De Revisor. Jaargang 30

[p. 44]

Alexandra Pareira
Schaak

Het juffertje heeft stadse praatjes, woordjes van lucht, die niets betekenen, die alleen als zeepbelletjes kapotslaan op concrete dingen. Stads praten is netjes praten, met zuivere klinkers, afgeperkte medeklinkers en een hoop deftige woorden. Juffertje kent nogal wat synoniemen, veel woorden voor een en hetzelfde. Ze vindt dat de boerin uit de klei is getrokken dan wel minimaal van de dijk is gevallen. Ze kan wat haar betreft op het strooien dak gaan zitten, als ze het tenminste niet in brand zou steken met haar heetgebakerde aard. Want struis, blond en plomp is Eefs moeder: een opgewonden standje, een driftbol met een venijnige glimlach, waarachter ik eerst vriendelijkheid vermoed en vervolgens minachting, al zou het ook angst of jaloezie kunnen zijn. Denk niet dat kinderen zulke dingen niet denken ook al worden ze ervoor gestraft.

Voor een stadse is het platteland in de blauwe glimoogjes van de boerin onbegrijpelijk. Er zijn geen woorden voor, maar Eef leert ze me in ras tempo, met een hoop armgezwaai en verlegen zwijgen wanneer ik synoniemen zoek. Al met al valt er een hele hoop aan te wijzen op het land. De stier is een kwaaie, altijd slecht gehumeurd, wantrouwig en als je niet uitkijkt, zwelt hij op je aan in een koeiengalop, voor je het weet maakt hij je met de grond gelijk. Naast de schuur knabbelt de ruin aan het hek, bruin en koppig onstuimig. Pinken zijn onrijp, de haan kraait zijn irritatie uit over zijn eenzaamheid, en beren heb je behalve in de dierentuin ook in de boomgaard achter een bemodderd schot: mannetjesvarkens die op voorhand schreeuwen vanwege het toekomstige kelen.

De dieren stellen me voor raadsels maar de boerin plant zich voor mijn neus en dus zie ik meestal niets anders dan het obstakel van haar lichaam.

Een stadse moet tegen zichzelf worden beschermd, vindt de boerin. Een stadse komt van een tweede natuur en wat later komt is altijd minder. Ze zou niet weten wat ze aan moet met mijn vragen. Ik kijk naar haar wereld alsof ik net ben geboren: waarom stinkt stront, waarom hebben jullie geen wc, en waarom likt de kat de vellen van de melkzeef? Je hebt praatjes, zegt ze, en als ze me weer stadse noemt, een zwartje uit de stad voel ik eeuwige vijandschap.

Mijn huid is noch wit zoals de hare noch zwart zoals de tanden van Leendert, een achterlijk familielid dat uitermate geboeid is door mijn aanwezigheid op de boerderij. Mijn haren zijn zwart, mijn huid is licht, al is hij donkerder dan die van Eef, wiens kameraadje ik mag zijn. Eefje is haar witte spekkige jong, met haren die net zo stijf op het hoofd zijn gemodelleerd als malse klei door een ploegvoor.

In de toekomst gaat Eef de boerenkar trekken. Hij zal het levenswerk van zijn ouders voortzetten, een leven onder aan de dijk met daarachter de brede rivier waarop de aken drijven.

Na een weekje boeren, is ook een stadse vies. En mijn donkere huid ontlokt Eefjes moeder allerlei geestigheden. Ik ben vuil van mezelf, beweert ze, en als dat niet zo is, dan ben ik vuil van mijn ouders, een Hollander en een Chinees, wier versmelting heeft geleid tot een koffieboon met scheve ogen.

[p. 45]

De boerin zal me wel eens in bad stoppen. Ik zie spinnen over de deel wegvluchten, ze maken dat ze wegkomen uit de stenen goot waarin 's winters hapjes bix voor de koeien worden gestrooid. De vloer van de deel is zacht van ingedroogde modder. Ik zit in de damp met de lucht van hooi in mijn neus. Op het water drijven stroslierten. Ik probeer omhoog te komen als de boerin een emmer water legen de kook aan, boven mijn hoofd houdt.

Ik gil het uit. Ik brand mijn armen in een poging de stroom water tegen te houden. Achter een van de kleine raampjes van de deel duikt het gezicht van Leendert op, zijn pafferige gezicht met de altijd half dichtgeknepen loerende ogen.

Ik weet dat hij naar mijn flanken kijkt, mijn billen, de kleine borstjes, die er al zijn, ik kruis mijn handen voor mijn borst, ik sla ze uit naar het water dat mijn huid verbrandt maar ik trek mijn handen terug, het water is als lava zo heet. Mijn geschroeide lichaam springt uit de teil, nu ben ik naakt en rood.

‘Leendert,’ schreeuw ik, ‘Leendert!’

Ik sta voor de boerin in mijn blote onthande lijf. Ze lacht, ze heeft geen tijd voor mijn maniertjes. Een lijf is een lijf. Paarden hebben lange pikken behalve de bruine ruin, die gestald staat naast het kippenhok. Koeien hebben kutten waaruit ze groene vlaaien spuiten en meisjes worden groot, ze krijgen borstjes en een hele hoop verbeelding want zij ziet helemaal geen Leendert achter een van de raampjes.

Ik word tentoongesteld aan Leenderts ogen. Ik weet niet wat hij met zijn handen doet, dat bedenk ik later wanneer ik weet hoe dat gaat. Ik zie zijn lichaamsloze gezicht, de dikke mond, die hij altijd scheeftrekt wanneer ik in een boogje om hem heen loop.

Ik ben naar de boerin haar zin. Schoongewassen, papillotjes in mijn gladde haar, en omdat het zaterdagavond is, de zondagse jurk aan, een kledingstuk met wijde fladderende mouwen, veel bloemen en ruim boven de knie. De boeren uit de buurt komen op bezoek. Ze kijken keurend naar de nieuwe generatie en stellen voor dat Eef en ik een potje gaan schaken. Wie wint mag met de verliezer naar buiten, naar het gekasseide pleintje tussen deel en hooischuur. Daar brengt de winnaar een half uur of meer met de verliezer door om vervolgens verslag uit te brengen.

Hoewel ik volgens de regel van het bordspel open met een rokade, en passeerslagen uitdeel, verlies ik. Eef voert me aan zijn hand mee de kamer uit, naar buiten, achter het huis. In de mooie kamer drinken ze de ene jenever na de andere terwijl wij in het duister tegenover elkaar staan bij de buitenkraan, waaronder de boeren na het koffiedrinken hun kunstgebit plegen af te spoelen.

Ik wist niet dat je je tanden uit je mond kon halen. Ik wist niet wat gier was, dat zeugen biggen zijn, kruisbessen zuur zijn en zwarte paarden schrikken als je met gespreide armen de weg opspringt ook al ben je nog zo klein.

Ik wist niet dat meisjes gingen bloeden en dat Eef met zijn rozige gezicht, Eef, klein spekvarkentje, jongetje van marsepein nooit echt mijn kameraadje was.

Planten spuiten hun zaad in de wind, de rivier dampt van de hitte, damp die aankruipt over de weilanden en wacht tegen de dijk tot het eroverheen zal golven. We mochten nooit zwemmen, niet in de heetste zomer zwommen we. Het zware water zou ons naar onder trekken, verdoven. We mochten niet over de dijk, het weiland in naar de rivier. We zouden uitglijden en tegen elkaar aan rollen. We dachten aan alle verdronken kinderen die ons tegemoet zouden komen. We liepen van boerderij naar dorp, mijn stadse voeten in blinkende klompen, ik kweekte op mijn wreef een dikke streep eek en uit elke boomgaard die we passeerden stalen we buikpijnappels. Maar toen kwamen we op een leeftijd dat we schaken leerden.

Ik open mijn mond en Eef inspecteert mijn tanden. Ik voel zijn harde handen op mijn wangen, ik

[p. 46]

sper mijn mond wijder open en Eef tuurt vanuit de duisternis mijn warme keel in. Hij drukt me tegen het muurtje, we horen een gerucht op de deel, Leendert is ons achternagekomen.

‘Toe maar,’ zegt Leendert, ‘toe maar.’

Eef drukt nu mijn handen tegen de muur en zijn lichaam tegen het mijne. Hij is stil als altijd, ik zou willen dat hij iets zei, al was het maar mijn naam, die uit zijn mond stads klinkt, als een perfect uitgesproken leenwoord. Ik wrik me los, hij fixeert me, ik kan geen stap meer doen. Hij is verdwenen uit zijn kinderlijf, ik word boos van die vreemde die zich tegen me aandrukt, zijn knie tussen mijn benen, zijn mond op mijn strakke papillotten waardoor mijn haren trekken.

Leendert kijkt toe, zijn hoofd blinkt op in het donker, zijn romp en zijn armen zijn verslonden door het zwart, zijn gezicht is een geile maan die welwillend op ons schijnt.

Ik duw mijn hoofd naar beneden, mijn hoofd waar normaliter de hersens vertoeven, het verstand zetelt dat het lichaam koelt. Ik wil het hart naar boven krijgen, het hart op mijn schouders, en mijn hoofd tussen mijn benen, zodat dit hoofd nee kan zeggen tegen de wroetende vingers van Eef, de vingers die allengs zijn gaan strelen, met lange zachtmoedige bewegingen. Eef smeekt mijn hart zijn overgave af. Het mannetje van marsepein verordonneert mijn hart tot de plaats waar het behoort, in mijn borst, tussen mijn benen, in zijn hart, tegen zijn lippen.

Leendert was als boodschapper vooruitgesneld. De boeren applaudisseerden en schoven heen en weer in hun stoelen. Eef schudde handen en ik zat voor ik het wist op de knie van een van de bezoekers. Ik voelde zijn ruwe hand over mijn been schuiven, onder mijn rok.

Leendert had zijn lichaam terug. Hij grijnsde naar me in zijn bruine tweed, de zwarte brede ribbroek, ik zag zijn grijze sokken, hij had zijn klompen uitgeschopt. De boerin glimlachte naar me zonder me aan te kijken. Een plezierig lachje, alsof ik eindelijk mijn trekken thuis had gekregen.

Het is heet in de mooie kamer, de oude sterflucht is opgewarmd en ik moet ervan hoesten. Ik sta op, benauwd door de hitte, de rookwolken die de mannen uitblazen maar ik word teruggetrokken op een schoot, achter het hek van een arm met een hand die voelt naar mijn borstjes. Het hoesten houdt niet op, ik kan me niet bevrijden, ik probeer los te komen, de jeneverglaasjes vallen om en tegen elkaar kapot, het schaakbord wordt nat, de stenen vallen om, ik hoest en hoest, en Eef kijkt naar me zonder iets te doen.

Ik weet los te raken, het is stil geworden en ik geef over op het mooie kleed in de zondagskamer met de lage ramen, waardoor je een stuk van de hemel zou kunnen zien als het licht was.

‘Eef,’ schreeuw ik, ‘Eef!’

Maar Eef is verdwenen, al lijkt het alsof hij er nog is. Hij speelt prachtig piano in de mooie kamer en als ik de boerin was, dan zou ik maar oppassen. Straks wil hij de kar niet meer trekken, en kunnen zijn ouders en alle boeren verrekken omdat ook ik voortaan verdwenen ben.