De Revisor. Jaargang 17

[p. 8]

Christoph Blans
Drie verhalen

Het stilleven

Ze keek naar de vruchten en de schaal, naar de tafel en het raam. Het raam met uitzicht over het dal waar groenwit van kou de rivier stroomde en op de kleurige helling aan de overkant, waar je net nog de ruiters kon volgen op weg naar de stad en de mannen en vrouwen kon zien werken.

Op de tafel bij het raam stond de schaal die Catalina ooit uit Puertollano had meegebracht. Op de schaal lagen vier granaatappels en twee perziken. Catalina keek naar buiten. In de verte bij de brug, zat Pelayo als een pad op zijn paard. Dat was haar man, Pelayo. Hij sprak met iemand die naast het paard stond. Vreemd dat hij alweer terug was in het dorp: voor het middagmaal was het nog te vroeg. Ze draaide zich om en hield haar handen op de rugleuning. Hij was al meer dan drie jaar haar man, Pelayo. Ze keek naar de verkleurde muur; de deur; de geruite vloer en de schaal die voor haar op tafel stond. De muur was kaal, de kamer sober en de schaal bijna leeg. Ze moest sinaasappels gaan halen en citroenen!

Catalina liep de kamer uit. Buiten ging ze de trap af. Haar hand gleed over het koele steen van de leuning. Onderaan de trap bleef ze staan. Ze zag de kippen niet, noch de hond bij de stal; ze hoorde het fonteintje niet klateren. Ze hield de hand aan haar hart en zuchtte diep. Op deze plaats had de knecht Luis haar twee weken geleden vastgepakt: een arm om haar middel, een hand op haar borst. ‘Kom Catalina, je komt te kort,’ had hij in haar oor gefluisterd, ‘geef toe dat je me wilt.’ ‘Nee Luis, doe niet.’ Ze had hem van zich afgeduwd.

Ze voelde zich zwak worden, alsof ze flauw zou vallen. Misschien was het de zon. Ze ging op de onderste tree zitten. Nu zag ze weer hoe hij voor haar had gestaan; ze hoorde weer zijn stem. Zijn zweetlucht was wild als van een jong dier. ‘Pelayo is een ouwe zak. Hoe klinkt dat, een geroeste klepel in een gouden klok?’ ‘Zeg dat niet Luis - als hij je hoort.’ ‘Hier! dit is een teken...’ Hij had een granaatappel te voorschijn gehaald en haar gegeven. ‘Zie ik er vier op de schaal liggen, dan weet ik dat je me wilt... geen andere vruchten... vier granaatappels, dan weet ik genoeg.’

Ze stond weer op en liep langs de bron naar de boomgaard achter de stal. Luis had zich die ochtend nog bij de bron staan wassen. Ze had het gezien, vanuit het raam. Het natte lijf - gespierd - de brutale durf. Ze rook hem 's middags. Hij zat ook aan tafel; vertelde verhalen; dronk gulzig de wijn en streek over zijn snor.

Ze hield haar schort op en plukte sinaasappels en citroenen. Zoals ze een paar weken terug met hem gedanst had, danste je in dromen die je koortsig deden ontwaken. Een dans, een werveling die je naar de rode overwinning voorbij de zwarte dood joeg. Aan de andere kant, ver voorbij de toppen van de bergen was een nieuwe wereld.

[p. 9]

Catalina liep de trap op en hoorde toen ze net in de kamer stond de bulderstem van Pelayo: ‘Ca-ta-li-na! ben je daar?’ ‘Ja!’ riep ze. Het leek onmogelijk dat dat haar eigen stem was geweest. Ze ging op de stoel naast de deur zitten, uitgeput - de vruchten in het schort op haar schoot. Ze hoorde Pelayo bovenkomen. De deur sloeg open. ‘Daar ben je.’ Hij gooide zijn hoed op tafel en liep naar het raam. ‘Schurken zijn het, boeven! Ze bestelen je gewoon, die boeren en ze heulen met de zigeuners. En al sla je ze tien keer de rug open, ze willen maar niet luisteren.’ Pelayo liep driftig door de kamer heen en weer, vloekend en scheldend op zijn boeren. Hij nam een perzik van de schaal; beet; gebaarde wild; spoog de pit uit het raam; tierde...

Catalina bleef stil zitten. Kon ze deze wilde stier, die raasde alsof hij een pica in z'n nek had, verdragen terwijl ze aan Luis dacht? Luis zou nooit iemand op de voetzolen slaan omdat op de rug slaan niet pijnlijk genoeg zou zijn. Luis was trots, ja, maar een schoft was hij zeker niet. Voor Luis zou men ontzag hebben.

Pelayo nam nog een perzik en gooide ditmaal de pit uit het raam. Catalina zag de vier granaatappels terwijl Pelayo even stil was en naar buiten keek. Dit was het teken dat Luis zou overtuigen en al had ze een schort vol sinaasappels en citroenen, de aanblik van de vier granaatappels wond haar op. De mogelijkheid was geen droom. Ze had fruit geplukt, maar moest ze het ook op de schaal leggen? Ze stond op. De stoel kraakte en Pelayo draaide zich om. ‘Luis, wat sta je daar...?’ snauwde hij. ‘We moeten naar de smid man, kom!’ Catalina keek om en zag Luis in de deuropening staan. ‘Kom!’ zei Pelayo nog eens. En de twee mannen verdwenen.

Rillend van schrik stond Catalina midden in de kamer met voor zich het schort, de sinaasappels en citroenen.

Het speelgoed van de prins (G. de Chirico)

Als ik 's middags over het lege plein loop, het verlaten plein, zo om een uur of drie - wanneer zelfs de stenen figuren, hoog op de hoeken van de gebouwen niet fluisteren - dan zie ik soms het speelgoed van de prins. Het ligt, of beter gezegd, het staat, heel fier - uitgespeeld, maar nooit moe, altijd klaar om te spelen. In een hoek van het plein zie ik het, of in de buurt van het gesloten café, ook wel midden op het plein. Het treft, denk ik dan, de prins heeft zijn speelgoed laten slingeren.

Later op de middag, als het leven weer op gang komt is er altijd wel iemand die het voor hem naar binnen haalt, omdat hij er zelf niet aan denkt. Wat de prins betreft blijft het liggen tot hij weer wil spelen. Maar je kunt het speelgoed onmogelijk altijd buiten op het plein laten liggen. De mensen gaan eromheen staan, ze gaan praten en dan die schele ogen!

Het is verwend dat de prins zo slordig omgaat met zijn mooie speelgoed, maar een prins is verwend en je kan het hem dus niet kwalijk nemen. Zijn zaak ook, zeg ik, want wij kunnen met dat speelgoed toch niets beginnen. We zien dat het het speelgoed van de prins is, verder begrijpen we niets. Om het speelgoed te begrijpen moet je prins zijn.

Je kunt wel zien dat het speelgoed van allerbeste kwaliteit is. Een kwaliteit die niet in de winkel wordt verkocht, niet hier in elk geval. Halfgoden hebben het vervaardigd, of kunstenaars, lang, lang geleden. Het kan ook gehaald zijn, uit een ander land, een andere wereld... Vermoedelijk hebben inmiddels heel oude en wijze mannen jarenlang gezocht en geprobeerd om speelgoed voor de prins te kunnen maken... Ze hebben de bedienden eropuit gestuurd om iets te zoeken en te vinden.

[p. 10]

Zelfwerkend renkeloos gemak. Prijs ongeveer f 42 -

Soms kwamen ze geschrokken van hun tocht terug, de bedienden, krankzinnig, of half lam geslagen...

Ja, iedereen is onderdaan van de koning en van de zoon van de koning. Let eens op de kleuren van het speelgoed! Die kennen wij alleen maar in de taal: zo'n warm wit, zó een warm blauw en rood en geel. Het zijn niet gewone, alledaagse kleuren, kleuren voor gebruik: het zijn de kleuren van de klinkers.

Als ik 's middags over het lege plein loop, het verlaten plein, en ik tref het en zie het speelgoed van de prins liggen, dan ga ik naast het speelgoed zitten, op het lage muurtje of languit, bijna liggend op de warme stenen van het plein.

Ik steek een sigaret op en kijk naar het goudkleurige stadspaleisje en naar het rozerode stadhuis. Het stadhuis huilt altijd een beetje, zonder tranen weliswaar. Verderop is de dom. Het speelgoed staat dan naast mij, ongebruikt. Ik kijk naar de tekens op het speelgoed die ik niet begrijp. Korte en lange strepen. Ze kruisen elkaar soms, zwart op wit. Punten en antennes. Een haar. Op enkele vlakken is een vijfpuntige, blauwe ster; zeskanten zijn er en driehoeken; enkele woorden zijn er in een onleesbaar handschrift opgeschreven.

Zoals bekend, kan alleen de prins ermee spelen: hij speelt altijd alleen. Er is ook maar één prins. Wat het betekent, alleen te spelen en als enige dit speelgoed te hebben, weet hij niet.

Maar hij speelt niet altijd. 's Ochtends bij voorbeeld krijgt hij les, want hij moet veel leren. Hij speelt en leert en verveelt zich niet.

Als ik op het plein zit en ik kijk naar het speelgoed, dan word ik altijd ontroerd, zoveel plezier doet het me ernaar te kijken. Het lacht me toe, het lacht me heel open en vriendelijk toe. Het is, denk ik, van hout gemaakt en met papier beplakt en dan met de kleuren van de klinkers beschilderd.

Heb ik nog een sigaretje gerookt, dan stap ik weer op. Ik loop over het plein en kijk nog eens om. Het speelgoed kijkt me na.

[p. 11]

Kantelende straten

In wandelende straten liep ik - dat zeg ik toch? - in kantelende straten. Natuurlijk is het warm. Niet door de zon, die komt hier niet. Het stof is warm, de klei. De grond van klei, de straten. Langs zwarte brokstukken van de stadspaleizen wil ik me bedrinken aan het stof. Ik bedrink me aan de hoeken, aan verbazing. Je kunt niet terug, niemand kan terug; daarom zijn doodlopende straten zo verraderlijk.

Als je het mij vraagt, bestaan ze niet, de doodlopende straten, hoewel men ervoor waarschuwt. Je loopt door, zwankend soms; steunt even op de muur. Voor je staat een blinde hoer! Zo dronken ben je al. Ik ontwijk haar; loop verder; grijns terug naar een dood schaap.

Eindelijk weer in mijn straten! Ik snuif, om de zware geur van rotting en zoetigheid diep in te nemen. Een bedelaar grijpt mijn arm en fluistert mij toe dat hier de handelaren in wat verboden is wonen. Nu zie ik pas dat ik op een pleintje sta van gele grond. Hier is de zon, en stilte. Tegenover worden stoffen te koop aangeboden en een paar naakte kinderen staan langs de muur, met touw geboeid. Om de hoek wordt bont van een rood konijn getrokken; dat rood zie je weer naast drogend leer, in ronde baden verderop.

Hier kom ik nooit meer uit. Ik wil me hier bedrinken aan de hoeken van de straten, aan de mensen die hier slapen en de ziekten die hier leven. Ja, ik wil hier altijd zijn en om hoek en hoeken lopen.

Het lopen zat, neem ik bij de vogelaar een kop thee aan. Hij toont zijn vogels en vertelt hoe mooi ze zingen. Ze zitten in kooitjes van hout en ijzerdraad. Na een tijdje sta ik op om weer te gaan. ‘Wacht even,’ zegt de man, ‘deze is voor jou, die kun je niet hier laten.’ Ik bedank, betaal en neem de kooi aan.

Met de vogel in het kooitje loop ik door de straten. Ik ruik gebakken lever. En ik zie een vrouw die water sprenkelt op de straat. Ik kom bij een parkje met vier hoge bomen en rotzooi in het midden. Naast het bankje ligt een dode hond. Ik ga zitten en luister naar het zingen van de vogel.

Eenvoudig ziuken bad. Prijs ongeveer f 50 of 60. -