De Revisor. Jaargang 7

Jan Riezenkamp:
Kunstsector organiseert u

Jan Riezenkamp was van 1974-1978 wethouder van Financiën en Kunstzaken van Rotterdam. In maart 1978 verscheen de nota ‘Kunstbeleid in Rotterdam’ deel I: Persoonlijke beschouwingen. Thans is hij wethouder van Haven- en Economische Zaken en van Personeels- en Organisatiezaken.

De manier waarop in Nederland de belanghebbenden bij de kunstsector zich hebben ‘georganiseerd’ om bij de overheid gehoor te vinden is bedroevend. Verdeeldheid, onderlinge strijd, geouwehoer, navelstaren en verkeerd begrepen eigen belang strijden met elkaar om voorrang.

Een dergelijke gang van zaken blijft voor het bestuurlijk systeem niet zonder gevolgen, er is om in de terminologie van Pen (De Revisor 1980/3) te blijven, een extern effect.

Een politicus die zich voor deze sector zou willen inzetten wordt al gauw voor half zacht verklaard; hobbyisten en kneuzen of lieden met een combinatie van beide eigenschappen mogen de besturen en commissies in de kunstsector bevolken. Wanneer er door een speling van het lot een ploeg mensen wordt gevonden die over betere kwalificaties beschikt blijft het probleem dat niet namens een duidelijk identificeerbare en politiek gewicht in de schaal leggende groep gesproken kan worden. Dit is vooral van betekenis voor de interne onderhandelingsprocedures bij de overheid; de kunstsector moet immers in onderhandeling treden met de sector financiën om de benodigde middelen los te krijgen. Aangezien de sector financiën bijna van nature iedere uitgave waar geen op geld waardeerbaar rendement tegenover staat onzin vindt is het van groot tactisch belang om van tevoren een krachtige onderhandelingspositie op te bouwen.

Een politicus wordt uitsluitend aangeklampt door groeperingen die van mening zijn dat hun belang meer geld verdient dat tot op dat moment wordt gegeven en zoals bekend heeft méér vele ouders en is minder een wees. Deze groepen realiseren zich best dat er andere zijn die een beroep doen op dezelfde schaarse middelen. Toch wordt er zelden een manier aangegeven waarop een en ander betaald zou kunnen worden en als dat al gebeurt is de realiseerbaarheid van de suggestie zelden groot; men laat de keuze over aan de politiek en probeert tijdens het afwegingsproces zoveel mogelijk druk uit te oefenen.

Belangengroepen behartigen uiteraard een deelbelang en hoeven zich als zodanig niet bezig te houden met het afwegingsvraagstuk; dat voor hen tegennatuurlijke gedrag zou ze onmiddellijk vervreemden van hun achterban/deelmarkt.

Bovendien is het een ervaringsfeit dat politici bij het maken

[p. 83]

van een keuze het aantal van de opgeheven spandoeken wel eens zwaarder laat wegen dan de kwaliteit van de gehanteerde argumenten; de professionele belangenbehartiger houdt daar uiteraard rekening mee. Een goed georganiseerde en krachtig optredende maatschappelijke organisatie kan voor de ambtelijk/bestuurlijke kunstsector een aardige steun zijn. Een goed georganiseerde belangenbehartiging is één ding, de kwaliteit van de argumenten pro kunsten een ander. In tegenstelling tot het oplossen van de organisatorische kwestie hoeft het aandragen van goede inhoudelijke argumenten geen hoofdbrekens te kosten. Pen heeft al een opsomming gegeven van de feiten en omstandigheden waarop de kunstsector zich kan beroepen bij haar pleidooi voor overheidssteun zoals:

-	de overheid hoeft de smaak van de mensen niet voetstoots te aanvaarden;
-	het streven naar cultureel pluralisme;
-	sommige typisch culturele bezigheden komen alleen tot bloei door trage liefdevolle leerprocessen.

De overheidssteun moet overigens niet alleen in guldens worden gedacht. De discussie over cultuurpolitiek dreigt al gauw uit te lopen op een discussie over kunst en geld; dit blijkt ook de titel te zijn waaronder de diverse bijdragen in dit blad worden gebundeld. Ik vind dit een verenging van het thema; op die manier wordt de politiek alleen gezien als een geldbetalende instantie, een kassier, die om de paar jaar wordt gekozen.

De kern van dit pleidooi dient te liggen bij de waarden die door de kunsten kunnen worden aangedragen en het kan helemaal geen kwaad om politici op dat aspect aan te spreken; de ideële overwegingen voortkomend uit Heilige Schrift, Beginsel- en Verkiezingsprogramma die nagenoeg allen het pluche hebben opgedreven kunnen dan in de praktijk worden getoetst. De kracht van de argumenten van de kunstsector zit in de intrinsieke waarde ervan, er zijn geen makkelijke successen te behalen. Dit betekent dat de discussie voortdurend moet plaatsvinden en niet alleen met de zgn. specialisten, maar ook en vooral met de politieke leiders die aan hun algemene beschouwingen meestal een flinke scheut waarden toevoegen.

Er dient bij deze gesprekken rekening te worden gehouden met de doorgaans cynische instelling van politici; m.a.w. men weet de prijs van alles doch de waarde van niets (zou voor de kunstsector gelden dat men daar van alles de waarde meent te weten, doch van niets de prijs?).

Hoe het ook zij, ik ben niet hoopvol over de kans dat een poging om een begin van eenheid en slagvaardigheid in de organisatie van de kunstbelangen te brengen zal slagen, maar het zou te proberen zijn. In verband met de discussies over maatschappelijke behoeften en schaarse middelen, die de komende jaren steeds heftiger zullen oplaaien, is iedere vooruitgang die op dit terrein kan worden geboekt dringend gewenst. Andere sectoren gingen reeds voor. Daarom Kunstsector organiseert U!