De Revisor. Jaargang 30

[p. 11]

Henk van Woerden
Grumpy & Graceless

De korte doch aangrijpende historie van Grumpy en Graceless, twee ruwharige foxterriërs te Oerserke, in herinnering gebracht en op schrift gesteld ter gelegenheid van de promotie van Frans R.E. Blom tot Doctor in de Letteren aan de Universiteit Leiden op woensdag 19 februari 2003 te klokke 17.03 uur.
‘Canaux, canards, canaille...’

Het echtpaar Kroep woont al zestien jaar achter de duinen in het schone plaatsje Oerserke nabij Domburg. Meneer Kroep is boekhouder; mevrouw houdt het huis en een volkstuintje aan kant. In het dorp staat de vrouw bekend als vriendelijk en correct, de man als nors, een vreemde pier. Samen gaan ze door het leven als ‘dat paar met die keffers’. En inderdaad, de twee honden waarmee ze tot voor kort driemaal daags (als op voorschrift) de duin en het strand bezochten, waren geen lieverdjes. Men zegt: de hond moet streng onder appèl worden gehouden. Deze honden werden niet streng onder appèl gehouden.

Het begon met Grumpy. Of hij destijds uit verveling handelde, is niet precies meer vast te stellen, maar op een dag kwam Kroep thuis met een groot televisietoestel en een kleine foxterriër. Het toestel werd in de hoek van het voorvertrek geplant, op een bijzettafel, een gehaakt kleedje eronder. Het dier ging in de andere hoek, in een rieten mand die naar polder en uien rook. Voortaan beschikte het echtpaar over een oog op de wereld en een wandelend wapen. Want de hond deed haar naam eer aan: van jongs af aan slechtgehumeurd en met een rij venijnig scherpe tanden in de bek. In de voorkamer mopperde en knorde zij als een ontevreden barracuda op vier poten (‘zullen we haar “Knor” noemen,’ waagt mevrouw Kroep; ‘mens, 't is toch geen big ofwel?’ stiet de boekhouder uit). Mopperend en waakzaam in de hal, zachtjes kankerend op straat, astrant als een roofdier aan het zandstrand: dat was Grumpy ten voeten uit.

Daar kwam na twee jaar Graceless bij.

Graceless kwam uit Grumpy voort. Dat ging niet vanzelf. Kroep had de teef laten dekken, en precies drieënzestig dagen later wierp zij een aantal wriemelende lichaampjes.

[p. 12]

Kroep zag het aan. Toen haalde hij voorzichtig een met slijm bedekt worstje te voorschijn van achter de mand. Deze bleef roerloos, deze leefde niet meer, of nog niet. De boekhouder verbaasde zichzelf. Hij sloot het beestje in zijn vingers, tuitte de lippen, blies met zijn adem het rag uit de longen van de pup, blies het warmte en leven in. Daarna ging hij voor de lichtkast in de andere hoek van het vertrek zitten, het hondje gewikkeld in een waslap op schoot, en keek als gewoonlijk naar de ‘Henny Huisman Show’.

Het overtollige kroost werd de deur uitgedaan. Alleen ‘zijn’ pup zou blijven.

Grumpy en Graceless. Moeder en dochter. Haar dier en zijn dier.

's Nachts sliep Grumpy aan háár kant van het bed, dat werd de gewoonte. Graceless lag steevast naast de man van het huis opgekruld. Overdag brachten de dieren in afzonderlijke vertrekken door, of in gescheiden delen van hetzelfde vertrek. Gefokt voor de jacht, het jagen trouw, niet aflatend op zoek naar prooi: alles wat bewoog moest het ontgelden, moeder en dochter ontzagen elkaar niet.

Buitenshuis, daarentegen, werd er samengewerkt. Aan het strand leken Graceless en Grumpy ineens een verbond te sluiten. Mindere exemplaren van het ras interesseerden hen nauwelijks; herders waren hun specialiteit, bouviers, rottweilers - als het maar aanzienlijk was, liefst tien keer zo groot. Leden ze aan zelfoverschatting? Niet echt. Ze brachten het er vaak triomferend vanaf. Zegevierend, indien honden de zege, het triomf, kunnen vieren. De dochter ging daarbij agressiever te werk dan de moeder, viel op. Braakte stukjes vacht en herdershondenoor uit aan de waterkant. Waarna de eigenaar van de tegenpartij verontwaardigd verhaal kwam halen. (‘Jouw hond is begonnen,’ roept mevrouw Kroep dan demonstratief tegen haar echtgenoot; ‘niet waar, het is Grump die altijd het voortouw neemt,’ bijt Kroep haar toe; ruziënd maken ze zich uit de voeten.)

Het maakte het echtpaar weinig geliefd onder de dagjesmensen. Het maakte ze impopulair bij de hondenbezitters van Oerserke. Toch werd hun bestaan door de honden kleurrijker dan voorheen. Zelfs de ruzies waren iets om naar uit te kijken.

Om de zoveel tijd moest het haar van de dieren worden ontklit. De ruwharige foxterriër heeft een golvende vacht, dicht als een kokosloper. Aanvankelijk trok mevrouw de klitten eruit met een daarvoor bestemde kam, aangeschaft door Kroep. Naarmate de dieren ouder werden, kwetsbaarder, prikkelbaarder, ging ze uit voorzorg tot scheren over. Waren het niet een soort schapen? Ja, schapen waren het. Eens in de zes weken nam ze een tondeuse ter hand. Krullen vlogen in het rond; vlokken vacht dreven langs de plinten van de kamer. De honden kankerden steeds zachtjes voor zich uit, de bibber in de poten. Ze waren haar dankbaar en ondankbaar tegelijk; zuur, zuinigjes hartelijk, net als de mensen van het dorp.

Dat was toen. Dat waren de dagen met hond. Nu zijn de dagen zonder hond aangebroken. De dieren zijn niet langgeleden overleden. Graceless ging als eerste: een abces in de buik-

[p. 13]

holte, zei de dokter. Een verbrokkeld gebit, een geduldige blik in de ogen, maar oud en der dagen zat: Kroep stelde het lang uit - bang voor de stilte, bang voor gemis - maar moest haar ten slotte laten inslapen. Grumpy, de vasthouder, de onverslaanbare, overleefde haar dochter slechts een maand. Zij kreeg de spuit toegediend, vóórdat haar tijd in volle lengte was uitgediend. Ze stierf zoals vissen op het droge sterven: happend naar water, happend naar licht. Ook het echtpaar Kroep wilde eens zonder zorg om viervoeters op skivakantie. Ze waren al twaalf jaar niet meer weggeweest.

Eenmaal weer thuis uit Felsenkirchen, smeedt meneer Kroep een plan.

Hij heeft al die jaren vacht verzameld, twee vuilniszakken vol. (Wanneer vrouw Kroep haar schaapjes scheerde, had hij opgeruimd, zonder zich af te vragen waarom.) Niets was verloren gegaan. Nu haalt hij die twee zakken tevoorschijn. In de één zit het wolhaar van Grumpy, de eerstgeborene. In de andere is Graceless vergaard. Hij laat de krullen een tijd in het sop staan, in twee afzonderlijke emmers in de garage. Dan worden ze op een groot zeil uitgespreid om te drogen. Terwijl mevrouw Kroep boodschappen doet, gaat hij stiekem aan haar naaimachine zitten en stikt twee primitieve kussenslopen.

Op een middag is het zover. Kroep roept zijn vrouw naar boven. Het is niet haar verjaardag, maar hij heeft een surprise. Daar aan het hoofdeinde liggen ze. De peluw gevuld met wat er van Graceless is overgeschoten (aan zijn kant). En de peluw met het stoffelijke restant van Grumpy (aan haar kant).

Meneer Kroep is trots als een aap.

Mevrouw Kroep berust erin. Ze doet die nacht geen oog dicht. Haar peluw is stekelig, haar wangen schuren, haar hals staat in brand. Ook de man wentelt zich van kant naar kant zonder werkelijk slaap te vatten. De vacht van Graceless is altijd stugger geweest dan die van Grumpy. Kroep droomt uiteindelijk dat hij zijn hoofd te rusten legt tegen de ongeschoren kin van een andere man, om toerbeurten: een gladiator, een grafschender, een Amerikaan.

's Ochtends heerst een zekere zwijgzaamheid in huis. Samen stoppen ze de kussens in de wasmachine. Misschien dat de wasverzachter uitkomst biedt. De hondjes draaien een tijdje rond op het laagste toerental. Dan wordt er gecentrifugeerd.

Wanneer mevrouw Kroep na afloop het ronde deurtje opendoet, is de binnenkant van de trommel met een laag vezelig, grijzig haar bedekt: de gematteerde vacht van hun gezelschapsdieren. De kussens zijn enigszins gekrompen, maar schoon. Ze ruiken niet langer naar Grumpy. Ze geuren niet meer naar Graceless.

Van de dierbaren, de kijvende dierbaren, zijn twee broodharde zakjes overgebleven, grafkussens die in de linnenkast een plekje achter de washandjes toebedeeld zullen krijgen.