De Revisor. Jaargang 17

[p. 40]

Leon Gommers
De man in het vooronder

Bij het naar beneden gaan, ik daal af langs planken vol verfblikken, touw, motoronderdelen en oude zeilen, komt plotseling die zinsnede ‘het ruikt hier flauwtjes naar ammoniak’ in mij op van de omvangrijke Marquez, nu de oorzaak daarvan, dat ik met mijn gedachten elders ben dan waar ze nodig zijn: in een kleine afdaling vol gevaren.

Ik ga met mijn scheenbeen langs een metalen uitsteeksel, loop bij de voet een bijtende wond op en ik merk hoe het bloed door het weefsel van de sok sijpelt.

Buiten trekken de wolken samen, op de steiger zie ik nog het ongeschonden kuitbeen van een van de vakantiedames dat lichtbruin opvalt tussen de zuurstokroze, elastieken zoom van een stretchbroek en het wit sportschoentje. Nog even juicht het in mijn hoofd en met deze toongezette glimp van de buitenwereld verdwijn ik in het knechtenhok.

Ik schrijf: de laatste nacht hebben wij voor anker gelegen, op een onrustige zee.

Om de tijd te doden, in het vooronder blijkt werken onmogelijk, neem ik enkele blikken bier alsook enkele borrels en tot mijn grote, dagelijkse schande wentel ik mij in een gestotterde reeks van bier, borrels, borrels en blikken bier. Dan het gebruikelijk-sentimentele gemoed van dat vocht. Het geteisterde hoofd.

Deze avond hebben wij weer de landvast gebruikt. De schipper heeft de toeristen van boord gejaagd wat altijd met het lawaai van de onwetenden gepaard gaat, gebonk in de gangboorden en op de luiken.

Tijdens mijn vorige bezoek aan dit havenstadje, enkele maanden geleden, is Britt aan boord gekomen. De herinnering aan haar zwartbruine krullen en geloken ogen brengt mij nu verder terug, regelrecht naar Anne, - ik schrok. De straal spatte tegen de draad en een stroompje trok door de onderbuik en hij sprong op. Doet een beetje pijn.

Ik stap achteruit en struikel over een wortel. Ik kijk langs de stam van de knotwilg, die reusachtig omhoog - hoe zeggen ze dat, tornt, toont - torent, naar de knot die in de strikken van de kruin verdwijnt. Even ben ik bang, maar Anne klapt in haar handen en huppelt om mij heen waardoor haar zachtroze klokrokje opwaaiert.

De lucht is donker en het is fris. We moesten maar eens naar de bus.

Deze avond zal ik gaan passagieren, ik zal Britt zoeken die hier ergens rondloopt en op mij wacht. Onder de kooi staat mijn hutkoffer met daarin het galante zomerkostuum. Het crèmekleurige pak is al zolang niet meer gebruikt, de koffer zelf zolang al niet meer open geweest. Eerst die wond. Eerst een blik bier.

Uitkleden. Uit met de smerige kleren en zoeken naar de verbanddoos en opzij met die rommel. Ik ben, teruggetrokken in dit hok, op zoek naar een doekje voor het bloeden en al wat

[p. 41]

ik tegenkom zijn de blikken bier, het snoepgoed, het maandblad en de sigaartjes. De kleine genoegens die je in een kiosk zoekt en die troosten. Soms.

Door het luik komen de geluiden van de nabije jachthaven, de niet aflatende dreun van een radio - de zweepslag op iedere vierde tel maakt hem tot een bijzondere, te nadrukkelijke klok - en de vreemde scheepshoorn die tussen het lachen opklinkt. De stem van de marskramer leest een label en verkoopt ‘Sun, Rain, Happiness and Pain’, de minuterie van een mensenleven waarbij de feestgangers zich in het ritme mogen voegen.

Mijn toch al groezelige hemd strijkt langs een van de potten waar olie aan kleeft.

Het laatste daglicht waarvan ik gebruik maak, zonder hechtpleister een verband aanleggen, ik heb dit eerder bij de hand gehad, een knoop en de twee uiteinden van het gaas maken de vaantjes. Zo dadelijk moet de petroleumlamp aan.

De weerzin komt samen met de schemering naar binnen, deze verspreidt zich donker, en als ik toegeef houdt zij mij hier. Misschien een borrel. De moed opbrengen en rustig in de mensendrommen opgaan, de bevuilde toeristenpaden van dit plaatsje langs.

Het zou aangenaam zijn als de wind mijn gedachten met rust liet; de vlaag komt van zee en de boeg schurkt een dukdalf. Met een volgende windstoot slingert de boot haar ijzer tegen het hout, alsof ze de kade wil beklimmen. De klap trekt door de romp en trilt tot achterin.

Deze boot beweegt mij iets te veel, de schipper, ook hij stapt van boord, de bovenbeste schipper heeft haar met de boeg op de kade gelegd en daarom beweegt ze verdomme te veel. We raken aan lager wal en ik weet waar het allemaal op uitdraait. De kermis in de kop.

Misschien houden de trossen het niet en drijf ik af, alles beter dan dit kot, en dobber ik tussen de naar elkaar kruipende werelddelen waaruit de pretparken als paddestoelen opdoemen en ontsnappen is uiteindelijk onmogelijk want in de loop van de tijd overwoekert deze fungus alles. Om mijn evenwicht te bewaren zoek ik houvast aan een stuk touw dat nergens aan vast zit.

Een blik valt van zijn plaats. Ik val, - ik krabbelde op. Anne staat nog te klappen maar ik schaam mij een beetje. Het is moeilijk hem in de broek te krijgen.

Wat we gaan doen.

Ze heeft het beloofd. Ze frommelt aan de zoom van haar rokje en kijkt naar beneden en zegt dat ze de bus vies vindt. Dat is niet waar. Hij is in de brand gestoken, maar verder is hij prachtig. En ze heeft het beloofd. Nou moet ik haar ook nog mee - hoe zeggen ze dat, toornen, tornen - tronen.

De bus is mijn mooiste hut. Er zit bijna niets meer in, alleen nog het stuur, een bank en een kist met spullen om te maken. Maar de schuifdeur doet het nog al word je heel moe van het duwen als je hem dicht wil, voor als het regent. Of voor nu. Als niemand er iets mee te maken heeft.

Hij staat tussen de wilg en het weiland van haar vader. Op een stukje land dat er uitziet als een kapotte stad. Er liggen bakstenen, kozijnen, ijzerplaten. Daartussen groeien bloemen en planten, de bitterzoete bij de wilg en leeuwebekjes in het lange gras.

De wind wakkert aan, de voorbode van de regen die in een storm komt en het vooronder in een op hol geraakte mallemolen verandert. Ik weet waar dat op uitdraait.

De passen zijn die van de zelfverzekerde en de vaantjes zweven stil en tijdloos mee met mij over de loopplank vandaag zo breed dat hij geen enkel probleem oplevert. Ik in evenwicht. Mijn armen zijwaarts uitgestrekt en misschien Anne-Britt, sluit ik ze straks zomaar om je heen.

[p. 42]

Ik in evenwicht. Onder mij kolkt het water. Mijn tred is die van de zelfverzekerde en soms die van de uitbundige.

Enkele verdwaalde feestgangers komen mij tegemoet. Ze zijn overal. Ze verlaten zelfs de geijkte paden met de monumentale gevels en de rariteitenmusea. Ik ga behoedzamer en ingehouden, de stroom van mensen zoekt de aantrekkelijkheden op, verdikt en voert mij mee in zijn te grote aantal van hoofden.

Op het plein heerst de spraakverwarring, in de suikerzoete lucht trilt het ritme - dat niet verandert, nooit meer verandert - doorklaterd van het lachen om grappen die ik niet begrijp.

Ik stap uit de muziek.

De vrouw staat gelukzalig, een hebbeding met nietjes aan karton geprikt in haar hand. Haar vormeloze lichaam zit in een trainingspak, de ‘Golden Yachtclub’ beschrijft de zware borsten onder een roodverbrand gezicht, zij draagt een kreukvrije, witte pet. Zo'n hoofddeksel siert ook de oudere man, maar een al te groot anker glimt op het witte nylon.

De kapitein en de stuurvrouwe zijn met de jongste op stap. De zestienjarige mist vooralsnog de uitmonstering van welke zeeman, van welke rang dan ook, hij is van het wiebelende, kunststoffen bootje aan land gegaan in zijn uitgaanstenue: leren jasje, gebleekte spijkerbroek en witte, lage schoentjes met lover in reepjes. Portret mensen en bestemming.

Ik sta in mijn zomerkostuum, overdenk welke mode ik toegeschreven ben, of welke altijdbestaande eerbied mijn uitdossing verdient. In jaartallen van mode is mijn uiterlijk niet meer te achterhalen, in elan gestorven. Ik vraag mij af wat ik hier doe. De jongeman zint een en ander niet en vat mijn naakte blikken, de afkeuring die niemand minder dan mij geldt, als een belediging op. Ik heb haast.

Met een enkele stap kom ik weer in de muziek terecht, uit de woedende blikken naast mij. Met een volgende stap beneemt de walm van olie mij de adem.

Voor mij stijgt een schuit op, een lijn van rood licht verbrokkelt tot morse, tot enkel stippen als het scheepje het hoogtepunt, trager en trager, bereikt - de geur van gerookte vis neemt over en vestigt zich in mijn holle maag.

Het ruimtescheepje stort naar beneden en de lijn van licht komt terug, signaal hartstilstand, de kermisklanten, ze sperren hun monden geluidloos open in de neergang, grijpen zich vast aan stangen, joelen als de schuit weer opstijgt naar het ene moment dat hij stil en roerloos hangt.

Tijd voor een blikje bier.

Het begint te regenen. Om mij heen, ik sta midden op het plein, zwoegen de werktuigen. Een kuipje met blauwe lampen draait om zijn eigen assen, gaat van rechtsboven, cirkelt nog steeds om zichzelf heen, naar linksbeneden. Daarvoor de groenschitterende sterren die de tollende spiralen van het achterliggende toestel in een zigzagbaan kruisen.

Ook in deze omlaagvallende hemel krijsen de ingezetenen. Meestal verwaaien de stemmen, maar soms dwarrelen hun geluiden naar beneden.

Hand in hand loopt een tweetal kinderen mij voorbij en bijna omver, ik draai een halve slag.

De regen loopt over mijn voorhoofd, een druppel valt op een wimper en ik knipper en de kleurige lichten vloeien in een kaleidoscopisch plaatje zonder enige orde, - de deur ging moeilijk dicht.

Ik hijg. Ze doet haar laarsjes uit, dan de witte sokjes.

Op de bank wil ze niet zitten. Ik zoek in de doos en vind de lappen. Eentje spreid ik over de zitting, de andere komen voor het raam zonder glas.

Rillend trekt ze haar benen onder zich op, kijkt me aan. Ik blaas warme lucht op haar

[p. 43]

koude benen. Als ik omhoog kijk zie ik mezelf in haar koolzwarte ogen. Ze ziet mij niet. Kijkt heel diep in zichzelf.

Ik weet ook niet wat ik doen moet. Op het dak tikken de regendruppels. Daar krijg ik het warm van. Als ik op de bank wil klimmen, schaaf ik mijn knekel - nee, hoe zeggen ze dat, het bot - het bot van mijn enkel.

Sirenes loeien met de voortrazende wagentjes op de bochtige spoorstaven - een vleugje gebrande pinda's dringt mijn neus binnen. De wielen ratelen, zuigers komen zilver uit hun zwarte schachten, pompen het veelarmig, stalen toestel naar achteren en op mij af, opzij, en even verstopt achter een breed front, weer tevoorschijn, opzij, op mij af...

Op het plankier staan halfhoge laarsjes op naaldhakken.

Ik geloof, het is tijd voor een slok. De beweging van dit alles is mij te veel, met moeite krijg ik het blikje naar mijn mond. Op een rustig moment bezie ik de schade aan het zomerpak, vet of chocolade, vegen bevlekken de stof.

De regen valt in stromen. Ik ben haar even kwijt. De ijzeren wimpers raspen het gaas en vonken schieten los.

Op het plankier staan drie dames.

Aan de ene kant van Britt een vriendin, Dagmar, aan de andere kant een vriendin, Christien. Opgeschoten jongens zwermen om het drietal heen, hebben nauwelijks nog oog voor de botsauto's. De meidjes, ze springen van het plankier, lopen weg, sneller, en ze buigen wat voorover en rennen onder de striemende regen naar de tent met het brede, blinkende front. De weeë geur van de suikerspinnen verdringt die van de pinda's.

Ik leg enkele muntstukken bij de kassa en ga naar binnen.

De regen zwiept tegen de spiegels, van binnenuit is de kermis een kleurengekrakeel van de over het glas rollende druppels, - ik wist dat ze



altijd bij me zou blijven.

Het broekje ligt op de grond.

Anne heeft een been opgetrokken, het ander ligt tegen de leuning. Ik kijk naar het leeuwebekje van vanmorgen, nog dicht en zonder kleur. Daar kan ik altijd naar blijven kijken. Voorzichtig raakt ze me aan en het voelt heet.

Ik ben duizelig in mijn buik en weet wat ik moet doen. Haar ogen zijn halfdicht en dichterbij en de lippen plooien een ovaal, plotseling is ze helemaal om mee heen. Ze beweegt zo snel. Ik ben bang dat ik haar kwijtraak. Ik raak zelf zoek, schiet uit mezelf weg, als Bengaals vuur en er zit een beetje bloed aan en ook Anne heeft een wondje.

Met een sokje veeg ik wat van het bloed weg. Ik heb niks, zij wel. Spuug maakt schoon. Het smaakt bitter en een klein beetje zuur. Een klein beetje zoet. Haar ogen glanzen. Ze vindt het

[p. 44]

zeker fijn als ik haar verzorg. Als ze schoon is, blijft ze met haar benen uit elkaar zitten. Een lila leeuwenbekje.

Ik wend mij af van de herinnering en het perpetuüm van plezier en ga het doolhof van spiegels binnen, op zoek naar mijn evenbeeld en dat van Anne.

Hier kan ik altijd naar kijken.

Dagmar draagt niet meer dan halfhoge laarsjes op naaldhakken, een slipje, met haar handen ondersteunt ze haar borsten.

Britt is talloze malen om mij heen, een kille, afstandelijke blik, haar ogen opgemaakt met de fijnzinnige penseelstreek van de dame in het beroep, een been knielt op de grond, het andere staat gehoekt, met een geschoeide voet op de planken van een spiegelpaleis zonder publiek. Haar hand haalt de binnenste schaamlipjes naar buiten.

Britt overtreft Dagmar in schaamteloosheid. Ze staat nu gebukt, het gezicht omgekeerd tussen haar benen en ze biedt zo een van haar openingen aan. Christien wijst, aan haar vinger hangt de bustehouder die gesloten is. De lus van het kledingstuk tilt een borst op. Ik ga terug naar Britt zonder gezicht of borsten, armen of benen, teruggebracht tot geslacht aan de kleur van de bloem te herkennen.

Ik verdwaal in de afbeeldingen, - ik ging nog een keer met mijn mond naar haar lila wondje.

Dan staat ze op. Heel rustig zoekt ze haar kleren. Ze zegt dat dit allemaal niet mag, van haar moeder. Dan is het maar goed dat die niet hier is. Ze perst haar lippen op elkaar, maar haar ogen hebben pret omdat ze nu weet. Het sokje bindt ze om de enkel. Voor ik het weet rent ze over het paadje weg. Ik geloof niet dat ik de bus nog eens opzoek.

Gestommel in het gangboord.

De kleuren worden een witgloeiende bal. De muziek verstomt en het licht verdwijnt want de lamp valt omver als ik mij nog even vasthoud en gedwongen ben dit af te handelen. Het meisje van de middenpagina is niet meer te zien en weer slingert de boeg tegen de dukdalf. Het is maar goed dat die toeristen zich ver weg vermaken en vermaken.

Het ruikt hier werkelijk naar ammoniak, ik raap het maandblad bij elkaar terwijl de voetstappen in het gangboord naderen. De schipper roept naar beneden.

Dat het hoognodig is te verhalen.

Straks zoeken de uitgeputte toeristen hun kooien op. Dan komt mijn tijd.

Ik schrijf: alleen de nachtelijke wandeling in de stad als die ongebruikt is, geeft rust. Geen sterveling om mij heen. Hijskranen prikken zwijgend in het inzwarte gewelf opdat de zon weer kan opkomen. Op de kade glimmen de proppen papier als de sterren van het omlaaggevallen firmament.

De landvast hangt losjes om de bolder, het touw staat een lichte deining toe. In de jachthaven tikken de vallen tegen de masten van aluminium en zijn de op hol geslagen secondewijzer waar niemand op let. De boot ligt over haar hele lengte tegen de kade gedrukt. Ik klauter naar beneden. Het blikje sist open en het schuim loopt eruit. Ik hoef hier nooit meer weg, niet van dit moment, van deze plaats, en de pen krast de zinnen waarvan ik weet waar zij zich op richten.