De Revisor. Jaargang 7

[p. 77]

Uitslag lezerstoptien 1979

In het eerste nummer van deze jaargang werd evenals vorig jaar de lezers van De Revisor gevraagd een toptien samen te stellen van de vorig jaar verschenen boeken. Bovendien werd een aantal enquêteformulieren via enkele boekhandels verspreid. Het aantal inzendingen bedroeg 145, iets minder dan vorig jaar; de inzendingstermijn werd toen met twee maanden verlengd. De toptien van De Revisor werd op dezelfde wijze berekend als de HP-toptien. Een vermelding op de eerste plaats leverde tien punten op, op de tweede negen punten, enzovoort. Tevens werd het aantal vermeldingen van één titel opgeteld: het getal tussen haakjes.

Om een enigszins korrekte vergelijking mogelijk te maken werd de HP-toptien op enkele punten gekorrigeerd. Omdat de lezers van De Revisor voornamelijk oorspronkelijk Nederlands werk bleken te kiezen werd Dood op Krediet van Céline, dat bij de HP op de tweede plaats prijkte, weggelaten. Zo ook de titels die in '78 verschenen waren. Bovendien werd de jaartoptien van de HP bijgewerkt tot 1 maart van dit jaar.

Bij de beoordeling van de twee lijsten dient rekening gehouden te worden met de verschillen in karakter. De toptien van De Revisor is een selektie die door de lezers van een literair tijdschrift gemaakt werd, die van de Haagse Post is gebaseerd op de verkoopresultaten van een aantal ‘betere’ boekwinkels. Het gaat hierbij niet om harde cijfers, de gegevens berusten vooral op de intuïtie van de respektievelijke boekverkopers - waarbij ook hun eigen voorkeur wel een woordje mee zal spreken. Bovendien zijn boeken die gestaag doorverkopen in het voordeel ten opzichte van de titels waarvan er in korte tijd zeer veel over de toonbank gaan, bijvoorbeeld een roman van Wolkers.

Toch zijn er wel enkele interessante konklusies te trekken.

Boeken waarvan de verkoopcijfers relatief laag waren, gezien het feit dat ze bij de HP niet voorkomen, terwijl de geïnteresseerde lezer de kwaliteit ervan hoog aansloeg, blijken het afgelopen jaar te zijn geweest: Kladboek van Jeroen Brouwers, De nietsnut van Frans Kellendonk, De draaideur van Patrizio Canaponi, en Willem Brakmans Vijf manieren om een oude dame te wekken. Dat de laatste drie regelmatig aan De Revisor meewerken is aan hun betrekkelijk hoge score wellicht niet vreemd. Opvallend is de afwezigheid van Renate Rubinsteins Hedendaags feminisme in de toptien van dit blad, te meer omdat Niets te verliezen en toch bang vorig jaar op de vierde plaats prijkte. Ze kreeg dit keer vrijwel geen enkele vermelding. Maarten 't Hart blijkt door de lezers van De Revisor als romancier hoger aangeslagen te worden dan als essayist: Ongewenste zeereis eindigde met 62 punten in de middenmoot. Hoger reikte De waanzin aan de macht van Rudy Kousbroek: een twaalfde plaats, achter Onbepaald vertraagd van Nicolaas Matsier. Alle gedichten van Remco Campert scoorde amper; op het punt van de poëzie bleek de voorkeur van de Revisorlezer eerder uit te gaan naar Ida Gerhardt (80 punten), Ad Zuiderent (72) en Rutger Kopland (63).

Uit het aantal vermeldingen, het getal tussen haakjes dus, kan, in relatie tot de totaalscore, worden afgeleid of veel lezers een boek relatief hoog of laag op hun lijstje zetten. Deelt men de totaalscore door het aantal vermeldingen, dan krijgt men de gemiddelde plaats die de titel op de lijstjes innam. Opwaaiende zomerjurken glorieert ook dan met een score van 8½. Afgezien van de laatste twee titels is het beeld vrij konstant: een zes (Brouwers, Biesheuvel) of een zeven. Wolkers werd opmerkelijk vaak laag vermeld (afgerond: een drie), Hermans iets hoger (een vijf).

Ook dit jaar werd de redaktie verblijd met nuttige tips en suggesties. Het voorstel uitsluitend uit oorspronkelijk Nederlandstalig werk te laten kiezen aan de hand van een komplete titellijst is het overwegen zeker waard. Eén lezer vermeldde, op de eerste plaats, uitsluitend Opwaaiende zomerjurken, met de toevoeging: ‘maar ja, de rest was anders. Slechter? Je moet maar beter kunnen. Vooruit jongens, aan de slag! Anders weer: Niets gebeurt...’ Dat niet iedereen zich daarin kan vinden bleek uit de volgende reaktie: ‘De geesteskinderen der Nederlandstalige schrijvers maakten ook dit jaar weer een onvolwassen en gekunstelde indruk: de bries die zomerjurkjes op doet waaien, riekt naar besjoemelde borstrokken en de slechte adem van de critici.’ Deze internationalist vond een medestander. ‘Nu vele vaderlandse schrijvers, de taal maar niet de zinnen machtig, zich verliezen in studentikoos gekrakeel, verdient uw periodiek eigenlijk een lijstje onder de aanhef: per abuis in 1979 als literatuur op de markt gebracht.’

De lezer, tenslotte, die de Telefoongids van Den Haag de beste publicatie van '79 achtte, beter zelfs nog dan het Postcodeboek, het Spoorboekje en de Succesagenda van dat jaar, zal zijn selektie vergeefs zoeken in de uiteindelijke toptien. Hij bleek in zijn appreciatie alleen te staan.

Toptien 1979 lezers De Revisor:
1.	Opwaaiende zomerjurken - Oek de Jong	577	(69)
2.	Koot graaft zich autobio - Kees van Kooten	368	(54)
3.	Kladboek - Jeroen Brouwers	336	(52)
4.	De aansprekers - Maarten 't Hart	330	(45)
5.	De nietsnut - Frans Kellendonk	297	(44)
6.	De verpletterende werkelijkheid - J.M.A. Biesheuvel	294	(52)
7.	De draaideur - Patrizio Canaponi	161	(23)
8.	Vijf manieren om een oude damete wekken - Willem Brakman	132	(19)
9.	De doodshoofdvlinder - Jan Wolkers	116	(34)
10	Scheppend nihilisme - W.F. Hermans	99	(19)

HP-toptien 1979 (zie toelichting):
1.	Opwaaiende zomerjurken - Oek de Jong	(172)
2.	Koot graaft zich autobio - Kees van Kooten	(120)
3.	De aansprekers - Maarten 't Hart	(111)
4.	Hedendaags feminisme - Renate Rubinstein	(107)
5.	Ongewenste zeereis - Maarten 't Hart	(101)
6.	Houten leeuwen en leeuwen van goud - W.F. Hermans	(94)
7.	Scheppend nihilisme - W.F. Hermans	(86)
8.	De waanzin aan de macht - Rudy Kousbroek	(83)
9.	De verpletterende werkelijkheid - J.M.A. Biesheuvel	(83)
10.	Alle gedichten - Remco Campert	(75)