De Revisor. Jaargang 13

[p. 38]

Het daghet intertekstueel

De gedichten van Rein Bloem, C.O. Jellema en Jan Kuijper zijn geschreven op verzoek van Chris Keulemans, en samen met ‘Het daghet inden oosten’ (uit het Antwerps liedboek van 1544) als muizetrapje onder de titel Het daghet intertekstueel uitgegeven door zijn Boekhandel De Verloren Tijd te Amsterdam. Vijf (van de 25) exemplaren waren bestemd voor de deelnemers aan de reeks causerieën ‘Tegendraads lezen’, die in november en december 1985 in de boekhandel heeft plaatsgevonden.

Het daghet inden oosten

‘Het daghet inden oosten, Het lichtet overal.
Hoe luttel weet mijn liefken, Och, waer ick henen sal.

Och warent al mijn vrienden dat mijn vijanden zijn!
Ick voerde u uuten lande, Mijn lief, mijn minnekijn.’

‘Dats waer soudi mi voeren, Stout ridder wel gemeyt?
ic ligge in mijns liefs armkens Met grooter waerdicheyt.’

‘Ligdy in uus liefs armen? Bilo, ghi en segt niet waer!
Gaet henen ter linde groene, Versleghen so leyt hi daer!’

Tmeysken nam haren mantel Ende si ghinc eenen ghanck

Al totter linde groene, daer si den dooden vant.

‘Och, ligdy hier verslaghen, Versmoort in al u bloet?
dat heeft gedaen u roemen Ende uwen hooghen moet.

Och, lichdy hier verslaghen, die mi te troosten plach?
Wat hebdy mi ghelaten? So menighen droeven dach.’

Tmeysken nam haren mantel ende sie ghinck eenen ganck

Al voor haers vaders poorte, die si ontsloten vant.

‘Och, is hier eenich heere Oft eenich edel man,
die mi mijnen dooden Begraven helpen can?’

Die heeren sweghen stille, Si en maecten gheen geluyt.
dat meysken keerde haer omme, Sie ghinc al weenende uut.

Si nam hem in harer armen, Si custe hem voor den mont
In eender corten wijlen Tot also menigher stont.

Met sinen blancken swaerde dat si die aerde op groef;
Met haer snee witten armen Ten grave dat si hem droech,

‘Nu wil ie mi gaen begeven In een cleyn cloosterkijn
Ende draghen swarte wijlen Ende worden een nonnekijn.’

Met haer claer stemme Die misse dat si sanck,
Met haer snee witten handen dat si dat belleken clanck.

Bron: Antwerps Liedboek (1544)

[p. 39]

Rein Bloem
Antigones Wetten

In niets
gaat de zon op
elders dan hier.

Er is een rood
woord in te kleuren:

Gemeenschapzusterlijk.

Lief zal je liggen bij je
liefste en het is gedaan.

Geen mantel, geen termen:
je hebt te maken
zonder begeven.

Toon staat op toon,
scherp van de snede,
geplaatst zo het hoort,
bloedend zwart in wit.

Volgeschreven. Onbeschreven.

Woestijn is zij geworden,
ruw gegrepen wingerd toe
getrokken in langzame rots.

Om haar wintert het sneeuw
helder tranen aan de wimpers.

Velen bestonden vergeefs
het geluk gelukkig te zeggen -
tenslotte spreekt het
zich in treuren uit.

C.O. Jellema
Virgo

Zij was het meisje, maar zij had een man.
De minnaar sprak en dat beduidde dood.
De ridderzaal van het fatsoen gebood
te zwijgen, wit en hoog. Een graf waarvan,

toen zij het inzag, naar een graf zij vlood
dat leven inhield op een ander plan
dan zij van zich verwachtte, anders dan
haar blanke armen dachten, blank en bloot.

Zij had een man. - Toen zij de mantel nam
(boete en rouw, waarom geen haren kleed),
wist zij het einde: even nog verwijt,

eeuwiger zelfverwijt, begon, of tijd
op haar niet wreekte wat zij zingend deed,
gekkin, het klokkeluiden tot Hij kwam.

Jan Kuijper
Verslagen

Het daagt in 't oosten, het licht overal.
Een reeks van beelden heeft mij bang gemaakt.
Ik hou ze voor me, want dat jou iets raakt
wat mij geraakt heeft lijkt mij puur toeval.
Wat jij hier dan mee moet? Een beeld, vooral
wanneer het zich in het geheugen haakt,
dient niet voor het geredeneer verzaakt
dat mij verlaat tot ik erbij neerval.

De wulpse vrouwen in de Venusberg
zijn niet ontsproten aan jouw natte dromen:
niet kennelijk wellustig zag je eruit
terwijl je, in mijn bijzijn zonder erg,
uit Rome de vrome pelgrims zag komen.
Zij zwegen stil, zij maakten geen geluid.