Klassieke essays x
Maurice Blanchot
Ter inleiding
De essays van de Franse essayist en romanschrijver Maurice Blanchot (1907) zijn vooral een proeve van lezen en kennen tegelijk een grote samenhang. In L'espace littéraire, een van de vroegere bundels (1955), is ‘Le regard d'Orphée’ de plaats waar dit lezen stil staat bij de afdaling die het herkent in het schrijven. De onderneming van Orpheus is voorafgegaan door die van K. de landmeter, Kirilow, Igitur, Malte, Berghounow; hun tocht is gegeven en bevraagd in deze aan Kafka ontleende termen: schrijven om te kunnen sterven, en, sterven om te kunnen schrijven.
Dat ‘Le regard d'Orphée’ hier uit deze samenhang is losgemaakt valt misschien te wettigen door vooraf de verwijzing vooraan L'espace littéraire te citeren.
Uit het werk van M. Blanchot zijn door uitg. Hölderlin enkele teksten vertaald: De waanzin van de dag, De onuitsprekelijke gemeenschap, Oponthoud van de dood, en bij uitg. Picaron: Het beest van Lascaux, Spreek als laatste. Ten slotte zijn er enkele inleidende teksten van Annelies Schulte Nordholt: M. Blanchot en L'espace littéraire, Stoicheia 1987 n.4, en De Januskop van het beeld. Over de kunstfilosofie van M. Blanchot, Ergo Cogito 3, Hist. uitg. Groningen, 1991. Van dezelfde auteur verschijnt in deze dagen ook L'experience de l'écriture dans l'oeuvre de M. Blanchot, Proefschrift uva 1993.
Een boek heeft, zelfs al is het fragmentarisch, een middelpunt waar het naar toe getrokken wordt: geen vast middelpunt, maar één dat zich verplaatst onder druk van het boek en de omstandigheden van het schrijven. Een vast middelpunt ook dat zich, als het dat werkelijk is, verplaatst terwijl het gelijk blijft en terwijl het almaar meer middelpunt wordt, meer verborgen, ongewis en dwingend. Degene die het boek schrijft, schrijft het uit verlangen naar, uit onbekendheid met dit middelpunt. Het gevoel eraan geraakt te hebben is mogelijk niets anders dan de illusie het te hebben bereikt. Als het om een boek gaat met pogingen helderheid te scheppen, wil een soort methodische trouw dat gezegd wordt op welk punt het boek zich lijkt te richten; in dit geval, op de pagina's onder de titel De blik van Orpheus. (M. Blanchot)
P. Huigsloot
Auteursrechtelijk beschermd