Reynaert in tweevoud. Deel 2. Reynaerts historie

(2002)–Anoniem Reinaerts historie (Reinaert II)– rechtenstatus


Woordgevecht tussen vos en wolvenpaaraant. So had hi oec, mer Ysegrijm 6250[regelnummer] Wart toornich ende mysmoedich zeer. Hy sprac: ‘Heer coninc, edel heer, Si di dus kijnts dat gi gelooft Den losen scalc die u verdooft Mit gevensder logentael gescal?Ga naar voetnoot6254 6255[regelnummer] Dat heeft my wonder al.Ga naar voetnoot6255 Ic soud hem tru geloven spade.Ga naar voetnoot6256 Hy is van moort ende van verrade Door togen ende men houtet al voir spel.Ga naar voetnoot6258 Dat sal ic hem bewisen wel, 6260[regelnummer] Eer dat hi noch sceit van my. Mi is lief dat hi hier is so by. Sijn liegen en sel hem hier niet vromenGa naar voetnoot6262 Dat hy van my yet can comen.Ga naar voetnoot6263
[pagina 267]
Siet, heer, dese loze catijffaant. 6265[regelnummer] Verriet eens alte zeer mijn wijff. Hy deedse eens alte diep waden int slijck Bijt water onder enen hogen dijck, Ende maecte hair wijs dat sy den steertGa naar voetnoot6268 Int water staec, dair soud ter veertGa naar voetnoot6269 6270[regelnummer] Also veel visch aen biten, gi suit weten, Sy en soudse niet myt hair vierde eten.Ga naar voetnoot6271 Sy waende waers, die arme dwaes,Ga naar voetnoot6272 Ende ghinc ten buuck toe in die maesGa naar voetnoot6273 Eer sy totten water quam, 6275[regelnummer] Dair sy doe totten stert in swam So sy alre diepste conde. Dit was in enen wijnter stonde Datse dus bedrooch Reyneert, Want sy hielt so lang den steert 6280[regelnummer] Int water, dat sy dair in bevroos. So wat sy tooch, sy en mocht niet loosGa naar voetnoot6281 Uutten yse. Doe hi dat sach Liep hi dair toe al dat hi mach Ende spranc haer achter op tlijff. 6285[regelnummer] Och, dair vercrachte hi mijn wijff. Sy en cond geweren, het dede hair toren,Ga naar voetnoot6286 So hert stont sy int ijss bevroren. Dit en can hi niet missaken,Ga naar voetnoot6288 Want ic vant hem opter braken.Ga naar voetnoot6289 6290[regelnummer] Also ic liep om mijn bejachGa naar voetnoot6290 Ende opten dijck mijn wech lach, Sach ic hem beneden op hair staen
[pagina 268]
Crijdsen, lijdsen, steken, slaen,Ga naar voetnoot6293 Alsmen pleecht tot sulken speel. 6295[regelnummer] Och, dair leet ic hert zeer veel.Ga naar voetnoot6295 Doe riep ic: ‘Reynaert, wat doe dy?’ Doe hy so na hoorde my,Ga naar voetnoot6297 Spranc hi op ende ghinc sijnre straten.Ga naar voetnoot6298 Ic ghinc tot hair myt droeven gelatenGa naar voetnoot6299 6300[regelnummer] Ende most int slijc zeer diep waden Ende in dat coude water baden, Eer ic dat ijs ontwee gedosteGa naar voetnoot6302 Ende haren steert dair uut loste. Nochtan liet zijs dair een groot stick.Ga naar voetnoot6304 6305[regelnummer] En dair toe waren sy end ickGa naar voetnoot6305 Wel na doot bleven, want si galpGa naar voetnoot6306 So lude van smert eer ic se uut halp, Dattie dorpers dat vernamenGa naar voetnoot6308 Ende op ons gelopen quamen 6310[regelnummer] Mit pieken, haken ende stocken, Ende die wive myt haren spynrocken.Ga naar voetnoot6311 Dair riepen sy: ‘Slaet alle toe.’ Ic en creech nye meerre anxt dan doe Ende dat selve seide oec mijn vrouwe, 6315[regelnummer] Want wi ontquamen al te nauwe. Wi liepen dat ons tsweet uut brac. Dair was een dorper die na ons stac Mit enen pieck die wel was lanck. Die deed ons alte groten dwanck,Ga naar voetnoot6319
[pagina 269]
6320[regelnummer] Want hi was sterck ende licht te voet. Ten wair dat ons die nacht bestoet,Ga naar voetnoot6321 Wy waren dair zeker beide bleven.Ga naar voetnoot6322 Die lelike quenen myt sterken stevenGa naar voetnoot6323 Hadden ons so gern gesmeten.Ga naar voetnoot6324 6325[regelnummer] Sy seiden, wi hadden hair scaep gegeten, Ende boden ons mennigen ramp.Ga naar voetnoot6326 Dair gingen wi door mennige campGa naar voetnoot6327 Bewassen myt braem ende biesen.Ga naar voetnoot6328 Dair mosten ons die dorpers verliesen 6330[regelnummer] Ende dorsten by nacht ons niet volgen. Sy keerden weder zeer verbolgen, Om dat wi also ontgingen. Siet, heer, dit sijn lelike dingen. Dits moort, cracht ende verraet.Ga naar voetnoot6334 6335[regelnummer] Dat u scerpelic te rechten staet.’Ga naar voetnoot6335 Reynaert sprac: ‘Heer, wair dit waer, Dat ghinc mijnre eren alte naer.Ga naar voetnoot6337 God verbiets my dat ment so vond.Ga naar voetnoot6338 Tis wair, ic wijsde hair teenre stondGa naar voetnoot6339 6340[regelnummer] Hoe sy visschen soude vaen Ende enen goeden wech over te gaen Ten water sonder te treden int slijck. Mer si liep so gierichlijckGa naar voetnoot6343 Doe si die visschen hoorde nomen, 6345[regelnummer] Sy waende niet te tide te comen.Ga naar voetnoot6345
[pagina 270]
Sy en hielt wech noch wise,Ga naar voetnoot6346 So dat sy bevroos inden yse. Dat dede dat sy te lange sat. Sy had vissche genoech gehat, 6350[regelnummer] Had sy myt reden willen liden.Ga naar voetnoot6350 Diet al wil hebben, het valt bi tiden Dat hi van allen missen moet. Alte gierich en was nye goet,Ga naar voetnoot6353 Want nyement en kan den gierigen versaden. 6355[regelnummer] Doe ic se zach zo zeer beladen,Ga naar voetnoot6355 Doe waende ic hair te helpen uutter noot. Ic hieff ende ic ludse ende ic croot,Ga naar voetnoot6357 Om dat ic waende uut te boren,Ga naar voetnoot6358 Mer dat was arbeit verloren, 6360[regelnummer] Want sy was my alte swaer. Doe quam Ysegrim aldair Ende sach hoe dat ic croot ende stack.Ga naar voetnoot6362 Dat hi doe in dorperheiden track,Ga naar voetnoot6363 Als die quade te doen plegen. 6365[regelnummer] Aldus so was die zaeck gelegen Ende, heer, ten wass anders niet dan logen. Mer ic meen, hem schemerden sijn ogenGa naar voetnoot6367 Also hi ons sach van boven int dal Dair hi opten dijck sat. 6370[regelnummer] Hy vloecte my zeer ende swoer dat,Ga naar voetnoot6370 Bi sijn magen, ic soud becopen. Doe icken hoorde, ginck ic lopen Ende lieten scelden ende dreigen.
[pagina 271]
Doe ghinc hi heffen ende wegenGa naar voetnoot6374 6375[regelnummer] End halp sijn wijff uutten diepen. Off die dorpers lude riepen Ende jaechden, dat was hem goet,Ga naar voetnoot6377 Want sy verwermden hair bloet. Sy waren anders van coude vervroren. 6380[regelnummer] Ende wat ic na ofte vorenaant. Heb geseit, dats al waer. Ic en naem aen goude claerGa naar voetnoot6382 Niet dusent merck van goud,Ga naar voetnoot6383 Ende ic u eens liegen soud.Ga naar voetnoot6384 6385[regelnummer] Soud ic u liegen, lieve heer, Dat soude my mysvoegen zeer.Ga naar voetnoot6386 Dat en sel, offt God wil, nummer wesen.Ga naar voetnoot6387 Ic genees so ic mach genesenGa naar voetnoot6388 Ende ic sel ummer seggen waer. 6390[regelnummer] Ic hebt geplogen al mijn jaer,Ga naar voetnoot6390 Synt dat ic eerst wijsheit began. Ende twivelde u oec erghent an Van allen dat ic hier heb geseit, Dattet yet wair dan al wairheit, 6395[regelnummer] Geeft my achte dage spaci.Ga naar voetnoot6395 Ic sel u doen sulke informaci Mit goeden gelovelic orcond,Ga naar voetnoot6397 Dat gijs my al u levens stondGa naar voetnoot6398 Wel selt geloven ende u baroen. 6400[regelnummer] Wat heb ic mitten wolve te doen,
[pagina 272]
Of ander sijnre geliker katyve.Ga naar voetnoot6401 Vraecht selver sinen wive, Dat ic eer seide, oft so gevel.Ga naar voetnoot6403 Sy selt selve liden, dat weet ic wel.’ 6405[regelnummer] Doe sprac vrou Eerswijn:aant. ‘Waen, Reynaert, fel quaet cockijn.Ga naar voetnoot6406 Nyement en can hem hoeden voor dy. Du const dijn loosheit so brengen byGa naar voetnoot6408 Ende dijn beraet so wel versconen,Ga naar voetnoot6409 6410[regelnummer] Dattet di noch qualic sal lonen Int eynd, al ist dat lange merret.Ga naar voetnoot6411 Hoe hadstu my eens besperretGa naar voetnoot6412 Ten put dair die twee emmers hingen Die myt eenre poleyen gingenGa naar voetnoot6414 6415[regelnummer] Op ende neder als men woude. Du saets in groter ongedoudeGa naar voetnoot6416 Beneden opt water inden enen. Ic quam tot u, ic hoorde u stenen.Ga naar voetnoot6418 Ic vraechde di hoe du daer quaemste geseten. 6420[regelnummer] Du seitste: “Ic heb so veel getenGa naar voetnoot6420 Visschen al hier inden born,Ga naar voetnoot6421 Dat my spliten mach die korn.”Ga naar voetnoot6422 “Hoe coom ic daer, wijst my dat.” Doe seitstu: “Moeye, sprinck in dat vat 6425[regelnummer] Dat dair hanget, gi coomt hier zaen.”Ga naar voetnoot6425 Ende ic deed; doe most ic neder gaen Mer du quames op. Doe was ic gram
[pagina 273]
Ende vraechde hoe dattet dair toe quam. “Het is der werlt loop”, spraecstu weder,aant. 6430[regelnummer] “Dat een gaet op ende dander neder.” Doe sproncstu uut ende ginges henen, Ende ic bleef dair allenen, Honger ende coud enen halven dach.Ga naar voetnoot6433 Dair ontfenc ic mennigen slach 6435[regelnummer] Eer dat ic ruumde van daen.’Ga naar voetnoot6435 ‘Moey, het dede my onsacht, ic waen.Ga naar voetnoot6436 aant. Gi hads my liever dan ic die slage,Ga naar voetnoot6437 Want gi mocht se bet verdragen Ende onser een mostse ummer ontfaen.Ga naar voetnoot6439 6440[regelnummer] Ic leerde u, wildijt verstaen, Dats dat gi op een ander tijtGa naar voetnoot6441 Te bet op u huede zijt Ende nyement en gelooft te licht. Ellic zuect hem selven om sijn baet.Ga naar voetnoot6444 6445[regelnummer] Het wair een dwaes die dat vergaet.’Ga naar voetnoot6445 ‘Hoort, lieve heer’, sprac Eerswijnde, ‘Hoe wel seilt hi myt alle wijnde. Hoe schoon met hijt voor den ogen.’Ga naar voetnoot6448 ‘Aldus heeft hi my dick bedrogen’,aant. 6450[regelnummer] Sprac Ysegrim, ‘ende gebracht in scaden. Hy had my oec eens verraden Totter apynnen, sijnre moeyen. Dair was ic in groten vernoeyenGa naar voetnoot6453 Ende mijn oor wel na liet.Ga naar voetnoot6454 6455[regelnummer] Weet voorwair hoet is gesciet. Wil hij twair seggen, ic laet hem die tael,
[pagina 274]
Want ic soudse ummer so waelGa naar voetnoot6457 Seggen, hi en sel my berispen.’ ‘Ja ic, Ysegrim, sonder lispenGa naar voetnoot6459 aant. 6460[regelnummer] Sal ic u seggen ende ooc al clair. Ic bid u allen hoort dair naer. Hy quam aen my in een woutGa naar voetnoot6462 Ende claechde synen honger mennichfout,Ga naar voetnoot6463 Want ic sachen nye so sat,Ga naar voetnoot6464 6465[regelnummer] Hy en had gern meer gehat. My wondert wair hi die spise laet. Noch sie ic wel aen sijn gelaet Dat hi van honger begint te grymmen.Ga naar voetnoot6468 Hy aet liever dan hi zaach spynnen,aant. 6470[regelnummer] Dan hi dronck een aem wijns.Ga naar voetnoot6470 Doe ic hoorde, so jamerde my sijns.Ga naar voetnoot6471 Ic seide: “Ic zueck mijn bejach.”Ga naar voetnoot6472 Dair gingen wy te samen enen dach Dat wi niet en vonden teeten.Ga naar voetnoot6474 6475[regelnummer] Doe begond hi zeer te cretenGa naar voetnoot6475 Ende seyde hi en mocht niet veerre gaen.Ga naar voetnoot6476 Doe sach ic dair een hol staen Onder enen hage van dicken bramen. Dair hoordic wat in scramen.Ga naar voetnoot6479 6480[regelnummer] Doe seide ic tot hem: “Gaet dair in En suect off gi dair vint u gewin. Ten mach niet sijn, gi en vijnt dair wat.”Ga naar voetnoot6482 Doe seide hi: “Neve, in dit gat
[pagina 275]
En coom ic niet om hondert pont,Ga naar voetnoot6484 6485[regelnummer] Ic en wist eerst hoe dair bynnen stont. Het dunct my dair so gruwelic wesen. Mer ic sel hier onder desen Boom uwer verbeiden; gaet in vorenGa naar voetnoot6488 Ende keert cort weder ende laet my horen 6490[regelnummer] Hoet dair in gescapen staet.Ga naar voetnoot6490 Ghi kunt so mennigen nauwen raetGa naar voetnoot6491 Ende u bet te onthelpen dan ick.”Ga naar voetnoot6492 Siet, heer, dus wijsde hi my int strick,Ga naar voetnoot6493 My arm wicht, cleyn ende cranck,Ga naar voetnoot6494 aant. 6495[regelnummer] Ende hi die sterck is, groot ende lanck, Bleeff leggen rusten in sijn vrede. Besiet wat trouwen ic hem dede. Den anxt die ic dair bestoetGa naar voetnoot6498 En leet ic noch om geen goet,Ga naar voetnoot6499 6500[regelnummer] Ic en wist dattet my so vergaen soude.Ga naar voetnoot6500 Ic ghinc dair bynnen als die boude.Ga naar voetnoot6501 Dair vant ic enen breden ganck, Crom, doncker ende lanck, Eer ic bynnen dat hol quam, 6505[regelnummer] Dair ic grote clairheit vernam Van licht dat dair in quam van besiden.Ga naar voetnoot6506 Dair lach een groot aep myt twe widenGa naar voetnoot6507 Ogen die blencten als een glas ende vier.Ga naar voetnoot6508 Ic en sach nye so vreesliken dier, 6510[regelnummer] Mit groter muul, myt langen tanden
[pagina 276]
Ende scerpe nagelen aen voot ende handen,Ga naar voetnoot6511 Mit enen langen stert aent set.Ga naar voetnoot6512 Ic waen het wair een mamet,Ga naar voetnoot6513 Een bakumijn of een meerkat.Ga naar voetnoot6514 6515[regelnummer] Ic en sach nye leliker dier dan dat. Ende bi hair lagen doe te sprongGa naar voetnoot6516 Hair drie kijnder, lelike jong,Ga naar voetnoot6517 Die hair moeder wel geleken. Doe sy my sagen comen steken,Ga naar voetnoot6519 6520[regelnummer] Swegen sy ende sagen my lelic aen. Ic had wel gewilt te sijn van daen. Ic was verveert; wat baet versaect?Ga naar voetnoot6522 Doe docht ic: ic bin dair in geraect, Ic moet dair uut als ic best mach.Ga naar voetnoot6524 6525[regelnummer] Sy was meerre dair sy lachGa naar voetnoot6525 Dan Ysegrim, end hair kijnder Waren eer meerre dan ic eer mynder.Ga naar voetnoot6527 Mer ic en sach nye sulken proy.Ga naar voetnoot6528 6528a[regelnummer] Daer si op lagen, dat was vuyl hoy Dat hair urijn had benat. 6530[regelnummer] Sy waren belabbert ende beclatGa naar voetnoot6530 Ten oren toe van haers selfs dreck. Het stanc dair vuyler dan hels peck. Wel was icker na off gescrict.Ga naar voetnoot6533 Al had ic van eerst gemictGa naar voetnoot6534 6535[regelnummer] Twair te seggen, ic most vertijenGa naar voetnoot6535 Ende mitten hoop die dair lach, lyen.Ga naar voetnoot6536
[pagina 277]
Doe seide ic: “God, diet wel doen mach, Moeye, die geef u goeden dach Ende uwe kijnder, mijn magen. 6540[regelnummer] Het sijn die scoonste van haren dagen Die ic ye gesach verre ofte na by. Deus, hoe wel behagen sy my.Ga naar voetnoot6542 Hoe lieflic sijn si ende hoe schoon. Ellic mocht myt eren eens conincs soen 6545[regelnummer] Wesen. Wi mogen u loven myt recht, Dat gi dus meerret onss geslecht.Ga naar voetnoot6546 Ic had grote bliscap gedreven, Had ic geweten van desen neven, Want het is een troostelic toe tiden.Ga naar voetnoot6549 6550[regelnummer] Ic en mochts niet langer liden,Ga naar voetnoot6550 Doe ic hoorde dat gi waert verlegen,Ga naar voetnoot6551 Ic en moste uwes comen plegen.Ga naar voetnoot6552 My wair leet, ic en had vernomen.”Ga naar voetnoot6553 “Reynaert, lieve neve, west welle comen. 6555[regelnummer] Ic weets danck dat gi my vant.Ga naar voetnoot6555 Ghi zijt oec wijss ende trou becant Ende hebt des gern voor ogen.Ga naar voetnoot6557 Gy moet uwe neven oec wijsheit togenGa naar voetnoot6558 Ende laten doen eer ende tucht. 6560[regelnummer] Ic heb recht op u geducht,Ga naar voetnoot6560 Want gi wandert onder die goede.”Ga naar voetnoot6561 Doch hoe wel was my te moede, Als ic dese tael hoorde. Dit verdiende ic ten eersten woorde 6565[regelnummer] Mittien dat icse moey hiet.
[pagina 278]
Al seid ic so, sy en bestont my niet.Ga naar voetnoot6566 Mer mijn rechte moey staet ghinder, Vrou Rukenau, die scoon kijnder Pleget te wynnen, sedich ende vroet.Ga naar voetnoot6569 6570[regelnummer] Ic seyde: “Moey, lijff ende goet Staet tuwen gebode wes ic vermach.Ga naar voetnoot6571 Gebiet tot my nacht ende dach. Ic sel hem leren dat ic kan.” Ic had gern geweest van dan 6575[regelnummer] Om dattet na die wiege dair roock,Ga naar voetnoot6575 Ende bi sonder om Ysegrim oock Die so herteloos was van honger.Ga naar voetnoot6577 Ic seid: “Moey, u ende u jonger Moet God altoos behoeden. 6580[regelnummer] Ic wil thuus wart gaen spoeden.Ga naar voetnoot6580 Myn wijff sel na my verlangen.” “Neve, gi en selt nergent gangen, Ghi en hebt u eerst gegeten sat. Ende liet gijt oec, ic seg u dat, 6585[regelnummer] Ic soud in groter ongunst verstaen.”Ga naar voetnoot6585 Doe stont si op ende dede my gaen In een ander hol dair by. Dair lach so veel spisen dat myaant. Wonderde wan sy was comen:Ga naar voetnoot6589 6590[regelnummer] Herten, hijnden, ic en cans niet nomen,Ga naar voetnoot6590 Patrisen, roeken ende recalven.Ga naar voetnoot6591 Mit al dese mocht ic my salvenGa naar voetnoot6592 Ende doe ic van als had genoech,Ga naar voetnoot6593
[pagina 279]
Gaff sy my, dat ic myt my droech, 6595[regelnummer] Een stuc vleisch van enen hijnde Mit mynen wive, myt mynen kijnde Teten als ic thuus quame.Ga naar voetnoot6597 Dat nam ic in groter scame, Mer het moste ummer wesen. 6600[regelnummer] Ic dancte hair zeer ende myt desen Heb ic oorloff aen haer genomenGa naar voetnoot6601 Ende sy hiet my corts weder comen.Ga naar voetnoot6602 Ic seide dat ict laten soude node.Ga naar voetnoot6603 Hier mede beval ic se te Gode 6605[regelnummer] Ende sciet haestelic van danen, Blideliker dan yement soude wanen, Om dat my het scoonste gevel.Ga naar voetnoot6607 Ic maecte my te lopen snel Ten gate dair ic uut quam, 6610[regelnummer] Ende doe ic Ysegrim vernamGa naar voetnoot6610 Die lach ende stan onder enen boom,Ga naar voetnoot6611 Vraechde ic: “Hoe staet myt u, oom?” “Qualiken”, seide hi, “lieve neve, Tis meer dan wonder dat ic leve. 6615[regelnummer] Ic sterve van honger, geeft my doch yet. Doe jamerde my zeer sijn verdrietGa naar voetnoot6616 Ende ic behielt hem dair dat leven sijn, Die dair lach in groter pijn. Hy wist my dair veel groten danck,Ga naar voetnoot6619 6620[regelnummer] Al is die gunst nu dus cranck.Ga naar voetnoot6620 Wel cort had hijt op geslonden.Ga naar voetnoot6621
[pagina 280]
Doe seide hi: “Neve, wat heb di vonden In dat hol; dat laet my horen. My hongert nu meer dan te voren,Ga naar voetnoot6624 6625[regelnummer] Want mijn mont is nu ter spijs gewect.”Ga naar voetnoot6625 Ic seide: “Oom, gereet so trectGa naar voetnoot6626 Int hol; gi selt genoech dair vijnden. Daer leit mijn moey myt haren kijnder. Condi wel liegen ende die warenheit sparen,Ga naar voetnoot6629 aant. 6630[regelnummer] So seldi hebben al u begaren,Ga naar voetnoot6630 Mer seg di twair, u naect verdriet.Ga naar voetnoot6631 Heer coninck, en was dit niet Genoech gewaerscuut diet verstonde,Ga naar voetnoot6633 Dat hi van al dat hi vonde 6635[regelnummer] Contrari dair off soude seggen?Ga naar voetnoot6635 Mer rude onbesnode beleggenGa naar voetnoot6636 En connen geen wijsheit gegronden.Ga naar voetnoot6637 Dair om haten sy subtijl vonden, Want si se selve niet en verstaen. 6640[regelnummer] Nochtan seide hi, hi souder in gaen Ende liegen so zeer, eert hem onvochte,Ga naar voetnoot6641 Dat ment voor wairheit tellen mochte. Hier ginck hi mede in dat hol Dat van vuylen stanck was vol. 6645[regelnummer] Dair vant hi die mermot sittenGa naar voetnoot6645 Die lelic was ende ongescitte,Ga naar voetnoot6646 Des duvels dochter Moedecack.Ga naar voetnoot6647 Een dinck myt spisen stont dair geclack.Ga naar voetnoot6648
[pagina 281]
Doe riep hi: ‘Wopen, my gruwelt zeer.Ga naar voetnoot6649 6650[regelnummer] Sy sien hier oft die duvel weer,Ga naar voetnoot6650 Dese lelike nickers jongen.Ga naar voetnoot6651 Waen comen sy uutter hellen gesprongen?Ga naar voetnoot6652 Men mocht dair duvels meed vervaren.Ga naar voetnoot6653 Gaet, drenctse, qualic moetten se varen.Ga naar voetnoot6654 6655[regelnummer] Ic en sach nye so lelike wormen.Ga naar voetnoot6655 Al mijn hair stont my te stormenGa naar voetnoot6656 Van aen te sien, alst billix es.’Ga naar voetnoot6657 ‘Heer Ysegrim, wat mach ic des?Ga naar voetnoot6658 Het sijn ummer die kijnder mijnGa naar voetnoot6659 6660[regelnummer] End ic moet hair moeder sijn. Wat hebdi dair mede te doen, Waer sy lelic sijn ofte scoen?Ga naar voetnoot6662 Sy en hebben u niet gebeden.Ga naar voetnoot6663 Sulc heeft voor u geweest hedenGa naar voetnoot6664 6665[regelnummer] Die beter is ende wiser dan gi, Ende oec na maech, die seide my,Ga naar voetnoot6666 Dat si scoon en sedich waren. Wat doe dy hier myt deser maren?Ga naar voetnoot6668 Wi en seynden u geen bood.’ ‘Wildijt weten?Ga naar voetnoot6669 6670[regelnummer] Ic wil van uwer spisen eten. Het is bet bestaet aen myGa naar voetnoot6671 Dan aen die wichteren.’ ‘Hier en is’, seit sy, ‘Niet teten.’ Hi sprac: ‘Het is genoech.’
[pagina 282]
Mittien hy thooft ter spijs wart droech.Ga naar voetnoot6674 6675[regelnummer] Hy quam voor thol ende woud dair in gaen, Mer mijn moey die scoot op zaenGa naar voetnoot6676 Mit haren kijnderen ende liepen dair toe Ende wonden hem zeer doe Mit haren nagelen scerp ende lanck, 6680[regelnummer] Dat hem tbloet uutten ogen spranck. Ic hoorden kriten ende hulen zeer Mer en vermat hem geenre weer.Ga naar voetnoot6682 Hy en deed anders niet dan hi vloGa naar voetnoot6683 Uutten hool. Hi was also 6685[regelnummer] Seer gecrabbet ende gebeten, Dat sijn vel al was gereten, In sijns selfs pels mennich gat. Sijn aensicht was van bloede nat Ende van sijn oor oec off een stick.Ga naar voetnoot6689 6690[regelnummer] Hy croonde my zeer; doe vraechd ickGa naar voetnoot6690 Off hi hem liegens onderwant.Ga naar voetnoot6691 Hy sprac: ‘Ic seide so ict vant,Ga naar voetnoot6692 Een lelike teve, een vuyl vracht.’Ga naar voetnoot6693 ‘Neen, oom, gi soud hebben gesacht:Ga naar voetnoot6694 6695[regelnummer] Hoe staet myt u, wel lieve nycht? Dit sijn mijn mage naden richtGa naar voetnoot6696 Ende mijn scoon neve, dese jongeling.’ ‘Ic had liever datmense hing’, Sprac hi, ‘dan ic dat had gedaen.’ 6700[regelnummer] ‘Ja, oom, dair om most gi ontfaen
[pagina 283]
Al sulc payment als ghinc daer.Ga naar voetnoot6701 Gi sout contrari hebben geseit al claer.Ga naar voetnoot6702 Men moet om beters wil bi tidenaant. Liegen ende die waerheit myden. 6705[regelnummer] Onse beter hebbent voor ons gedaen.’Ga naar voetnoot6705 Siet, heer, dus quam dair aenGa naar voetnoot6706 Dat hi gecreech die rode huve.Ga naar voetnoot6707 Nu staet hi als een sympel duve. Vraecht hem oft also gevel.Ga naar voetnoot6709 6710[regelnummer] Hy was dair so na, hi wetet wel.’Ga naar voetnoot6710 ‘Spot ende scaemt ende spitige tael,Ga naar voetnoot6711 aant. Fel Reynaert, die condi wael. Gy segt ic wel na doot wasGa naar voetnoot6713 Van honger, gi laefde my op dat pas.Ga naar voetnoot6714 6715[regelnummer] Dats gelogen, want dat been dat gi my gaeft Dair had ghi tvleisch al off geknaecht, Dat dair niet een twijnt was aen.Ga naar voetnoot6717 Ende spotte myt my doe zaenGa naar voetnoot6718 Dat ic verhonger dair ic sta. 6720[regelnummer] Ghi sprect mijn eren alte na. Wat heb di mennich spitich woort Mit logentael op my brocht voort,Ga naar voetnoot6722 Ende dat ic stont na des conincs leven Om den scat die ghi hem sout geven 6725[regelnummer] Ende wisen sout in Hulster lo, Ende hebt mijn wijff bedrogen so Dat sy blijft gescandeleert.
[pagina 284]
De uitdaging tot het duel (correspondeert met open ruimtet tussen v. 6748-9)
[pagina 285]
Ic wair ewelic onteert, Wraeck ic des niet nu gi hier sijt. 6730[regelnummer] Ic heb so lange verdragen den tijt, Gy en zijts niet weert; men spreects my lachter.Ga naar voetnoot6731 Ghi en moget nu niet trecken achter.Ga naar voetnoot6732 Ic en can niet veel callen,Ga naar voetnoot6733 Mer ic ty u hier voor hem allenGa naar voetnoot6734 6735[regelnummer] Dat gi een verrader ende een morder zijt.Ga naar voetnoot6735 Ic selt u doen lyen in een crijtGa naar voetnoot6736 Op enen dach, lijf tegen lijff, Ende des coomt ten eynde onse kijff.Ga naar voetnoot6738 Siet hier, ic biede u den hantscoe.aant. 6740[regelnummer] Ic wil dair voor sterven off brengen toe.Ga naar voetnoot6740 Die recht heeft, het sel wel bliken.’ Dit en conde Reynaert niet geliken.Ga naar voetnoot6742 Hy dochte: hoe coom ic hier aenGa naar voetnoot6743 Dat ic campspul moet bestaenGa naar voetnoot6744 6745[regelnummer] Tegens desen sterken vraet.Ga naar voetnoot6745 Nu byn ic teynden mynen praet. Op te nemen en dooch niet gelaten,Ga naar voetnoot6747 Het coomt te scade of te baten. Doch hoe ic vaer, het moet wesen.Ga naar voetnoot6749 6750[regelnummer] Ic hebbe veel vordels in desen, Want hem sijn noch die claeuwen voren So zeer, so hi was bescorenGa naar voetnoot6752 Doe hise door my moste ontscoeyen.Ga naar voetnoot6753
[pagina 286]
Dair in sel icken zeer moeyenGa naar voetnoot6754 6755[regelnummer] Ende sijn weer wart veel te quader.Ga naar voetnoot6755 Doe sprac hi: ‘Morder ende verrader!Ga naar voetnoot6756 Yement die dat op my wil leggen,Ga naar voetnoot6757 Dair liegen sy aen, al diet seggen. Ende gi voor in, heer Ysegrijm. 6760[regelnummer] Ghi bracht my dair ic wil sijn. Hier om heb ic al gebeden.Ga naar voetnoot6761 Siet hier mijn pant dat al u redenGa naar voetnoot6762 aant. Valsch sijn ende ghi dair toe.’	voetnoot6254 met het geluid van geveinsde leugens voetnoot6255 dat verbaast mij zeer voetnoot6256 tru geloven spade: nooit trouw achten voetnoot6258 Door togen: doortrokken voetnoot6262 vromen: baten voetnoot6263 zodat hij op enigerlei wijze aan mij zou kunnen ontkomen voetnoot6268 dat: dat (als) voetnoot6269 ter veert: meteen voetnoot6271 vierde: vieren voetnoot6272 waers: (het) waarheid voetnoot6273 maes: modder, slijk voetnoot6281 tooch: trok, rukte; loos: los (komen) voetnoot6286 geweren: beletten; toren: smart voetnoot6288 missaken: loochenen voetnoot6289 opter braken: tijdens de misdaad voetnoot6290 Also: Toen; bejach: jachtbuit voetnoot6293 Crijdsen: krabben; lijdsen: heen en weer schudden voetnoot6295 hert zeer: hartzeer, smart voetnoot6297 na: dichtbij voetnoot6298 sijnre straten: zijns weegs voetnoot6299 gelaten: uiterlijk voetnoot6302 ontwee gedoste: in stukken sloeg voetnoot6304 zijs: (<zij es) zij ervan (nl. van de staart) voetnoot6305 dair toe: bovendien voetnoot6306 galp: schreeuwde voetnoot6308 dorpers: dorpelingen, boeren voetnoot6311 spynrocken: stok om het te spinnen materiaal op vast te zetten voetnoot6319 dwanck: overlast, ellende voetnoot6321 Ten wair: en ware het niet; bestoet: te hulp kwam voetnoot6322 bleven: dood gebleven voetnoot6323 quenen: oude wijven; steven: staven voetnoot6324 gesmeten: krachtig geslagen voetnoot6326 ramp: ellende voetnoot6327 camp: akker voetnoot6328 Bewassen: begroeid voetnoot6334 moort: moordaanslag; cracht: verkrachting voetnoot6335 scerpelic: gestreng voetnoot6337 dat zou mijn eer zeer te na komen voetnoot6338 verbiets mij: verhoede voetnoot6339 teenre stond: eens voetnoot6343 gierichlijck: hebzuchtig voetnoot6345 te tide: op tijd voetnoot6346 wise: maat voetnoot6350 liden: te werk gaan voetnoot6353 gierich: hebzuchtig voetnoot6355 beladen: in nood voetnoot6357 ludse: rukte haar heen en weer; croot: duwde voetnoot6358 uut te boren: los te maken voetnoot6362 stack: stootte voetnoot6363 dat interpreteerde hij toen als onfatsoen voetnoot6367 hem... ogen: zijn ogen waren als door een nevel bedekt voetnoot6370 vloecte: vervloekte, schold uit voetnoot6374 wegen: schudden voetnoot6377 jaechden: hen najoegen voetnoot6382 claer: glanzend, schitterend voetnoot6383 merck: gewicht voor goud en zilver voetnoot6384 Ende: vooraleer; eens: zelfs maar eenmaal voetnoot6386 mysvoegen: niet passen voetnoot6387 offt: als het voetnoot6388 ik gedraag mij zo goed mogelijk voetnoot6390 ik ben het altijd gewoon geweest voetnoot6395 spaci: tijd voetnoot6397 gelovelic orcond: geloofwaardige getuigenis voetnoot6398 stond: tijd voetnoot6401 katyve: schurken, schooiers voetnoot6403 Dat ik eer seide: zoals ik het net zei; gevel: gebeurde voetnoot6406 Waen: helaas; cockijn: schelm voetnoot6408 brengen by: presenteren voetnoot6409 beraet: bedrog; versconen: mooi voorstellen voetnoot6411 merret: op zich laat wachten voetnoot6412 besperret: vastgezet voetnoot6414 poleyen: katrol voetnoot6416 ongedoude: jammerlijke toestand voetnoot6418 stenen: klagen voetnoot6420 geten: gegeten voetnoot6421 born: put voetnoot6422 korn: lijf voetnoot6425 zaen: spoedig voetnoot6433 Honger: hongerig voetnoot6435 ruumde: vertrok voetnoot6436 onsacht: leed voetnoot6437 Gi hads my liever: ik had liever dat gij had voetnoot6439 onser een: een van ons voetnoot6441 Dats dat: namelijk opdat voetnoot6444 hem selven: (voor) zichzelf voetnoot6445 vergaet: vergat voetnoot6448 met: schildert af (lett.: meet) voetnoot6453 vernoeyen: leed voetnoot6454 Ende: want (ik er); wel na: bijna voetnoot6457 ummer: nooit voetnoot6459 lispen: lispelen voetnoot6462 quam aen: ontmoette voetnoot6463 mennichfout: zeer voetnoot6464 sachen: zag hem; sat: verzadigd voetnoot6468 grymmen: toornig worden voetnoot6470 Dan: (of) dan (dat); aem: maat voor vloeistoffen voetnoot6471 jamerde my sijns: had ik medelijden met hem voetnoot6472 bejach: jachtbuit voetnoot6474 teeten: te eten voetnoot6475 creten; jammeren voetnoot6476 veerre: verder voetnoot6479 scramen: krabben, krassen voetnoot6482 Ten mach niet sijn: het kan niet anders (of) voetnoot6484 pont: (hoge) geldswaarde voetnoot6488 uwer verbeiden: op u wachten; voren: eerst voetnoot6490 gescapen staat: gesteld is voetnoot6491 nauwen: geslepen voetnoot6492 te onthelpen: uit de nood helpen voetnoot6493 wijsde (...) int strick: stuurde het gevaar in voetnoot6494 wicht: schepsel; cranck: gering voetnoot6498 bestoet: doormaakte voetnoot6499 onderging ik voor geen goud nog een keer voetnoot6500 Ic en: als ik niet; so: op dezelfde manier voetnoot6501 boude: stoutmoedige voetnoot6506 besiden: opzij voetnoot6507 widen: grote, wijdopen voetnoot6508 vier: vuur voetnoot6511 voot: voeten voetnoot6512 set: achterste voetnoot6513 mamet: apensoort voetnoot6514 bakumijn: baviaan; meer kat: Noord-Afrikaanse apensoort voetnoot6516 doe te sprong: op dat moment voetnoot6517 jong: jongen voetnoot6519 comen steken: aankomen voetnoot6522 verveert: bang; versaect: ontkend voetnoot6524 als: zoals voetnoot6525 meerre: groter voetnoot6527 eer mynder: dan kleiner voetnoot6528 proy: bende, troep voetnoot6530 belabbert: bevuild voetnoot6533 bijna was ik erdoor afgeschrikt voetnoot6534 gemict: bedoeld voetnoot6535 vertijen: daarvan afzien voetnoot6536 lyen: meepraten, heulen voetnoot6542 Deus: God (uitroep) voetnoot6546 meerret: vergroot voetnoot6549 troostelic toe tiden: troostrijke steun voetnoot6550 liden: verzuimen voetnoot6551 verlegen: bevallen voetnoot6552 maar ik moest naar u toe komen voetnoot6553 ic en: als ik het niet voetnoot6555 vant: opzoekt voetnoot6557 des gern: dat graag voetnoot6558 togen: tonen voetnoot6560 geducht: gedacht voetnoot6561 wandert: verblijft voetnoot6566 bestont: was verwant met voetnoot6569 wynnen: voortbrengen voetnoot6571 wes: voor zover voetnoot6575 wiege: riool voetnoot6577 herteloos: uitgeput, krachteloos voetnoot6580 wart: waarts voetnoot6585 ongunst: kwaadwilligheid; verstaen: opvatten voetnoot6589 wan: van waar voetnoot6590 nomen: noemen voetnoot6591 roeken: roeken, kraaien; recalven: jonge reeën voetnoot6592 salven: te goed doen voetnoot6593 als: alles voetnoot6597 Teten: te eten voetnoot6601 oorlof: afscheid voetnoot6602 corts: binnenkort voetnoot6603 laten soude node: niet graag zou laten (dus graag zou doen) voetnoot6607 gevel: overkwam voetnoot6610 vernam: zag voetnoot6611 lach ende stan: lag te kreunen voetnoot6616 jamerde my: had ik medelijden met voetnoot6619 wist (...) danck: was dankbaar voetnoot6620 gunst: gunstige gezindheid; cranck: zwak voetnoot6621 cort: snel voetnoot6624 My hongert: ik heb honger voetnoot6625 gewect: geprikkeld voetnoot6626 gereet: terstond voetnoot6629 warenheit: waarheid; sparen: omzeilen, vermijden voetnoot6630 begaren: verlangen voetnoot6631 naect: nadert voetnoot6633 diet: voor wie het voetnoot6635 Contrari: het tegendeel voetnoot6636 maar stomme, onontwikkelde lieden leggen het onverstandig aan voetnoot6637 En: en; gegronden: begrijpen voetnoot6641 en zonder ophouden zo zou liegen voetnoot6645 mermot: (lelijke) aap voetnoot6646 ongescitte: vol met drek (?) voetnoot6647 de dochter van de duivel Moedecack voetnoot6648 (onduidelijk vers) een bevuilde bak met voedsel stond daar (?) voetnoot6649 Wopen: wee voetnoot6650 sien: zien eruit; weer: was/waren voetnoot6651 nickers: duivels, boze geesten voetnoot6652 Waen: vanwaar voetnoot6653 meed: mee; vervaren: bang maken voetnoot6654 drenctse: verdrink ze; moetten ze varen: moet het met hen gaan voetnoot6655 wormen: monsters voetnoot6656 te stormen: recht overeind voetnoot6657 billix: billijk, passend voetnoot6658 wat mach ic des: wat kan ik daar aan doen voetnoot6659 ummer: in elk geval voetnoot6662 Waer: of voetnoot6663 gebeden: uitgenodigd voetnoot6664 geweest: (hier) geweest voetnoot6666 na maech: naaste verwant voetnoot6668 maren: lelijke praatjes voetnoot6669 bood: bode voetnoot6671 ze komen mij meer toe voetnoot6674 ter spijs wart droech: in de richting van het voedsel bewoog voetnoot6676 scoot: sprong voetnoot6682 maar hij (Y.) waagde het niet tegenweer te bieden voetnoot6683 vlo: vluchtte voetnoot6689 stick: stuk voetnoot6690 croonde: klaagde voetnoot6691 hem (...) onderwant: zich had gezet tot voetnoot6692 vant: vond voetnoot6693 vracht: bende, troep voetnoot6694 gesacht: gezegd voetnoot6696 naden richt: naar recht voetnoot6701 payment: vergelding; ghinc: geschiedde voetnoot6702 u had duidelijk het tegendeel moeten zeggen voetnoot6705 Onse beter: beteren dan wij voetnoot6706 dus quam dair aen: zo kwam het voetnoot6707 huve: huif, kap voetnoot6709 gevel: gebeurde voetnoot6710 na: dichtbij voetnoot6711 scaemt: beschaming; spitige: honende voetnoot6713 wel na: bijna voetnoot6714 gi laefde: (dat) u spijzigde; pas: tijdstip voetnoot6717 niet een twijnt: in het geheel niets voetnoot6718 zaen: meteen voetnoot6722 op my brocht voort: ten nadele van mij gezegd voetnoot6731 men... lachter: men spreekt schande van mij voetnoot6732 trecken achter: wegsluipen voetnoot6733 callen: spreken voetnoot6734 ty: beschuldig voetnoot6735 morder: moordenaar voetnoot6736 lyen: bekennen; crijt: strijdperk voetnoot6738 des: daarmee; kijff: twist, vete voetnoot6740 brengen toe: het bewijzen voetnoot6742 geliken: behagen voetnoot6743 hoe... aen: hoe overkomt het mij voetnoot6744 campspul: gevecht; bestaen: aangaan voetnoot6745 vraet: veelvraat, gulzigaard voetnoot6747 de uitdaging aannemen kan ik niet laten voetnoot6749 hoe ic vaer: wat me ook overkomt voetnoot6752 zo pijnlijk, aangezien hij was geschoren voetnoot6753 toen hij ze voor mij van zijn schoenen moest laten ontdoen voetnoot6754 moeyen: lastig maken voetnoot6755 weer: verweer; te quader: moeizamer voetnoot6756 Morder: moordenaar voetnoot6757 op my wil leggen: mij ten laste wil leggen voetnoot6761 al: bovenal voetnoot6762 reden: woorden

Vorige Volgende

Reynaert in tweevoud. Deel 2. Reynaerts historie

Woordgevecht tussen vos en wolvenpaaraant.

Over dit hoofdstuk/artikel

titels