Klassieke essays IX
Thomas Mann
Ter inleiding
Van Thomas Mann zijn inmiddels vrijwel alle romans en verhalen vertaald. En terecht. Maar dat hij ook een briljant essayist was, die over politiek, filosofie, muziek en literatuur prachtige essays heeft geschreven, is tot dusver nauwelijks aanleiding tot vertalingen geweest.
Ten onrechte, want Mann is niet alleen in staat boeiend te schrijven over onderwerpen die hem na aan het hart liggen, hij weet bovendien zijn eruditie te gebruiken om de ideeën waarvan zijn verhalende werk doortrokken is, helder te formuleren en te verdiepen.
Zo speelt bijvoorbeeld in het hier gekozen essay over Dostojewski de thematiek van de verhouding tussen ziekte en gezondheid een belangrijke rol. En dat is, zoals bekend, een van de grote thema's die in zijn romans en verhalen steeds weer terugkeren.
Het gegeven dat hij Dostojewski met Nietzsche vergelijkt is op zichzelf weinig bijzonder - dat werd in de eerste helft van deze eeuw bijna tot vervelens toe gedaan - maar de manier waarop, en het moment waarop, maken de vergelijking interessant. Het essay verscheen in 1946, vlak na de oorlog, toen hij ook de laatste hand legde aan Doktor Faustus, die een jaar later verscheen. Nietzsche, die een belangrijk model was voor de biografie van Adrian Leverkühn, was toen voor velen een besmet filosoof. En tegen die achtergrond is het feit dat Mann Nietzsche's idee van een ‘grosse Gesundheit’ in dit essay nadrukkelijk een centrale plaats geeft, veelzeggend.
Piet Meeuse
Auteursrechtelijk beschermd