De Revisor. Jaargang 30

[p. 86]

Désanne van Brederode
Bij Pyke Koch

Pyke Lock
Het wachten 1941

Pepermunt. Ik vind opeens een rolletje pepermunt in mijn zak.

Het valt me mee. Hoe koud het is.

Het is niet erg koud.

Het is wel koud, maar er staat geen wind.

Dat is het. Pepermunt?

Lekker.

Nee, dankuwel.

Ja. Dankuwel.

Heerlijk. Mooie jas is dat trouwens.

Kalfsleer. Van mijn verloofde gekregen op mijn...

Rijke verloofde.

O jee, de pepermunt smaakt een beetje muf. Sorry.

Ik heb het toch koud.

U staat hier ook al heel lang.

Zeg maar jij. Ik was bang ik dat ik me zou verslapen. Dus ik ben al om twaalf uur...

Mijn zoontje logeert bij mijn schoonzus.

Hoe oud is hij?

Vier.

Hij is niet rijk. Hij heeft gewoon heel lang gespaard, mijn verloofde. Hij heet Peter.

Hij heet Kees, mijn zoon. Hij weet niet wat ik hier doe.

Alsof wij weten wat we hier doen. We wachten.

Altijd als ik de wekker zet, verslaap ik me. Juist omdat ik op de wekker vertrouw slaap ik heel diep. En dan hoor ik het gerinkel niet. Of ik verwerk het in een droom.

Ze zeggen dat alle mensen dromen.

Dat zeggen ze.

Maar ik droom nooit.

Ik ook niet.

O jawel! Soms droom ik dingen... De mijne is niet muf, hoor. Misschien was het alleen de bovenste in het rolletje. Was het een aangebroken rolletje? Ja? Dacht ik wel.

Als klein meisje droomde ik veel. Wilde dromen, met achtervolgingen erin. Moest ik van

[p. 87]

een vrachtschip overstappen op een trein en dan opeens weer in een voddenkar... Werd ik altijd doodmoe wakker. Bang ook.

Kees zegt dat hij vaak droomt dat ik dood ben.

Het spijt me, maar ik wil die woorden niet horen. Bang. Dood. Laten we het over andere dingen...

Wel vreemd, voor een kleuter van vier.

Mijn huisarts zegt dat het door de mannen komt. De mannen van vandaag.

Verbaast me niks.

De mannen zijn ook doodsbang.

Daarom.

Zo'n dure leren mantel. Dat is misschien wel...

Een afscheidscadeau.

Nou, dat wil ik niet zeggen.

Maar bij alles denkt iedereen: dit zou wel eens de laatste keer kunnen zijn. Ik had dat afgelopen Kerstmis. Kreeg geen hap door mijn keel.

Het is zo fijn om naar de sterren te kijken.

Daar let je meestal niet op.

Hoe laat is het?

Tien voor vijf

Ik bedoel maar. Normaal gesproken lig je om deze tijd nog te slapen. Ik tenminste wel.

Zo jammer dat ik die namen nooit heb geleerd. Vroeger maakte ik avondwandelingen met mijn vader en dan wees hij naar boven.

Grote beer, kleine beer.

Eén van de twee lijkt een beetje op een steelpannetje. Ik weet nooit welke.

Lekker dicht tegen je vader aan.

Mijn vader rook altijd heerlijk. Pittig. Zoet. Naar gember en kaneel.

De mijne ook. Zijn schoenen glommen prachtig. Iedere winter droeg hij dezelfde loden jas. Stevig, warm, ruw. En dan mocht ik hem om half zes ophalen van zijn werk, hij was boekhouder bij een advocatenkantoor, en dan gaf ik hem een arm en huppelde naast hem, van lantaren naar lantaren, al die cirkels van licht... En af en toe legde ik mijn wang tegen zijn mouw.

Met Oud & Nieuw was mijn man al weg. Ik heb mijn ouders maar uitgenodigd, maar gezellig werd het niet.

Mijn vader is in tweeëntwintig aan tbc overleden.

Ben ik de enige die rookt.

Als je nog een sigaretje kunt missen...

Ik heb tien pakjes bij me.

Je weet niet waar we naar toe gaan.

[p. 88]

Ze hadden een fles Sekt meegebracht. Mijn ouders.

God ja, iets te drinken. Ik dacht gisteren nog aan koffie. Om mee te nemen. In een thermoskan. Stom.

Koffie en een sigaret!

Dus verder heeft niemand kinderen?

Als je je kleintje met zes en een halve maand hebt verloren, ben je dan nog moeder?

Was het een jongen of een meisje?

Ze heette Eva. Net zo blond als ik.

En uw man?

Je zegt u.

Inderdaad. Waarom zeg ik u?

Afstand.

De vader woont bij een ander.

Hij heeft u, eh... jou, verlaten?

Nee, de vader was al met een ander verloofd toen wij... En toen hij hoorde dat ik een kindje zou krijgen, is hij sneller dan ze van plan waren met haar getrouwd. Gelukkig heb ik al heel lang geen ouders meer. Ze zouden het een schande hebben gevonden... Hun dochter... Het is ook een schande. Daarom heeft God me natuurlijk mijn meisje afgenomen.

In zo'n God geloof ik niet.

Als je naar de sterren kijkt...

Dat is zo prachtig in het kerstverhaal. Die herders. Die ster.

De dennenbomen waren schaars.

Het zijn eigenlijk sparren.

Maar toch had mijn man er één op de kop weten te tikken. Je had Kees moeten zien.

Rode en zilveren ballen. Dat is zoals het hoort.

Ja. En musketkransjes.

Aan rode linten.

Wij hadden dit jaar blauwe linten. Voel je? Rood, wit, blauw.

Natuurlijk ben je dan nog steeds moeder.

Ik heb een foto van Keesje meegenomen. Met lijstje en al van de schouw gepakt, in de haast.

Eva is altijd dicht bij me. Dat is, hoe belachelijk het ook klinkt, zeker in deze tijden toch wel een voordeel. Een geluk bij een groot ongeluk.

Dus ik ben de enige zonder verloofde, of man, of kinderen?

Nee, hoor. Ik heb ook niemand.

Jij bent jonger.

Er zijn geen aardige mannen.

[p. 89]

Ach kom.

Mijn chef is een viespeuk. Mijn benedenbuurman heeft altijd ruzie mee zijn vrouw. Mijn broer is dodelijk saai. Zelfs op hun huwelijksreis naar Monschau las hij alleen maar. In de trein, in het hotel, in tearooms. Maar mijn schoonzus zegt dat ze dat wel rustig vindt. Soms leest hij haar iets voor.

Maar je vader...

Ja, die was geweldig. Dat zei ik al.

Dan komt het daardoor.

Dat iedereen tegenvalt.

Ik vind vrouwen leuker.

Dat is normaal. Als ik een paar dagen de stad uit ben, mis ik mijn vriendinnen meer dan Peter.

Ik mis mijn man. Overal. Altijd. We konden lachen.

Hij is al weg, is het niet?

Anders had ik de jaarwisseling toch niet alleen gezeten, alleen met mijn ouders? Hij heet Adelbert. Ik heb zijn eerste brief aan mij altijd in mijn tas. Een brief met ook nog een gedicht erin. Heel roerend.

Gaan ze ons onze tassen afpakken?

Of die leren jas van jou?

Mijn kraagje is echt astrakan.

Wij hadden een poedel die wel van astrakan leek. Fijne donkere krulletjes. Zwarte Pietenhaar.

Wat ik nog zeggen wou: ook al is hij dus nu met een ander getrouwd, ik blijf van hem houden. We drinken nog wel eens een glaasje bij dat cafeetje hierachter. Hoe dat kan, hè? Dat je ondanks alles toch blij kunt zijn met het geluk van een ander. Want dat ben ik wel.

Ik hoor wat.

Stil, zij hoort wat.

We weten nu nog steeds niet van elkaar...

Ssstt.

Hoe we heten.

Het is alweer weg.

Als ze maar geen honden bij zich hebben.

Herders. Duitse herders. God nee.

Of gaan fouilleren.

Vreselijk.

Waarom stond er: verzamelen voor de rechtbank?

Ja, waarom.

[p. 90]

Er kan natuurlijk ook een leuke vent bij zitten. Voor jou.

Ik spreek de taal niet.

In hun ogen zijn we misdadigers.

Dat is maar de vraag. Wat heb jij...?

Notitieblokken. Uit het magazijn. Een hele partij. En die heb ik doorverkocht aan particulieren. Jullie?

Chocoladerepen, sigaretten, thee, jenever, zelfrijzend bakmeel.

Niks gestolen. Documenten vervalst.

Twee jongetjes uit mijn straat bij kennissen ondergebracht.

Ik hoorde pas later dat mijn man contacten had gehad... Maar toch ben ik medeplichtig. Omdat ze in ons appartement munitie hebben gevonden. En een adressenlijst.

Keesje liet ik ook wel eens iets wegpakken. Op school.

En het stomme is, ik ben het in grote lijnen wel met ze eens.

Ik ook.

Het zijn onbetrouwbare mensen. Joden, bedoel ik.

Verraders.

Wil je iets goeds voor ze doen...

Ondankbaar. Het geld heb ik nooit gekregen.

Dat moeten we zeggen.

Maar Sieg Heil ga ik niet... Eva zou me eens moeten zien.

Geloof je dat ze in de hemel is.

Soms. Of dat ze een ster...

Het wordt al lichter.

Ik hoor weer wat.

Sekt, dat komt toch bij hun vandaan? Ik werd er tipsy van.

Ja, ze komen aanrijden in hun pick-up truck en ze springen van de treeplank en dan openen ze hier heel feestelijk tien, twintig flessen Sekt. Knallende kurken!

Als ze ons zonder proces...

Tegen die muur daar? God, ik neem nog een sigaret.

Een achterovergedrukte sigaret.

Bedoeld voor die smouzen.

Zoek je lucifers? Hier.

Een gevulde koek. Als ik mijn vader ging halen, kochten we onderweg naar huis altijd een gevulde koek. Bij een bakker op de gracht, die was nog tot 's avonds zeven uur open. En mijn moeder zich maar afvragen waarom ik zo weinig at.

Mijn moeder was een meester in drie-in-de-pan. Met sukade. Eerst bruine bonensoep, dan drie-in-de-pan.

Zo gek, Kees houdt niet van zoetigheid.

[p. 91]

Iets te eten.

Laat ze op z'n minst braadworst bij zich hebben.

En iets om die dingen op te braden.

Ik heb nog precies drie pepermuntjes.

Laat maar.

Ze waren dus toch muf.

Ze smaakten naar dat leer van jouw jas.

Nou ja.

Geeft niet.

Nee. Nou ja.

Het is echt niet erg koud.

Mijn vingers doen pijn.

Van het jatten. Je jatten doen pijn van het jatten.

Daar heb je hem weer, die straffende God.

Ze had het niet over God.

God is dood. Dat schreef een Duitser.

Nietzsche. Mijn broer snapt er niks van, van Nietzsche. Maar hij leest hem wel.

Net zo lang doorlezen tot je het snapt, dat kan nooit kwaad.

Nooit. Alles valt te leren zei mijn oude onderwijzer al.

God is dood. Wel een goeie. God is dood, Lang leve Hitler.

Toch heeft hij wel iets.

Die ogen.

Zwarte sterren.

Knappe man.

Peter heeft wel wat van hem.

Bofferd. Het is ook altijd baas boven baas.

Een mooie winterdag. Moet je zien, die lucht...

Nu nog een vorstelijk ontbijt en dan de schaatsen aan.

Ja enig, samen schaatsen. Een hele dag lang. Dat bedoel ik, met vrouwen heb je meteen zo'n gevoel van vriendschap, of is dat een te groot woord?

Met ons soort vrouwen. Met ons soorten vrouwen wel.