De Revisor. Jaargang 16

[p. 38]

Anton Haakman
Drie dromen

Inzet

Ondanks alle bezwaren van de bevolking, ondanks alle gedane beloften, zijn de slopers gearriveerd, als dieven, in de nacht. Ik zet mij in. Onverschrokken.

De oproerpolitie heeft een kordon rond het station gevormd, en rondom het politiekordon ligt een tweede linie van lagere-schoolkinderen. De politie laat zich beschermen door een schild van leerplichtigen.

Toen was besloten tot de aanleg van een ondergronds station wisten wij van de krant wel wat erachter stak. Cuypers' meesterwerk zou worden tenietgedaan, de sierlijke gevels zouden worden afgebroken, de imposante, hier en daar nog licht doorlatende overkappingen gesloopt, de letters blom & van der aa aan gruzelementen; verdwijnen zouden de ruime hal, de restauratie met de vazen, het bloemenperron, de emplacementen, de telefooncellen. Het geheime plan dat erachter stak behelsde: een Open Havenfront, en een IJ-slinger.

De IJ-slinger. Justus van Maurik heeft zich toen hij hier zo'n honderd jaar geleden burgemeester was, heftig verzet tegen dit krankzinnige plan. Op beide IJ-oevers zou een pyloon worden opgesteld, midden in het IJ zou een tweede Eifeltoren verrijzen, met een enorme slinger voorzien van een schuitje, een soort tramwagen. Voetgangers, en ook fietsers, zouden via een lift het platform op de top van een van beide pylonen bereiken en met grote snelheid van de ene pyloon naar de andere worden geslingerd, van de ene oever naar de andere.

Want wat bleek? Aan de overkant van het IJ bevond zich - haast niemand wist het - ook een stad. Een zusterstad, alleen per schip te bereiken. Nooit dacht iemand aan die stad, burge-meester Justus van Maurik ontkende af en toe botweg het bestaan van de zusterstad; als hij burgemeester van Boedapest was geweest had hij Boeda geloochend als hij zich in Pest bevond, en andersom. Maar hij schreef boeken die getuigden van grote liefde voor het volk van zijn vaderstad.

Ik ben de actievoerders voorgegaan, ik heb de schoolkinderen in de voorste linie over de bol geaaid, mijn perskaart met foto op mijn jasje geprikt, en ik ben doorgedrongen tot het kordon van de oproerpolitie met hun helmen, hun rieten schilden. Ruw word ik bij de schouder gepakt door een agent, die mijn naam vraagt. Vesalius, zeg ik, kunt u niet lezen?

Vesalius, zegt de agent mij na, hij kijkt door mij heen, haalt een map vol krantenknipsels uit zijn binnenzak en zoekt achterin, bij de V. Leest dan een van mijn felle aanklachten voor: ‘het centraal moet blijven’.

Ik citeer daar onder meer de beloften in die destijds zijn gedaan. Het oude CS zou als monument blijven staan, hadden Gemeentebestuur

[p. 39]

en Spoorwegen de bevolking toegezegd. Er zou een Vermaakcentrum in worden gevestigd, met restaurants, winkels, een casino, bordelen. Maar later werd besloten tot sloop, om wille van een Open Havenfront en een IJ-slinger.

Ik herinner me nog goed in welke stemming ik dat artikel schreef. In mijn hart verlangde ik naar ruimte en avontuur, naar een open havenfront en een IJ-slinger. Maar solidariteit met de andere verslaggevers, met de behoudzuchtige bevolking, met Justus van Maurik - waar ligt dat ook alweer, Maurik? - had mij tot dat stuk geïnspireerd, tot die felle aanklacht die de adjudant van de oproerpolitie nu luide voorlas, aanvankelijk honend, maar geleidelijk met steeds grotere gedrevenheid. Alsof hij het roerend met mij, in dat artikeltje, eens was.

Het levende woord

Omdat het pas tien voor acht was en dominee nog tien minuten over had voordat hij aan zijn radiopraatje ‘Het Levende Woord’ zou beginnen, besloot hij ons een vertelling van Andersen voor te lezen.

‘Het buitenhuis’ zo heette de vertelling. Een zekere Waldemar ging, onderhevig aan de breedsprakigheid die Andersen dikwijls eigen is, op weg om het leegstaande buitenhuis te bezichtigen. Kostbare minuten gingen verloren aan de beschrijving van het aanvankelijk fleurige landschap, de frisse geuren, de vogels, de bomen en struiken, die geleidelijk schaarser werden, Waldemars wambuis, zijn muts, zijn laarzen, de gespen van zijn laarzen, de pot met geraniums en de reistas die hij bij zich had. Het buitenhuis dat te koop werd aangeboden, lag tien minuten buiten de stad, dominee - of Andersen - had bijna tien minuten nodig om te vertellen hoe lang Waldemar onderweg was, door dat steeds kaler wordende landschap.

Het huis zelf viel niet tegen. Maar de omgeving was troosteloos. Niets groeide er, geen boom, geen struik, geen bloem, en vogels waren er ook niet te horen. De deur van het huis was niet op slot, in Andersens tijd. Waldemar ging naar binnen. In het huis waren wel bloemen. Frisse rode bloemen. Hoe dat kon begreep de man niet, de hele terugweg lang piekerde hij erover.

Dominee keek op van het grote rode boek van Hans Christiaan Andersen. ‘Wie van jullie weet de oplossing?’

Een pummel, die hetzelfde grote rode boek voor zich had liggen en natuurlijk mee had zitten lezen, mompelde het antwoord. Iedereen in de zaal lachte, maar ik had het niet verstaan, ik zat helemaal achterin, ik zag de rode nek van de pummel, niet zijn gezicht, ik had zijn lippen niet kunnen lezen toen hij het antwoord uitsprak.

Op de terugweg naar de stad bleef ik piekeren. Ik zocht de berm van de weg af naar plantewortels die misschien naar het buitenhuis zouden leiden. Wortelopslag.

Kort daarna ging ik op verkenning uit. Ik verliet de stad. Aan de overkant van het verkeersplein waar de bebouwde kom eindigde waren twee mannen in de berm een struik aan het rooien of planten. Ik vroeg hun of zij wisten hoe het kwam dat er in dat buitenhuis bloemen groeiden, terwijl er toch nergens een spoor was van in die richting leidende wortelopslag. Zij lachten. Dominee had die geraniums immers zelf meegebracht!

Toen begreep ik wat zij deden. Zij legden een plantenleiding aan, zoals anderen waterleidingen, elektriciteitsleidingen aanleggen.

Ik verbaasde me dat de brave Andersen zo'n luchtig verhaal had geschreven, een mop haast, een soort mop. En dat dominee de goede smaak had gehad, juist dat verhaal voor te lezen. Ik besloot, de vertelling na het ontbijt op te zoeken

[p. 40]

in het grote rode boek dat ik al sinds mijn zevende verjaardag bezit. H.C. Andersen, Sprookjes en vertellingen.

Acht uur. Tijd voor ‘Het Levende Woord’. Ik richtte me op om de wekradio af te zetten.

‘Kijk, dat was nu een echte vertelling,’ zou Andersen hebben geschreven. Maar de vertelling over het buitenhuis heb ik nog niet opgezocht in het grote rode boek.

Quick Service

Ik richtte mij op en keek op de wekker. Acht voor half acht, de wijzers maakten een rechte hoek. Twee benen om op te staan.

Ik was nog niet wakker genoeg om op te staan, en ik dacht aan wat me straks te doen stond. De ochtendroutine; de afwas van de vorige dag doen, om met iets heel gemakkelijks te beginnen. Ik laat altijd de afwas van de vorige avond staan om de volgende dag te kunnen beginnen met een reeks werktuiglijke handelingen. De keuken opruimen. Daarna scheren. Dat is meer precisiewerk. Scheren met mijn laatste Techmatic.

Alle soorten scheerapparaten heb ik geprobeerd toen ze Techmatic uit de handel namen en vervingen door een nieuwe vinding: dubbele scheermesjes. Twee mesjes parallel in een plastic houdertje dat je in een handvat schuift. Het lukt mij niet me zonder bloedvergieten met zo'n schaaf te scheren. Alle fabrikanten zijn overgegaan op die tandem-scheermesjes, waarmee ik mij alleen maar kan verwonden. Ze zijn niet eens verstelbaar, alle mensen gelijk, iedereen dezelfde dikke huid. In Frankrijk heb ik honderden supermarkten en kleinere winkels bezocht om de laatste Techmatic-mesjes te kopen, en zo heb ik destijds een voorraad voor jaren vergaard - jaren die nu bijna voorbij zijn.

Nee, aan het bloedbad van die dubbele mesjes begin ik zeker niet. Dubbel. Meer is beter. Het gaat dezelfde kant op als met bepaalde elektrische scheerapparaten. Eerst hadden ze een scheerkop, daarna werden ze voorzien van een ‘dubbel scheerhoofd’ en vervolgens van drie hoofden. Ik heb maar een hoofd.

Binnenkort zullen we beleven dat er ook voor de water-en-zeep-scheerder alleen nog maar driedubbele mesjes worden gemaakt, met de theorie dat je een mesje nodig hebt om de huid glad te strijken, een om de haartjes overeind te zetten en een om ze af te snijden. Logisch. Maar voor mij onaanvaardbaar, vanwege het bedrog en het bloedvergieten.

Ik zal me elektrisch moeten scheren, zoals vroeger, toen ik mijn eerste baardhaartjes afschoor met een afgedankt apparaat van mijn vader. Ik had het zelf gerepareerd.

Ik ben handig in het verrichten van reparaties aan elektrische apparaten. Geroutineerd en snel herstel ik stofzuigers, grammofoons, wasmachines, koelkasten en koffiemolens. Mijn ouders kunnen nog geen stekker aan een snoer zetten, vandaar.

Ik zit in de vensterbank, achter het open raam van mijn zolderkamertje, met het scheerapparaat en een paar schroevendraaiertjes, alles op een dienblad om het verlies van schroefjes te voorkomen. Door eerdere ervaringen wijs geworden.

Ik schroef het apparaat open, en haal er een grote hoeveelheid baardharen van mijn vader uit.

Beneden op straat is het nog druk, al is het avond, het wordt zelfs steeds drukker, er klinkt geroep, onverstaanbaar. Een oploop lijkt het wel. Er is om de hoek kennelijk iets aan de hand. Ik hoor een vrachtauto. De buren slaan met deuren.

Ik buig mij voorover, om het verwijderde vuil

[p. 41]

de straat op te blazen. Iets schiet te voorschijn. Ik buig me nog verder voorover, om de mensen op straat beter te kunnen zien. Bijna rolt er een schroefje van het dienblad, ik wil het tegenhouden, raak daarbij met de rug van mijn hand het motortje - dat van het blad valt, de diepte in.

Bijna viel ik er achteraan.

Dit wordt een valdroom, als ik niet oppas, bedacht ik, en ik mijmerde nog wat over valdromen en ontwaken op het moment dat je bijna te pletter slaat.

Daarna richtte ik me op, om op de wekker te kijken. Acht voor half acht, de wijzers maken een rechte hoek. Nog niet wakker genoeg om op te staan. En toch al te laat om de vuilnis buiten te zetten.