Gombrowicz in Europa
Ruim vijf jaar geleden publiceerde De Revisor (1983/4) het verhaal van Alejandro Rússovich over zijn kennismaking en vriendschap met Witold Gombrowicz in Argentinië. Het getuigenis maakte deel uit van het in 1984 verschenen boek Gombrowicz en Argentine, waarin Rita Gombrowicz de getuigenissen verzameld had van al diegenen die Gombrowicz tijdens zijn langdurig verblijf in Argentinië van 1939 tot 1963 hadden leren kennen. In 1963 aanvaardde Gombrowicz een uitnodiging van de Ford Foundation om een jaar in Berlijn door te brengen. De toen bijna zestigjarige schrijver (1904) wist dat zijn terugkeer naar Europa een beslissende stap was op weg naar de dood. In Berlijn, dicht bij het nooit meer door hem bezochte Polen, verergerde zijn astma, die hem niet meer zou verlaten. Na twee maanden opname in een kliniek vertrok hij naar Frankrijk, waar hij in het nabij Parijs gelegen ontmoetingscentrum Royaumont de toen bijna dertigjarige Frans-Canadese Marie-Rita Labrosse leerde kennen. Deze zou zijn metgezel blijven tot zijn dood in 1969.
Sinds de publikatie van Gombrowicz en Argentine heeft Rita Gombrowicz gewerkt aan haar boek Gombrowicz en Europe, waarin zij op soortgelijke wijze aan de hand van persoonlijke getuigenissen, fotomateriaal en documenten een beeld geeft van de jaren 1963-1969 die Gombrowicz in Europa heeft doorgebracht. Het spreekt vanzelf dat het getuigenis van Rita Gombrowicz over het samenleven met ‘Witold’ een van de kernpunten van het boek vormt.
Evenals vijf jaar geleden heeft zij door toezending van het manuscript van haar bijdrage De Revisor in staat gesteld om als eerste dit fragment, dat hier enigszins is ingekort, te publiceren. Gombrowicz en Europe verschijnt bij Editions Denoël, Parijs.
Paul Beers
Auteursrechtelijk beschermd