De Revisor. Jaargang 17

[p. 2]

[1990/4]

Pleuke Boyce
Fins is geen Indo-europese taal

‘Ik bemin u,’ zegt John Jansen, en kijkt me breed grijnzend aan. Ik zit bij hem op schoot, wat vreemd is, want zo leuk vind ik John Jansen werkelijk niet. Hij draagt een breedgerande cowboyhoed, cowboylaarzen, en drinkt slurpend uit een flesje bier. ‘Ik bemin u,’ zegt hij opnieuw en begint hartelijk te lachen.

Hoe ben ik zo bij John Jansen op schoot geraakt? Ik houd eveneens een flesje bier in mijn hand geklemd, zo even heb ik nog met een dame gepraat, ze vertelde me dat ze alleen wijn op feesten dronk, nooit bier, dat vond ze vulgair. Ze meende in mij een gelijkgestemd iemand gevonden te hebben, een hooggestemd iemand zelfs. Maar na met haar gepraat te hebben, bleek ik tegenover John Jansen te staan. Behalve ik, de enige Nederlander op dit feest. Opgewonden begon ik van alles tegen hem in het Nederlands te zeggen. ‘We zouden samen een volkslied kunnen zingen,’ stelde ik zelfs voor.

Toen zat ik plotseling bij John Jansen op schoot, al mijn gepraat was eigenlijk langs hem heen gegaan, want hij woont hier al zo lang. Toch waren erdoor enkele woorden uit een oeronderbewustzijn bij hem naar boven gekomen, die hij na enig nadenken uitsprak: ‘Ik bemin u.’

‘Maar waarom noem je jezelf niet gewoon Jan, John? En waar heb je zulk vreemd Oudnederlands geleerd?’ ratelde ik maar door - ik wist werkelijk van geen ophouden. Het hek was van de dam. Een vreemde geest was in mij gevaren. Naast ons zaten nog drie mannen met cowboyhoeden op en cowboylaarzen aan.

Alle mannen op dit feest zijn timmerman, dit is een timmermansfeest, mijn eigen man, Rob, is nu ook timmerman, hij is de collega van Craig, die zojuist een nieuw huis voor zichzelf en zijn vrouw Margaret heeft gebouwd, welk huis deze avond met een reusachtig feest wordt ingewijd. Wij zijn ook uitgenodigd, het is ons eerste feest in Canada, nadat we hier uit Nederland zijn komen wonen.

Er zijn wel tachtig mensen op het feest. De dame, met wie ik zo even gepraat heb, is de moeder van Craig. Craigs vader heb ik eveneens ontmoet, hij werkt op een Amerikaanse duikbootbasis hier in de buurt. (Amerikaanse duikbootbasissen WEG! staat er op een groot bord tegenover waar hij werkt. Ik heb dat bord daar al vaak zien staan, soms zitten er ook vastende mensen naast).

‘Ik vind dat Craig en Margaret het goed gedaan hebben, dit is werkelijk een prachtig huis,’ merkte hij tegen me op. Ik was het beslist met hem eens. ‘Ik ben nog nooit eerder bij mensen op bezoek geweest die eigenhandig hun huis gebouwd hebben,’ bekende ik. ‘En ik kan u verzekeren dat ik één en al verbazing en bewondering ben.’ (Mijn man en ik zijn dan ook wel bezig ons eigen huis te bouwen, maar doen dat lang zo snel niet als Craig en Margaret, die het in drie maanden gedaan hebben. Wij hebben

[p. 3]

alleen nog maar een dak en muren - ons huis lijkt dan ook het meest op een reusachtige kampeertent).

‘Heb je enig idee hoeveel dit huis waard is?’ vroeg Craigs vader me vervolgens. ‘Nee, daar heb ik eigenlijk nog niet over nagedacht, ik weet het niet, misschien wel veel, hè?’

‘Veel, ja, dat zou ik wel denken, ha, ha, ha!’ lachte Craigs vader. ‘Ik hoorde zo even van Craig over een aanbod dat hij gehad heeft, nu, dat was werkelijk niet misselijk. Maar,’ en hij keek me taxerend aan vanover zijn brilleglazen, ‘jij woont hier waarschijnlijk nog niet zo lang.’

Nee, ik woon hier nog niet zo lang, pas zes maanden, en op dit feest, dat momenteel aan de gang is, heb ik me erg verheugd. Toen we Craig en Margaret leerden kennen, woonden ze in een 90-jaar-oude blokhutwoning, erg sfeervol en mooi vond ik deze woning, maar vorige maand is hij met de grond gelijk gemaakt. Voordat dit gebeurde mochten we van Craig en Margaret alles eruit halen wat we maar wilden, want ze namen alles toch nieuw. Zo hebben we nu een mooie, grote spiegel met barsten erin, een werol ophanger en een rek voor baddoeken. Ja, men zou denken dat we uit een onderontwikkeld land komen, zo blij zijn we met deze dingen.

Terwijl ik met Craigs vader aan het praten was, mengde plots ook Craigs broer zich in het gesprek. Hij was hier op het feest samen met zijn vrouw, vertelde hij me onmiddellijk, wilde ik niet even meekomen om kennis te maken met haar. ‘Want ik kan zien dat je in mode geïnteresseerd bent,’ zei hij, terwijl we ons een weg door de feestvierenden baanden, ‘en mijn vrouw is dat ook.’

Toen we de geïmproviseerde bar bereikt hadden, werd Craigs broer overvallen door een grote droefenis. ‘Mijn vrouw houdt niet meer van mij, ze is hier vanavond met een ander, maar aan wie kan ik zoiets vertellen?’ wilde hij weten. ‘Je bent zo leuk gekleed, Europees, daar houd ik wel van. Wil je iets drinken, een Heineken bijvoorbeeld?’

Ach ja, ik wilde best een Heineken drinken. En tegelijkertijd het liefdesleed van Craigs broer aanhoren. Hij was pas tweeëntwintig en nog maar zes maanden getrouwd. Maar meteen bij het begin was het al fout gegaan met zijn huwelijk. Eigenlijk pasten hij en zijn vrouw niet bij elkaar.

‘Het is misschien vreemd dat ik dit aan jou vertel,’ zei Craigs broer, ‘maar je boezemt me vertrouwen in. Wil je nog een Heineken?’

Het was eigenlijk wel fijn om hem als gids te hebben op dit feest, zijn in mode geïnteresseerde vrouw kwamen we niet tegen, maar wel vele anderen en de introductie van Craigs broer vergemakkelijkte veel.

Maar op den duur was ik hem toch kwijtgeraakt. Mijn man was ik al vele uren eerder kwijtgeraakt - het was hier werkelijk een doolhof, een gekrioel van mensen. De meesten had ik nog nooit eerder ontmoet, alhoewel er toch wel enkelen waren die ik een klein beetje kende, zoals John Jansen, die schuin tegenover ons op de hoek woonde, en zijn vrouw Lorraine, een wonderlijk klein mensje van nog geen 1 meter 50. Verder een aantal buren van Craig en Margaret, die ik van gezicht en soms zelfs ook van naam kende, zoals het echtpaar met de Finsklinkende achternaam, met wie mijn man en ik bij binnenkomen meteen een gesprek waren aangegaan.

Of de naam met de dubbele a's en k's inderdaad een Finse achternaam was, had mijn man willen weten, en was daarop aan een verhandeling begonnen over de verschillen tussen de Fins-Oegrische en Indo-europese talen. ‘Het Fins behoort niet eens tot de Indo-europese taalfamilie, wist u dat?’ had hij de verbijsterde echtgenoot, die van de vreemdklinkende achternaam, gevraagd. Deze had toegegeven inderdaad van Finse afkomst te zijn, in zijn

[p. 4]

jeugd zelfs alleen maar Fins gesproken te hebben - echter dat was lang geleden en hij voelde zich op en top Canadees, beslist niet minder dan enig ander. ‘Mijn ouders zijn al vele jaren dood, dat Fins is echt iets uit een ver verleden,’ had hij schouderophalend gezegd. ‘En tja, taalfamilies, daar zal iedereen wel zo zijn mening over hebben.’

Kort daarop was ik door een maalstroom van gasten weggevoerd van de vrieskast, waartegen wij vieren geleund hadden gestaan. Toen was ik Margaret tegengekomen die me had meegenomen naar de zitkamer, die geheel leeg bleek te zijn en nogal klein was.

‘Je hebt vast wel zin in een joint,’ had Margaret gezegd, en begon er meteen een te draaien. ‘Oh, ja, heerlijk, wunderbar, comme çi, comme ça,’ zei ik. Jezus, joints. Moest ik hier nu altijd blijven, in Canada, vroeg ik me af. Pas geleden, in een restaurant waar we koffie dronken, had ik schuin tegenover een heer gezeten die in een smoking was gestoken en die ik vagelijk ergens van herkende. Na enig nadenken besefte ik dat hij een van de slagers in werktenue was, van de supermarkt waar wij wekelijks winkelden.

‘Je bent, geloof ik, al aardig stoned aan het worden,’ sprak Margaret en overhandigde me weer haar joint. Op de natuurstenen uitbouw boven de open haard staan twee reusachtige kleurenfoto's van Margarets kinderen. Iemand - wie? wie? - heeft me verteld dat het alleen Margarets kinderen zijn, Craig is niet de natuurlijke vader. De natuurlijke vader is omgekomen bij een verkeersongeluk, en van het geld dat de verzekering hen heeft uitgekeerd, hebben Craig en Margaret dit huis kunnen bouwen. Lorraine heeft me dit, geloof ik, verteld.

(Trouwens, over Lorraine heb ik ook vreemde verhalen gehoord, John Jansen schijnt al haar vijfde echtgenoot te zijn, terwijl Lorraine nauwelijks dertig is en er beslist eigenaardig uitziet).

‘Ha, ha, ha,’ komen nu lachend tientallen mensen het zitvertrek vullen - ze zijn afgekomen op de geur van de joint. ‘Dit zijn mijn broers,’ stelt Margaret me voor aan vijf reusachtige mannen. ‘Ja, ik heb zelf ook wel broers,’ mompel ik tot mezelf als ik het vertrek verlaat. Want, Jezus... Onmiddellijk loop ik Craigs moeder tegen het lijf en zij drukt me een glas Beaujolais in de hand. ‘Heerlijk vind ik het om eindelijk eens een geciviliseerd iemand tegen te komen,’ zegt ze. ‘Bier drinken vind ik zo vulgair, wat vind je van deze wijn?’

‘Oh, dat is die van 1968!’ roep ik uit, ‘toen was McGovern kandidaat bij de presidentsverkiezingen in Amerika, en ik zelf bezig wijn te persen in Frankrijk. Waar is de tijd gebleven! Een goed jaar overigens.’

‘Vind je dat echt?’ vraag Craigs moeder. ‘En heb je echt wijn geperst in Frankrijk? Ik zag natuurlijk wel meteen dat je anders was dan de anderen hier. Maar heb je echt wijn geperst?’

‘Ja, natuurlijk,’ zeg ik, en kom met een plof neer op de schoot van John Jansen. De drie cowboys naast hem maken muziek. Een speelt banjo, een ander beweegt een mondharmonica heen en weer onder zijn snor. De derde zingt. ‘Home on the Range.’ ‘Mooie muziek,’ zeg ik tegen John Jansen, op wiens schoot ik zit.

‘Ik bemin u,’ zegt John Jansen en geeft me een kus.

‘Lang geleden,’ zeg ik tegen John Jansen, ‘woonde ik in het plaatsje Zwijndrecht. Ik ben daar geboren en getogen, eigenlijk. Toen ik jong was, was iedereen er tuinder. Ik heb een erg prettige jeugd gehad.’

‘Ik bemin u,’ zegt John Jansen, en geeft me weer een kus.

‘Zwijndrecht ligt aan de Oude Maas, tegenover Dordrecht - een prachtige stad. De oudste stad van Holland. Als we wilden weten hoe laat het was, keken we altijd op de klok van de Dordtse Dom.’

[p. 5]

‘We kunnen nu maar beter naar de keuken gaan,’ zegt John Jansen opeens, en voegt de daad bij het woord en trekt me bij de hand naar de keuken. In de gang is het plots een geweldig lawaai. ‘Dat zijn de broers van Margaret,’ zegt John geringschattend, ‘die zijn half Indiaans.’ Het is me het gespartel daar wel in de gang, zo'n veertigtal mensen liggen er in gevecht gewikkeld.

‘Hè, bah,’ zeg ik, terwijl John me de keuken intrekt. ‘Neem nog een pilsje,’ zegt John in de stille keuken, en overhandigt me er een uit een krat dat op de grond staat. ‘Hier vinden ze ons zo gauw niet.’

Dan komt onze gastheer Craig opeens de keuken met een geweer binnenstormen. ‘Wegwezen, allemaal,’ roept hij, terwijl hij het geweer op ons richt. Dan komt Lorraine ook de keuken binnenrennen. ‘Je man, Mila, is gewond. Hij ligt helemaal onderaan de hoop. Het is allemaal door hem begonnen. Hij had het steeds maar over taalfamilies.’ Lorraine huilt. Ze meent het nog ernstiger dan Craig.