De Revisor. Jaargang 20

[p. 26]

Jérôme Gommers
Korte teksten

We moesten lange tijd wachten voor we naar de overkant konden. Lange rijen auto's, waarvan er hier en daar een enkele zijn lichten al ontstoken had, reden op hoge snelheid voorbij. Toen in de voorste rijen een opening kwam, liepen we tot de vluchtheuvel. Enkele tientallen sekonden lang stonden we daar, toen kwam ook in de achterste rijen een opening.

Even later liepen we door de kleinere straten, het begon nu snel donker te worden, tussen de bomen en de huizen en in de tuinen. Maar boven de bomen was de hemel nog licht, zeer licht opeens, alsof het nog middag was.

Toen we het park inliepen gingen achter ons de straatlichten aan, voor ons uit lichtte het witte grindpad op in de schemering. Achter in het park bleven we lange tijd staan, we spraken niet. Eerst hoorden we niets dan de wind, die licht door de bomen ging, en hier en daar geritsel. Maar gaandeweg werd een ruisen hoorbaar, dat nergens vandaan leek te komen, en langzaam luider werd.

Plotseling voelden we hoe koud het was geworden. We wilden nu snel weg, we liepen langs de vijver, over de brug en langs het huis. Dicht boven de grond hingen al lichte nevels. Bij de uitgang van het park hielden we halt, we hadden ons vergist, we moesten weer terug. We liepen in het bosgedeelte nu, we zagen geen hand meer voor ogen, we liepen elkaar telkens voor de voeten want we wilden dicht bij elkaar blijven. Uiteindelijk raakten we elkaar kwijt. Ik liep alleen over het pad. Toen ik een opening in het struikgewas ontdekte liep ik erin, mijn handen en mijn gezicht werden nat van de bladeren. Het struikgewas werd dichter, ik wilde nu snel weer naar huis. Toen ik niet meer verder kon bleef ik gehurkt zitten. Ik wilde even gaan liggen, op mijn zij, maar toen ik lag, merkte ik hoe moe ik was, en ik rook de geur van de aarde en ik voelde hoe het vocht van de grond snel in mijn kleren trok.

Toen we weer thuiskwamen waren de lichten uit. We moesten korte tijd wachten voor we naar binnen konden. Ik keek naar de hoge bomen aan de overkant van de weg, en naar de huizen waarvan de daken verdwenen in de donkere massa's van bladeren.

In de gang rook het naar iets. In de achterkamer bleef ik voor de tuindeuren staan. Schuin boven de huizen was de maan nog zichtbaar, wolken die voorlangs schoven werden dun en doorzichtig. Toen in de kamer het licht aanging zag ik mijzelf van dichtbij in de ruit.

En 's ochtends ging vroeg de wekker weer. Ik deed mijn ogen open en keek recht omhoog naar het plafond. Ik zou mij nu elk moment oprichten, en uit bed gaan. Het was koud geworden in de kamer. Ik kon de klok horen tikken. Elk moment nu, elk moment.

⚫

Op een vrije dag, in het begin nog van de lente, besloten we naar zee te gaan. Even voor we de zee bereikten remden we af. We begonnen stapvoets te rijden, draaiden enkele minuten later de boulevard op en kwamen tot stilstand.

Voor ons uit was een lange rij auto's zichtbaar, maar de zee was niet te zien vanwaar wij stonden. Naast de boulevard liepen de duinen eerst omhoog. Voorbij de duinen was de lucht heiig. Ik draaide het raampje op een kier, voelde kort daarna de koude lucht naar binnen komen.

We begonnen weer te rijden. Het asbakje in de deur

[p. 27]

stond open en zat vol gekromde sigarettenfilters. Ik probeerde het dicht te duwen maar het veerde telkens terug.

Halverwege de boulevard stonden we stil weer. De zee was nu te zien maar was nauwelijks te onderscheiden van de lucht. Over het strand kwam een jeep aanrijden, de man naast de bestuurder stond rechtop en sprak door een megafoon telkens dezelfde zin uit. Alleen het woord water was verstaanbaar. Twee kinderen renden achter de auto aan en probeerden in de sporen van de banden te blijven.

Niet lang daarna begonnen we weer te rijden. Ik draaide het raampje dicht, ik keek naar de strepen op de ruit en liet van dichtbij mijn adem tegen het glas aan slaan.

En 's avonds was bijna iedereen er nog. We zaten in de voorkamer, de televisie stond aan. Achter het televisietoestel waren de gordijnen nog open. Het raam was donker en weerspiegelde de kamer.

Toen 's nachts iedereen weg was, en de enkelen die waren gebleven al in bed lagen, liep ik op blote voeten de trap af. Ik liep door de kamers naar de keuken en opende de keukendeur. Laag boven de huizen hing een dicht, door geel stadslicht beschenen wolkendek. Op het kruispunt sprongen de oranje verkeerslichten uit en aan.

Ik sloot de deur en liep terug naar het midden van de kamer. Enkele minuten lang deed ik niets. Toen liep ik naar het raam en ging in een van de lage stoelen zitten, stond weer op, en bleef zo staan.

⚫

Er was, als altijd op dit punt van de dag, geen plaats meer vrij in de trein. Ik liep het nauwe gangpad in en bleef aan het einde staan. Achter mij aan kwamen meer mensen de trein binnen. Toen ook het gangpad min of meer vol was gingen de deuren dicht. Niet lang daarna begon de trein ongemerkt te rijden.

In de coupés achter mij werd gerookt. In het gangpad, naast mij, gebruikten twee mannen telkens het woord inkrimping. Ik schoof het raampje op een kier en voelde de koude lucht over mijn hand. Kort daarna kwam de geur van gemaaid gras naar binnen. En de sloten zwenkten voorbij en lichtten op in het landschap.

Toen we stilstonden bij de nieuwe halte zag ik dat het licht was gaan regenen weer. Er was geen wind, de druppels vielen recht omlaag. Nog meer mensen kwamen de trein binnen, ik moest verder opschuiven. De zijkanten van de ramen begonnen te beslaan.

Niet ver van het perron werd een nieuwe woonwijk gebouwd. Betonnen geraamten van huizenblokken stonden eenvormig in rijen naast elkaar, in de buitenwanden telkens drie openingen voor ramen. In een afgerasterd stuk land, halfweg, stond nog een handvol koeien.

Toen we aankwamen bij het eindstation waren de ramen helemaal beslagen. Op enkele punten liepen de druppels al over het glas omlaag. De trein begon schokkend te remmen, onze lichamen botsten tegen elkaar, hier en daar werd de wasem van de ramen geveegd en begonnen draden van druppels omlaag te lopen.

Toen de trein tot stilstand was gekomen bleven de deuren dicht. Ook in de coupés was nu iedereen gaan staan. Mijn handen en voeten waren koud geworden. Achter mij raakte iemand met zijn tas telkens mijn been. Enkele sekonden nog. Toen sprongen de deuren met een klap open.

⚫

Omdat de wereldbevolking in korte tijd verdrievoudigd was en de nieuwe mensen evenals de oude ergens wilden wonen maar de steden al overvol waren, werden de weilanden en de polders bebouwd. Er was nu geen plaats meer voor de koeien. Ze stonden in de berm langs de weg, of in groepjes op parkeerplaatsen en aten van het gras dat tussen de stenen groeide.

Op een dag liep ik over een weg langs de spoorlijn. Voor en achter mij liepen veel mensen over dezelfde weg. Enkele honderden meters voorbij een spoorwegovergang bleef ik staan. Niet ver van mij vandaan stond een koe. Ze was vastgebonden aan de treinrails. Het touw was nog geen twee meter lang.

Bijna onmiddellijk kwam uit de verte een trein aanrijden. De koe begon aan het touw te trekken maar kwam niet los. Toen de trein voorbijraasde stond ze met haar voorpoten bijna recht naar voren, haar kop schuin omlaag, de achterpoten helemaal doorgezakt op het aflopende gras. Haar ogen stonden wijd open

[p. 28]

terwijl ze loeide en brieste en het kwijl in lange slierten uit haar mond liep.

Toen direkt na elkaar twee treinen langskwamen, uit tegengestelde richtingen, gleed ze uit. Ze viel op haar linkerzij, ze kwam direkt weer overeind en viel op haar rechterzij. Daarna kwam ze niet meer overeind, haar benen begonnen schokkende bewegingen te maken en ik zag dat haar tong nu ver uit haar mond hing en dat overal aan haar bek bloed zat.

Ik stond erbij en keek ernaar, ik wilde wel iets doen, maar ik wist niet wat, maar ik was te laat en ik hoefde niet want ik kon niet want het was niet echt. Er was geen koe, en de wereldbevolking was niet in korte tijd verdrievoudigd, integendeel, er was veel tijd overheen gegaan en we hadden alles reeds lang van te voren zien aankomen en regelingen getroffen die voor dergelijke situaties noodza-

Maar 's avonds, toen iedereen weg was, liep ik naar haar toe. Ze lag stil op haar zij. Ze ademde, haar neusvleugels gingen licht op en neer. Ik boog me over haar heen en voelde de warmte van haar lichaam in mijn gezicht. Waarom ben je niet gekomen, moeder, toen we riepen? Waarom ben je weggegaan? De lichten in de kamers zijn aan, we hebben de lichten in de kamers aangedaan, de gordijnen opengelaten. Iedereen is gekomen vanavond.

Ik schrok. Ik keek om me heen. Had iemand mij gezien? Wat deed ik hier? Wat was nu eigenlijk een koe?

⚫

We reden naar zee, het was avond, het was al enkele uren lang donker, het waaide zeer hard. Toen we aankwamen was de boulevard bijna helemaal verlaten. Het waaide harder nog dan we dachten, het zand kwam in dunne slierten de boulevard op en werd zichtbaar in het lantaarnlicht. We reden stapvoets naar het einde van de boulevard, passeerden een of twee stilstaande wagens. Het zand was onophoudelijk hoorbaar tegen de buitenkant van de auto.

Toen de motor uit was bleef de auto heen en weer gaan in de wind. We stonden met de voorkant van de auto naar zee, konden enkele meters van het strand zien. Daarachter was het donker.

Of we nog wel zouden gaan. Dat het harder waaide, toch nog, dan we dachten. Op de motorkap bewogen kringen van zand. Maar dat je nu en dan iets durven moest, in het leven, want waar bleef je.

We probeerden ons gezicht te bedekken, renden enkele tientallen meters van de auto weg, en begonnen recht tegen de wind in het havenhoofd op te lopen. Ik voelde het zand direkt in mijn gezicht komen. We draaiden ons om en begonnen achterwaarts te lopen. Onze jassen plakten tegen onze ruggen. Onze broekspijpen waren grote stokbroden geworden.

Bij de eerste knik in het havenhoofd bleven we staan. We moesten onze voeten telkens verzetten. We zouden de wind nu niet meer recht van voren hebben, keken naar het water verderop dat met tussenpozen over het havenhoofd heen sloeg. Ze draaide zich half om en riep iets, ik kon haar niet verstaan.

Toen de wind afnam begonnen we weer te lopen, maar na enkele meters nam de kracht van de wind weer toe. We werden naar de rand van het havenhoofd geduwd, bukten, bogen helemaal door en bleven zo staan, enkele meters van elkaar vandaan, beiden met een hand plat op het steen. Mijn jas werd opgestroopt, ik voelde het water over mijn rug komen, keek op naar de kust en zag de hoge flatgebouwen van de boulevard, bewegingloos naast elkaar, op de galerijen de kaarsrechte rijen lichtjes.

Op de terugweg namen we een andere route. We reden over kleinere wegen, stopten nu en dan voor een stoplicht, wachtten. Een enkele keer kwam er een auto uit de andere richting. Donkere wolken dreven dicht aaneen langs de hemel. Uiteindelijk reden we tussen de huizen en de bebouwing uit het open land in.

De weg waarop we reden werd smaller, en bochtiger, we reden op een oude dijk. Niet ver van een molen stopten we. Ze stapte uit en liep naar achteren. Het licht van de koplampen bleef voor ons uit schijnen op de zanderige weg. Honderden vliegjes en fladderende motten vlogen in het licht.

Ik draaide het raampje omlaag, voelde de kou, hoorde het ruisen van de wind weer en van de auto's in de verte, en schrok opeens. Vanuit het donker waren twee of drie koeien naar het hek komen lopen en blijven staan. Ze stonden bewegingloos naast elkaar en keken me aan. Hun ogen en neuzen glansden in het donker.

[p. 29]

Ik stak mijn arm uit, en trok geschrokken terug toen de koeien geschrokken achteruit bonkten. Hun koppen sloegen hol tegen elkaar. Enkele meters verder bleven ze weer staan, iets lager nu, dampend in witte wolken van adem. Toen een van de koeien een poot verzette hoorde ik hoe nat de grond was.

Thuis waren de lichten nog aan maar er was niemand in de kamer. Het rode lampje van de televisie brandde nog. Ik drukte op het knopje, deed de lichten van de kamers uit en liep langzaam naar boven.

Toen ik boven was liep ik langzaam weer naar beneden, deed mijn schoenen uit, liep weer terug naar boven.

Ze stond in het midden van de kamer, in het licht, naakt. Ik deed het licht uit en keek om me heen. Ik deed mijn kleren uit en liep naar het midden van de kamer. En of ze misschien? En of ze dan misschien? Ja, ja, dat was absoluut noodzakelijk.

⚫

Ze praat, en kijkt me waarschijnlijk aan. Ik kijk naar de grond voor me. Als ze haar hoofd wegdraait, en



doorgaat met praten, kijk ik haar aan, van opzij. Ik kijk naar haar gezicht, naar de huid van haar wangen, naar de groefjes bij haar bovenlip, de haartjes op haar kin. Ze heeft rouge opgedaan.

's Avonds, op mijn kamer, bekijk ik mijn eigen gezicht. De huid van mijn wangen is slapper dan drie jaar geleden, ik wrijf erover met mijn hand. Ik draai me om en kijk de kamer door, nieuwe spullen staan netjes langs de wanden. Ik loop naar het raam en kijk naar buiten. In de straat is geen enkele beweging. Achter en tussen de huizen staan de donkere schaduwen van bomen.

In de kamer beneden zijn alle lichten aan, de gordijnen zijn dicht. Het televisiescherm verspringt van net naar net. Een man en een vrouw in gesprek. Politieauto's. Een zaal met publiek. Twee tanks op een stoffige weg. Opeens giraffen, rennende giraffen. Een opname van de aarde vanuit de ruimte. Een man en een vrouw met een nummer voor zich. Even later een komiek. We beginnen te lachen, ik begin mee te lachen, ons lachen vult de kamer, onze lichamen schokken van het lachen.

Als iedereen naar bed is, zit ik alleen in de kamer. Ik loop de televisienetten telkens langs. Ik hou het apparaatje van de afstandsbediening in mijn linkerhand, op de knopjes de vingers van mijn rechterhand. Als ik even ergens naar gekeken heb, begin ik weer van voren af aan.

Ik kijk naar de film. Een man en een vrouw zijn op de vlucht. Ze houden van elkaar. Zij verdient wat geld, hier en daar. Hij verbijt zich, houdt zich schuil. Het kan niet langer, het put hen uit, ruzies. Later weet ze dat ze snel gevonden zullen worden, maar ze zegt niks. Ze gaat naar hem toe en neemt hem in haar armen. Alles zal goedkomen zegt ze, alles komt goed.

Als de film voorbij is, glijdt een lange rij namen van onder naar boven langs het scherm. Ik doe de televisie uit, een rood lampje blijft branden. Ik kijk een tijdlang naar het rode lampje, mijn oren suizen. Ik wrijf met mijn handen langs mijn gezicht, leg mijn handen op mijn knieën en sta op. De spieren in mijn benen zijn stijf geworden. Ik loop naar de lage tafel en begin de glazen op het blad te zetten, maar na het tweede glas hou ik op. Ik staar langs de tafel naar het tapijt, ik voel plotseling de bloedstuwing langs mijn slapen

[p. 30]

gaan. Er is iemand achter mij in de kamer. Ik blijf voorovergebogen staan, één glas in de hand. Dan richt ik me op en draai me langzaam om.

Weer in mijn kamer kijk ik de kasten door en doe de deur op slot. Ik kleed me uit en ga in bed liggen. Het is warm in de kamer. Ik kijk een tijdlang in het licht van de lamp, tot er vlekken voor mijn ogen komen, doe dan het licht uit.

Niet lang daarna probeer ik een gedachte in een doos te krijgen. Het lukt niet, de doos is vreemd gevormd, maar het geeft niet, het is alweer over en we lachen een beetje en zijn opgelucht en iemand heeft mij ergens alle tijd voor gegeven, alle tijd.

⚫

Hij had zijn auto pas gekocht. Wat ik van zijn auto vond. Hij duwde een van de plastic luchtroostertjes open, en weer dicht. Daarna een ander en keek mij lachend aan.

Ik legde mijn hand op het dash-board en bewoog mijn vingers. In mijn huid ontstonden kleine rimpels, ik wreef erover met mijn andere hand.

We kwamen nauwelijks vooruit, we reden telkens enkele meters en stopten weer. Het was warm geworden in de auto. Hij draaide zijn raampje omlaag, liet zijn arm naar buiten leunen. De uitlaatgassen kwamen direkt naar binnen.

Hij praatte. Had vroeger in Italië gewoond, was nooit rijk geweest. Vechten vroeger, als jongen. Zijn familie. Zijn moeder. Italië.

‘En noe? Noe heb ik auto.’

We stonden weer lange tijd stil. Ik keek naar de geluidswering op enkele meters afstand van de auto. Ze was gemaakt van halfdoorzichtig materiaal dat bekrast leek. Ergens achter ons was een radio aangezet, het geluid echode tussen de auto's.

Hoe we vandaag zouden spelen, want vorige keer, maar dat we dan wel. Het late zonlicht weerkaatste in de ramen van enkele huizen dicht langs de weg. We begonnen weer min of meer te rijden. De auto's in de baan naast ons haalden ons stapvoets in, we reden enige tijd gelijk op, begonnen toen hen weer in te halen.

We schakelden, begonnen harder te rijden, schakelden nogmaals, de lucht die naar binnen kwam werd kouder, ik haalde mijn hand van het dash-board en leunde achterover. En toen de geluidswering even later ophield, konden we plotseling weer ver weg over de weilanden kijken.

Enkele uren later stonden we met z'n allen onder de douche. Ik hield mijn ogen dicht en liet het water stromen over mijn lichaam. Onze stemmen klonken hol in de betegelde ruimte. Dat en dat moment, die en die pass, de scheidsrechter mijn god. Ik deed mijn ogen weer open. Op het water rond onze voeten dreven vlokken zeep, en haren.

Op de terugweg zat ik achterin. Mijn stem was hees geworden. De volgende wedstrijd. Deze wedstrijd. We hadden weliswaar verloren maar waren toch de beste.

Toen we aankwamen op de parkeerplaats stapte ik uit. Ik liep over de stenen tegels van de stationshal naar de andere kant en bleef bij de tramhalte staan. Ik keek naar de grond voor me, luisterde naar de stemmen van de mensen die wachtten, en naar de auto's en brommers die langsreden, tot de tram tingelend de hoek om kwam.

De tram schokte, en wiegde. Nu en dan schoven tak-

[p. 31]

ken langs het raam. De stad was donker, lichten van auto's gleden geluidloos voorbij.

Ik stapte uit en wachtte tot de tram voorbij was. Ik stak de trambaan over, liep langs het kanaal en bleef staan voor het stoplicht. De auto's reden. De auto's remden, en kwamen tot stilstand. Het stoplicht sprong op groen. Ik voelde het gewicht van mijn tas, ik voelde bij elke stap de straat, ik liep. Ik liep langs hekwerk, bomen, schuin onder mij een sloot, daarachter de lichten van huizen. En ik vertraagde mijn pas, ik vertraagde mijn pas en kwam tot stilstand, in de stad, op de straat. Op de straat, in de stad, in het land. En toen?

⚫

Omdat we niet alleen onszelf, maar ook de dingen in de wereld om ons heen bestraald hadden, waren alle gezwellen voorgoed voorbij. Het aantal levende mensen op de wereld begon snel te stijgen. We hadden nu genoeg manschap ter beschikking om de Markerwaard, het restant van het IJsselmeer en een groot deel van de Noordzee in te polderen.

Toen de polders klaar waren reed ik door de duinen naar de kust. Op het hoogste punt van de duinen bleef ik staan. Ik keek naar het nieuwe land dat voor mij lag, eindeloos, eindig ook weer; daalde met mijn fiets aan de hand de trappen af, waadde enkele minuten door het rulle zand en liep toen onder de versierde poort door het nieuwe land op. Ik veegde mijn voeten op het matje en sprong op de fiets.

Na enkele tientallen minuten passeerde ik een blinkend gemaal. Ik remde, stopte en stapte af. Op het veldje naast het gemaal bewoog iets, ik keek ernaar, het was een misvormd meisje dat als verbindingsstuk werd gebruikt tussen twee drainagebuizen. Op haar lichaam zaten kleine zweetdruppels, alsof ze beslagen was. Nu en dan trok een rilling door haar heen en leek het of ze naar me knipoogde. Ik werd gaandeweg enthousiast over het nieuwe land, sprong weer op de fiets, er viel nog zoveel te beleven.

Maar 's avonds had ik geen zin meer in het verhaal. Ik zat in de kamer in een stoel voor het raam en keek naar buiten. Ik had een nieuwe zakagenda gekocht, haalde haar tevoorschijn en begon te bladeren. Witte pagina's. Data, data, data. Bij het kleine kaartje van de wereld hield ik halt. Ik keek ernaar. De continenten hadden zachte kleuren.

Ik klapte het agendaatje dicht en leunde achterover. Aan de overkant van de straat stonden huizen. Misschien was het wel helemaal niet waar. Langzaam viel ik in slaap.

Plotseling werd ik weer wakker, er was iets gevallen, in de kamer, ik keek om me heen maar zag niets, in de verte werd het geluid van een vliegtuig hoorbaar, enkele minuten later vloog het zeer laag over ons heen, de ramen trilden, ik stond te springen in de keuken, ik sloeg met pollepels op pannen, het vergiet danste op mijn voorhoofd -

- Leg het koeieoog in ruim kokend water. Voeg ietsje zout toe. Laat 24 uur trekken. Als na enige tijd een stuk neus of mond begint aan te groeien, dit rondom wegsnijden. Hiermee niet te lang wachten omdat het weefsel kan verpezen.

Ik stond voor het raam en keek naar het vliegtuig dat laag over de huizen vloog. Het blonk in de zon. Ik keek op mijn horloge dat in mijn zak zat. Half vier. Tijd - In de keuken controleren of het gas uit is, geld bij me, sleutels, jas aan, trap af, deur open, fiets schuin onder voor je uit naar buiten duwen, op de fiets springen, in het licht, in de lucht, ademen.