De Revisor. Jaargang 20

[p. 74]

Paul Beers
Pietje precies

Mag ik bekennen dat ik wel eens met de gedachte heb gespeeld een stukje te schrijven waarin mijn ambivalentie ten aanzien van De Revisor tot uitdrukking zou komen? Ja, dat mag, nu ook ik, die zovele jaren ‘trouwe dienst’ heb gedaan voor De Revisor, om een geschreven zelfportret word gevraagd.

Tien jaar lang (de eerste tien) heb ik elk woord dat in De Revisor verscheen gespeld, de eerste drie jaar als redacteur-secretaris ook nog de talloze woorden van de niet geplaatste inzendingen, daarna als tekstredacteur de drukproeven van duizenden pagina's Revisor. Vervolgens werd ten huize Kooiman de ‘plakproef’, de lay-out gemaakt, met aan het eind van twee volle werkdagen de typografische finishing touch van Jacques Janssen (die daar in de pers zelden of nooit om geprezen werd; wat 'n prachtnummers zijn er niet gemaakt, wat 'n omslagen heeft Jeroen Henneman niet op zijn naam staan). De (maan)dag erop naar de drukker, eerst Zaltbommel, toen Meppel. Tussendoor de toen nog lucratieve advertentie-acquisitie, vervolgens de tweede proef, de derde, en na verschijning de honorariumberekening. Waarop alweer de eerste drukproeven opdoemden van het volgende nummer. En dat tien jaar lang.

Een geboren tijdschriftredacteur? Nee. Zelden of nooit had ik een literair tijdschrift ingekeken vóór ik er zelf mee te maken kreeg. Als je naast dag- en weekbladen ook nog tijdschriften wilt lezen, kom je aan boeken helemaal niet meer toe. En alleen in boeken kun je ‘wonen’, treed je voor langere tijd een andere wereld, of liever de wereld van een ander binnen, wijkt de versnippering voor concentratie.

En toch tijdschriftredacteur. Want toen ik voor Soma het 130 pagina's (te) dikke Gombrowicz-nummer had gemaakt (1972), waarna het blad vervangen zou worden door een nieuw, ‘volwassen’ tijdschrift, was het voor de oprichters duidelijk dat ik geknipt was voor de functie van redacteur-secretaris. Een Pietje precies, ‘goede contactuele eigenschappen’ en de benodigde literaire smaak en eruditie. (U vroeg toch een zelfportret?)

Ik moet nu voorbijgaan aan de jeugdgeschiedenis van De Revisor die zich aan mij opdringt (en waaraan enige studenten van de vu nu al twee jaar schijnen te werken). Maar hoe was het om als niet-schrijver te functioneren in een gezelschap van aan de weg timmerende, jongere auteurs (ik was, onzichtbaar, tien jaar ouder dan de meesten; tussen mijn twintigste en dertigste had ik, en ook mijn gezicht, ‘stilgestaan’). Dat was een tijdlang leuk, omdat het hand in hand ging met het grote succes van De Revisor. Maar het is iets anders om Kooiman, Doeschka Meijsing, Matsier, Hedda Martens, Otten te zien opkomen, óf al die honderden gedichten, verhalen, beschouwingen door te ploegen van telkens weer anderen die de drang voelen zich literair uit te drukken, terwijl ik als vertaler eigenlijk genoeg had aan het werk van een paar groten. De dienstbaarheid aan deze laatsten kostte me geen moeite, die aan het gros der inzenders ging me opbreken.

Hierbij dient gezegd dat ik me wél heel consciëntieus van die taak kwijtte, en niet zoals sommige van mijn mede-redacteuren onbeslagen op het ijs van de redactievergadering kwam - waar zij dan tussen neus en lippen door alsnog díe bijdragen ‘doornamen’ die door de gewetensvoller redacteuren als kansrijk werden voorgedragen. Mijn god, wat had ik daar een hekel aan.

Maar nu was er iets vreemds: als ik zelf met bepaalde bijdragen - vertalingen, kritieken, vraagge-

[p. 75]

sprekken - kwam, dan waren juist de redacteuren die ik het meest waardeerde en op wie ik als secretaris ook het meest kon ‘bouwen’, het meest kritisch, terwijl de redacteuren met de Franse slag het altijd wel goed vonden. Goed, of ‘wel’ goed? Dat zat me niet lekker. Het pijnlijkst kwam dat tot uitdrukking bij een bijdrage waarmee ik later veel eer heb ingelegd, namelijk mijn vraaggesprek met de dichter Hans Andreus in nr. 1976/3. Hij is daarin voor het eerst tot autobiografische uitspraken gekomen die achteraf, want hij overleed een jaar later, voor het verstaan van zijn werk niet onbelangrijk zijn geweest. Maar die ‘betere’, ik moet natuurlijk zeggen die ‘ene’ helft van de redactie zag het vraaggesprek toch niet erg zitten, en ik vraag me af of het was opgenomen als ik niet zelf in de redactie had gezeten.

Aan het eind van de derde jaargang besloot ik mijn redacteurschap op te geven, me weer meer aan mijn vertalingen te wijden, en alleen achter de schermen actief te blijven als (uiteraard ook bezoldigd) tekstredacteur, plakproefmaker en acquisiteur. Toen ik een jaar later na een nieuwe inzending van mijn kant over Andreus' postuum verschenen bundel Laatste gedichten mijn opvolger vroeg wat men ervan vond, antwoordde hij glimlachend: ja, ach, we zeggen altijd, dat is Pauls hoekje.

Sans rancune, laat ik dat erbij zeggen. Hij vereeuwigde me in zijn verhaal ‘De Minnema-variaties’ aldus: ‘Met weemoed denk ik aan mijn humane, existentiële voorganger, tevens goed acteur. Die altijd persoonlijk antwoordde: warm, direct, voorzichtig!’ Wat natuurlijk niet de hele waarheid is. Maar dat ‘existentieel’ is iets waarin ik binnen De Revisor toch een eenling was. Ik werd in kleine kring wel eens met De Revisor vereenzelvigd. Maar dat was dan toch alleen in praktisch opzicht, als coördinator. Qua literaire smaak heb ik altijd de voorkeur gegeven aan het existentiële element boven het spel van werkelijkheid en verbeelding. Mijn zelfportret? Iemand die een zo doorleefd mogelijke inhoud wil zien samengaan met een perfecte vormgeving, wat bij teksten betekent: een fraaie stijl, zonder zetfouten.