De Revisor. Jaargang 29

[p. 4]

[p. 5]

Noto Soeroto
Hollandsche gedichten en Javaansche gedachten

Het mag somwijlen aan gebrek aan smaak geweten worden, dat men het telkens over⁺ zichzelven heeft. Maar in mijn geval voel ik het spreken over mijn dichterschap als een noodzakelijk kwaad. Ik moet over het onbehagelijke gevoel heen stappen terwille van wellicht nog velen, die de Hollandsche taal zullen moeten hanteeren als uitingsmiddel hunner gedachten.

Mijn dichterschap wordt nogal eens in argumentaties bij zuiver-zakelijke debatten te pas gebracht, ja klaarblijkelijk zelfs op het terrein der politieke beunhazerij uitgebuit. Enkele landgenooten-tegenstanders beschouwen mij als een ‘overlooper’, een ‘Nederlander’, een ‘verzenmakende nietsnut’. Er zijn ook Nederlanders, die mijn ‘Hollandsche verzen-makerij’ of mijn z.g. ‘vernederlandsching’ voor de oorzaak aanzien van mijn in hun oogen foutieve denkwijze in politicis. Naar hunne meening deed ik beter in deze aangelegenheid mijn mond te houden. Toch zal ik mij door deze Indonesiër-vereerders-door-dik-en-dun niet het zwijgen laten opleggen. Hun vriendschap en goede hart schat ik op volle waarde, doch zij moeten niet denken, dat hun inzichten ten aanzien van onze waarachtige belangen daarom per se de juiste zijn. Op grond van mijn dichterschap in de Hollandsche taal mijn gedachten over het Javaansche volk a priori te diskwalificeeren, is op zijn zachtst uitgedrukt niet reëel.

Critici van deze soort vertoonen daarmede slechts een totaal gemis aan begrip van wat de Nederlandsche taal is en wat poëzie beteekent. Er is nooit één geweest onder de ernstige beoordeelaars van mijn litterair werk, hoe verschillend hun uitspraak omtrent de waarde daarvan overigens moge luiden, die mijn gedichten voor het werk van een Nederlander heeft aangezien. Unaniem luidt de verklaring, dat ze zijn voortgekomen uit een on-Hollandsche ziel. En dikwijls zelfs heette het: ‘ze zijn van een on-Hollandsche schoonheid’.

Maar bovendien heeft de dichter zijn gevoelens en gedachten te uiten in de taal, welke hij het best beheerscht. Wanneer hij een taal gebruikte, welke de nationale politiek hem voorschreef en zich daarin geen meester betoonde, dan zou hij zijn talent geforceerd hebben; hij had iets niet geschápen, maar kunstmatig gemáákt, en dat ware al in oorsprong veroordeeld. Hij had waarschijnlijk in stede van goede verzen in een vreemde taal geschréven, middelmatige gedichten in de eigen taal geknútseld, waardoor hij zich niet

+ Uit: Kleurschakeeringen ‘Oedaya’, Den Haag 1925

[p. 6]

naar zijn hoogste kunnen aan de geestelijke opleving van zijn landgenoten had gewijd. [...] Indien mij het verwijt werd gedaan, dat ik mij niet weet te verheffen tot de hoogte van dezen of genen dichter, dan zal ik daarop zwijgend het hoofd buigen. Maar mij te verwijten, dat ik geen Javaansche verzen schrijf, staat gelijk met den loop van het verleden van een gansch volk, die door het geslacht van heden slechts noode wordt aanvaard, als een schuld op één persoon te laden.

Ook op twee congressen van het ‘Java-instituut’ werd mijn dichterschap ter sprake gebracht, waarbij droefenis werd betoond over het feit, dat ik mij in een vreemde taal uit en dat dit een negatieve houding is jegens de Javaansche cultuur, naar welker bloei het streven van het ‘Java-instituut’ is gericht. Ik werd vergeleken met een boom op het eene erf geplant, die over de afscheiding heen zijn vruchten op het andere erf laat vallen.

Ik zou deze vrienden willen verzoeken mijn geval niet als een reden tot droefenis aan te merken, doch integendeel als een reden tot verblijding. Want onze Nederlandsche vrienden, die gelóóven in de wijde mogelijkheden van het Javaansche volk, behooren aldus te redeneeren: de vorm is vreemd, de bloesems zijn gepermuteerd, de vruchten vallen in andermans schoot, maar de boom zelf is ontsproten uit eigen bodem; de grond is dus goed, die is vruchtbaar, we zullen een anderen boom trachten op te kweeken wat meer in het midden van het erf, zodat de vruchten den bewoners zelven ten goede komen. Waarmede ik maar wilde zeggen dat, al schrijft een Javaan Nederlandsche verzen, zijn dichterziel, de oerbron, in ieder geval Javaansch is en dat dus de Javaansche ziel, het Javaansche volk cultuurmogelijkheden bevat.