covent, Die hem waren omtrent,Ga naar voetnoot134 So lange, dat sine monc makenaant. 136[regelnummer] - Ic mach u seggen dor welke zaken - Om te versierne hor hof.Ga naar voetnoot137 Met rechte gaven si hem lof, E Die gene diene kinden. 140[regelnummer] Men soude sijn gelike niet vinden,
[pagina 193]
Die ginge dese werelt dore,Ga naar voetnoot141 No soe scone creature Ende wel geraect in sine tale.Ga naar voetnoot143 144[regelnummer] Aldat hi dede sat hem wale.Ga naar voetnoot144 Also hi inden cloester ginc Ende die grise cleeder ontfinc, Namen si sine sekerhede.Ga naar voetnoot147 148[regelnummer] Hi swoer bi ridderscepe mede Ende dar toe bi sinen ordinen,Ga naar voetnoot149 Dat hise tote sine finen E Ga naar voetnoot150 Houden soude ende niet ne brake, E 152[regelnummer] Hen ware alleene bi eere zake,Ga naar voetnoot152 Of noch geinde aventure,Ga naar voetnoot153 Dat hi die scone creature, Clarette, mochte gewinnen. 156[regelnummer] Dit heeft hi besproken binnen.Ga naar voetnoot156 So wildi die covele begevenGa naar voetnoot157 Ende hem wegen in den strideGa naar voetnoot158 Ende alse hi dies die 160[regelnummer] Heeft hi gedaen dien eet, E Ga naar margenoot+Dat hi die ordine niene begeeftGa naar voetnoot161 Dor I mensche die nu left, E Want hi wert ter doget bekeert.Ga naar voetnoot163 164[regelnummer] Hi was clerc ende hadde geleertGa naar voetnoot164 menne vant,Ga naar voetnoot165 in Ingelant. scole X jaer, 168[regelnummer] Oec was met hem vonden dar
[pagina 194]
Beede grau ende bondGa naar voetnoot169 Ende in selvere C pond,Ga naar voetnoot170 Dar hi mede was geliertaant.Ga naar voetnoot171 172[regelnummer] Ende ter doget wart bekiert.aant. Sider scaemdi hem das,Ga naar voetnoot173 Dat hi vondelinc was, Ende vor wech vandaerGa naar voetnoot175 176[regelnummer] Ut hoer lande VIII jaer,aant.Ga naar voetnoot176 Om te soekene sinen vader.aant. Des haddi gehort algader.aant.Ga naar voetnoot178 Te Cardeloet quam hi geraect,aant.Ga naar voetnoot179 180[regelnummer] Dar hi ridder was gemaect. Nu draecht hi die covele an Ende es een begeven man,Ga naar voetnoot182 Dat onlange sal gewaren.Ga naar voetnoot183 184[regelnummer] Wille God sijn leven sparen, Hi sal noch aventure bestaen, Meerre dan hi heeft gedaen. Nu was hi inden cloester daer 188[regelnummer] Lettel meer dan I jaer, Dar hi lief was ende wartGa naar voetnoot189 Hen gaf dat hi Bede de m 192[regelnummer] Maer hin Ver sco inctaant. Hem selven d hi ontfinct Mijns heer Waleways nichte.Ga naar voetnoot194-95 196[regelnummer] Dor har versuchte hi gedichteGa naar voetnoot196 Die hem gaf die witte mouwe Daer te grote we Ende harre en 200[regelnummer] Dat lve die conincineaant.
[pagina 195]
Ga naar margenoot+Alsoe hem swartaant. Ende ridder d wart Om h hi in vel 204[regelnummer] Ende Dar hi de ridder af trac Dat hem die luchter arm bracGa naar voetnoot206 Beed es et slach 208[regelnummer] Dor haren wille was menege dach Sijn herte Ende dor sinen wille Hir si waren naest so comen,aant.Ga naar voetnoot211 212[regelnummer] Dat Cephalus hadde genomenaant. Die joncvrouwe teenen wive,aant. Die hi vant in swaren liveGa naar voetnoot214 Buten den Fellen Woude, al naect,aant. 216[regelnummer] Dar soe sere was mesmaectGa naar voetnoot216 Biden naen, diese verrietGa naar voetnoot217 Ende die hare niet ane liet.Ga naar voetnoot218 Hi hadde hare genomen al reyne,aant. E Ga naar voetnoot219 220[regelnummer] Sonder hor hemde alleyne. Ic mochtu wel seggen hoe,Ga naar voetnoot221 En dadic niet te lange dar toe aant. E Ga naar voetnoot222 Dat se Cephaluse gewanGa naar voetnoot223 224[regelnummer] Endeaant. Dat hi doet verslegen was Har ondadege stiefvader,aant. 228[regelnummer] Diese ontherft hadde algader,aant.Ga naar voetnoot228 Ende dattene een ridder versloechGa naar voetnoot229 Die eene witte mouwe droech In eenen swarten s gesaant. 232[regelnummer] Hi hadde hem genomen tleven. Doen wisten si alle gader wel,aant. Dat hijt was ende niement el,aant. Die die witte mouwe draget. 236[regelnummer] Die coninc droevet ende claget
[pagina 196]
Dat hine in hem niet vaant. Hem selven Hi deden soeken menegen dach. E Ga naar voetnoot239 240[regelnummer] Alsmen vinden niet en mach, E Ga naar voetnoot240 Ga naar margenoot+Doe bat hi sinen liede, E Dat si hem daer toe gerieden. E Ga naar voetnoot242 Ende die liede weder quamenaant. E Ga naar voetnoot243 244[regelnummer] Ende sire niet af vernamen,Ga naar voetnoot244 Hadde die coninc so swar gewach, E Ga naar voetnoot245 Dat menne verhogen niet en mach. E Ga naar voetnoot246 Hoe men best mochte gewinnen,aant.Ga naar voetnoot247 248[regelnummer] Daer ne was niemen binnen, Dies hem mochte berechten,aant.Ga naar voetnoot249 No ridders no sciltknechte,aant. Sonder alleene die conincinne.aant.Ga naar voetnoot251 252[regelnummer] Doe soene soe droeve sach van sinneaant. Was sijs sere tongemakeGa naar voetnoot253 Ende seide: ‘Here, bi eere zakeGa naar voetnoot254 Suldine gecrigen, wetic wel, 256[regelnummer] Den ridder ende niewet el.aant. E Ga naar voetnoot256 DOet eenen tornoy gebieden,aant. Ende maket cont uen lieden, Die drie dage geduren sal,aant.Ga naar voetnoot259 260[regelnummer] Ende dien gevet geval,Ga naar voetnoot260 Dathi op tfelt den prijs bejaget, Men sal hem geven die scone maget, Claretten, teenen wiveaant. E
[pagina 197]
264[regelnummer] Ende houdense te sinen liveGa naar voetnoot264 Ende tgoet datter toe behort. Doet dese niemare dragen vort In allen lande hare ende tare.aant.Ga naar voetnoot267 268[regelnummer] Als hi gevreyschet dese niemare,aant.Ga naar voetnoot268 Hi sal ten tornoye comen, Deerst dat hijt heeft vernomen,aant. E Ga naar voetnoot270 Es levende hi ende gesont. 272[regelnummer] Want hi hevet lange stont E Claretten gemint, wetic wel,aant. E Ga naar voetnoot272-73 Vele meer dan iemen el. Hets mi dicke comen te voren,Ga naar voetnoot275 276[regelnummer] Dat hise met herte heft vercoren Ende pine doget dor hare.aant. E Ga naar voetnoot277 Als hi gevreesschet die niemare,aant. Hi sal comen haestelike;aant. E 280[regelnummer] Hi en liet niet om een conincrike.’aant. E Ga naar voetnoot280 Ga naar margenoot+Doe ne was niemen in die zale,aant. Sine volgeden alle diere taleGa naar voetnoot282 Die die conincinne seide.aant. 284[regelnummer] Doe ne was dar ne gene beide,Ga naar voetnoot284 Teerst dat die coninc verstoet,Ga naar voetnoot285 Sendi uut tors ende te voet Boden die waren snel, E 288[regelnummer] Ende hi beval hem allen wel,Ga naar voetnoot288 Dat sire nauwe omme spienGa naar voetnoot289 Ende of sine connen versienaant.Ga naar voetnoot290 Dat si cortelike wenden. E Ga naar voetnoot291 292[regelnummer] Hi salre Waleweine omme senden,
[pagina 198]
Diene bringhen sal bi sire bedenGa naar voetnoot293 Ende bi sire groter hovesscheden. E Ga naar voetnoot294 ‘Dat hopic an onsen here,Ga naar voetnoot295 296[regelnummer] Den ridder, dien ic begere zeere.’ Doe namen die boden orlof Ende ruumden des conincs hof. Si sochten den ridder menech dach,aant. 300[regelnummer] Alsoe verre als men tornoys plach,aant.Ga naar voetnoot300 Ende maectent den riddren cont. Doe quam I bode teenre stontaant.Ga naar voetnoot302 In den cloester te herbergen,Ga naar voetnoot303 304[regelnummer] Die sochte dese bederve,Ga naar voetnoot304 Dar die ridder was begevenGa naar voetnoot305 Ende dogede I swar levenGa naar voetnoot306 Dor Claretten wille van Spangen, 308[regelnummer] Walewayns nichte van Bartangen.aant. E Ga naar voetnoot308 Ic wane hi lettel dochte,Ga naar voetnoot309 Wat niemare die bode brochte, E Die droech an sire zide 312[regelnummer] Eenen zegel bosse wide,Ga naar voetnoot312 Dar des conincs teken stont an.aant.Ga naar voetnoot313 Dat versach die edel manGa naar voetnoot314 Die dar met sire covele ginc. 316[regelnummer] Den bode hi harde wel ontfinc, Doe hine comen sach int hof.Ga naar voetnoot317
[pagina 199]
Sijn herte verlichte dar of;Ga naar voetnoot318 Hi vragede om niemare 320[regelnummer] Ende wane hi comen ware.Ga naar voetnoot320	margenoot+ 1r^a voetnoot1 Hi: nl. de RmM; moetheyt: vermoeidheid. voetnoot2 dwanc: bevangen had. voetnoot3 begart: begeert, verlangt naar. Het antecedent van dien ligt in haren besloten: daarom zou men die verwachten. voetnoot4 Met beeden: met beide handen (elliptische formule). voetnoot7 haddi: had hij, nl. de stiefvader; drievout wapen: een drievoudige wapenrusting. voetnoot8 Hen ... niet: het zou hem niet geholpen hebben (zie MNW I, 1063). voetnoot9 Hine hadde: maar hij zou hebben; tlijf: het leven. voetnoot10 condich: hoogmoedig. voetnoot12 Dat ... gesonde: dat hij erdoor verzwakt raakte. voetnoot13 scire: spoedig. voetnoot15 al met alle: helemaal (loze formule terwille van het rijm). voetnoot18 verslegen doet: tautologie. voetnoot19 Dus ... werken: zo'n uitwerking kan de liefde hebben. voetnoot21 Dien ... an: die moed heeft. voetnoot23 gefalgiert: bezweken (vgl. RRmM, vs. 1739). voetnoot24 gefaucsiert: vernield (vgl. MNW II, 781, i.v. fauceren). voetnoot25 hijs: hij hem (nl. de helm). voetnoot28 Dartoe: daarbij, bovendien; eene dere: een wond. voetnoot31 Nalecs tote: bijna tot op. voetnoot35 halsberch: maliënkolder. voetnoot36 Hen ... caf: hij schoot er totaal niets mee op. voetnoot38 diene: die hem (nl. de maliënkolder). voetnoot39 wat bestaen: wat te gaan doen. margenoot+ 1r^b voetnoot75 Al ... dorperheyde: al zou hem schande ten deel vallen. voetnoot77 waest ... comen: was het de ridder vergaan. voetnoot78 nomen: vertellen. voetnoot79 Ende ... gepens: die diep nadacht. voetnoot80 Op ... gens: overal over, over alles wat hem betrof. margenoot+ 1v^a voetnoot117 van gemake noet: behoefte aan rust. voetnoot119 plach: verzorgde. voetnoot120 Hi ... sach: hij genas zienderogen (vgl. MNW VIII, 470). margenoot+ 1v^b voetnoot121 teersten: zodra. Men zou hier het object dat verwachten, verwijzend naar vs. 120. voetnoot122 rouwe: pijn. voetnoot123 Ginc: wandelde. voetnoot124 op ende of: heen en weer. voetnoot125 De betekenis van deze regel is ons niet duidelijk. voetnoot126 hovesscheide: hoffelijkheid, wellevendheid. voetnoot127 als te voren: bovenal. voetnoot128 Haddene (...) vercoren: had hem lief. voetnoot129 Dor dat: omdat. voetnoot129-30 was ... geraect / In ... doeght: uitstekende eigenschappen bezat. voetnoot131 ontsien: respekt nebben voor. voetnoot132 ginc (...) an: trachtte te overreden; met dien: terstond. voetnoot134 Die ... omtrent: die bij hem, om hem heen waren (waren is meerv. ad sensum bij covent). voetnoot137 Om te versierne: om een sieraad te zijn van; hof: kloostertuin (pars pro toto voor ‘klooster’). voetnoot141 Die ... dore: wie ook de hele wereld doorging, al ging men... voetnoot143 wel ... tale: zo wel bespraakt. voetnoot144 sat hem wale: paste precies bij hem. voetnoot147 sine sekerhede: zijn gelofte. voetnoot149 dar toe: bovendien; ordinen: kloosterorde. voetnoot150 tote sine finen: tot het eind van zijn leven. voetnoot152 Hen ware: tenzij; bi eere zake: om één reden. voetnoot153 geinde (eig. gehinde): toestond. voetnoot156 besproken binnen: zich vast voorgenomen. Vgl. RRmM, vs. 1769. voetnoot157 So: dan; die covele begeven: de monnikspij afleggen, uit het klooster gaan. voetnoot158 hem ... stride: ten strijde trekken (MNW IX, 2047). margenoot+ 2r^a voetnoot161 begeeft: verlaat. voetnoot163 doget: deugdzaamheid, het goede. voetnoot164 clerc: een geletterd man. voetnoot165 vant: vgl. vs. 174. Vgl. ter aanvulling van de vzn. 165-167 RRmM, vs. 1772-1774. voetnoot169 Beede ... bond: kleren van of met grijs of bruin bont. Vgl. RRmM, vs. 1776. voetnoot170 in selvere: in zilver. voetnoot171 Dar (...) mede: waarmee, ten koste waarvan; was geliert: onderwezen werd. De vzn. 170-171 zijn een herhaling in omgekeerde volgorde van de vzn. 163-164. voetnoot173 Sider: later, sedertdien. voetnoot175 vor: reed. voetnoot176 hoer: nl. van zijn verzorgers. voetnoot178 Des: daarover. voetnoot179 quam (...) geraect: is beland. voetnoot182 een begeven man: een kloosterbroeder. voetnoot183 gewaren: duren. voetnoot189 lief (...) ende wart: geliefd. voetnoot194-95 De betekenis van deze vzn. is onduidelijk. voetnoot196 Dor har: om harentwil; gedichte: dikwijls. margenoot+ 2r^b voetnoot206 luchter: linker. voetnoot211 naest so comen: bijna zover gekomen (?). voetnoot214 in swaren live: in een ellendige toestand. voetnoot216 mesmaect: mishandeld. voetnoot217 verriet: in het ongeluk had gestort. voetnoot218 niet: niets; ane liet: liet behouden. voetnoot219 genomen al reyne: alles (volledig) ontnomen. voetnoot221 mochtu: zou u kunnen. voetnoot222 En... dar toe: als ik daar niet te veel tijd voor nodig zou hebben (vgl. MNW II, 249). voetnoot223 Cephaluse: onderwerp in de datiefvorm. voetnoot228 ontherft: onterfd. voetnoot229 versloech: had gedood. voetnoot239 deden: liet hem. voetnoot240 Alsmen: toen men hem. margenoot+ 2v^a voetnoot242 gerieden: raad gaven. voetnoot243 Ende: toen. voetnoot244 vernamen: gehoord hadden. voetnoot245 gewach: druk, zorg (MNW II, 1845). voetnoot246 verhogen: opvrolijken, in een opgewekte stemming brengen. voetnoot247 men (= men en): men hem (nl. de RmM); gewinnen: ‘te pakken krijgen’. Deze zin is het proleptisch ld. vw. bij vs. 249. voetnoot249 berechten: vertellen. voetnoot251 Sonder alleene: behalve. voetnoot253 sijs: zij daarom; tongemake: bedroefd. voetnoot254 bi eere zake: door één middel. voetnoot256 ende niewet el: door niets anders, op geen andere manier. voetnoot259 Die: het antecedent is tornoy. voetnoot260 geval: het geluk. voetnoot264 Ende houdense: en (hij zal) haar behouden (elliptische zin); te sinen live: zijn leven lang. voetnoot267 hare ende tare: overal. voetnoot268 gevreyschet: verneemt. voetnoot270 Deerst dat: zodra. voetnoot272-73 hevet (...) / (...) gemint: heeft lief. voetnoot275 comen te voren: gebleken. voetnoot277 pine doget dor: verdriet heeft om. voetnoot280 liet: liet het na. margenoot+ 2v^b voetnoot282 Sine volgeden: of ze waren het eens met; diere tale (gen. enk.): de woorden. voetnoot284 beide: getalm, uitstel. voetnoot285 dat (= dat et): nl. wat de koningin zei; verstoet: had gehoord. voetnoot288 wel: met klem. voetnoot289 sire ... spien: ze goed naar hem uitkeken. voetnoot290 of: als; connen versien: zagen. voetnoot291 cortelike: onmiddellijk; wenden: terugkeren. voetnoot293 bi sire beden: op zijn verzoek, nl. van de koning. voetnoot294 bi ... hovesscheden: door zijn (Waleweins) grote hoffelijkheid. voetnoot295 an onsen here: aangaande onze ridder. De vzn. 295-296 zijn woorden van de koning. voetnoot300 Alsoe ... plach: overal waar men (wel eens) een toernooi hield. voetnoot302 teenre stont: op een keer. voetnoot303 te herbergen: om (daar) te logeren (eig.: herbergene). voetnoot304 dese bederve: (de vervulling van) deze behoefte (aan onderdak). voetnoot305 Dar: waar; was begeven: zich teruggetrokken had. voetnoot306 dogede: leidde, doorstond. voetnoot308 van Bartangen: van Brittannië (bep. bij Walewayns; zie Stoett par. 163). voetnoot309 dochte: vermoedde. voetnoot312 Eenen ... wide: een grote zegeldoos. voetnoot313 teken: wapen. voetnoot314 versach: merkte op. voetnoot317 hof: zie vs. 137. voetnoot318 verlichte dar of: werd er blij door. voetnoot320 wane: waarvandaan.

Vorige Volgende

Roman van den Riddere metter Mouwen Brussel, Koninklijke Bibliotheek, Hs. IV 818

Roman van den Riddere metter Mouwen
Brussel, Koninklijke Bibliotheek, Hs. IV 818