Reynaert in tweevoud. Deel 2. Reynaerts historie

(2002)–Anoniem Reinaerts historie (Reinaert II)– rechtenstatus


Rede over de ontmoeting met Mertijnaant. Reynaert wart een deel ondaenGa naar voetnoot4278 aant. Van twyvel in synen moet.Ga naar voetnoot4279 4280[regelnummer] Nochtans dede hi dairt hem toe stoetGa naar voetnoot4280 Ende maecte hem int herte coen. Hy streeck door alle die baroenGa naar voetnoot4282 Tot dair die coninc selve was Ende het ghinc by hem die dass 4285[regelnummer] Die tot hem seide: ‘Oom Reynaert, Weest goets moets en onvervaert. Die blode en dooch tot geenre uur.Ga naar voetnoot4287 Den coenen helpt die aventuer.Ga naar voetnoot4288
[pagina 192]
Een dach is beter dan sulc een jaer.’Ga naar voetnoot4289 4290[regelnummer] Reynaert sprac: ‘Neve, gi segt waer. God danck u, gi troost my wael.’ Eer hi began enige tael, Maecte hi een gelaet so fier Ende zach dair ende hier 4295[regelnummer] Als: wie wat wil, die come haer.Ga naar voetnoot4295 Hy zach dair veel in die scaerGa naar voetnoot4296 Van synen magen die dair stonden, Die hem nochtan geen goet en gonden, Ende dat conde hi wel verdienen,Ga naar voetnoot4299 4300[regelnummer] Die otter, die bever, myt hem tyenenGa naar voetnoot4300 Die ic hier noch wel sel noemen. Doch was dair oec sulc comen Dien mynden ende hadden lieff.Ga naar voetnoot4303 Reynaert knyelde ende op hieffGa naar voetnoot4304 4305[regelnummer] Sijn tael, ende voorden coninck Hy sprac: ‘God die nye en verghinck Ende alles machtich blijft altoos,Ga naar voetnoot4307 Bewair mijn heer den coninc altoos Ende sijnre vrouwen der coninghin, 4310[regelnummer] En geef hem wijsheit ende synGa naar voetnoot4310 Wie dat recht off onrecht heeft, Want dair veel op eerden leeft Die van buten dragen schijn Danders dan si van bynnen sijn. 4315[regelnummer] Ic woud God toonde openbaer Ende voor thooft gescreven waer.Ga naar voetnoot4316
[pagina 193]
Ic liets my costen een lieff dinckGa naar voetnoot4317 Ende ghijt also wist heer coninckGa naar voetnoot4318 Van allen saken als ic doe. 4320[regelnummer] Ic heb geweest laet ende vroe Altoos in uwen dienst gevoechtGa naar voetnoot4321 En dair om bin ic dus gewroechtGa naar voetnoot4322 Mit logen voor u vanden quaden Die my gern souden scaden 4325[regelnummer] Ende doen verliesen u hulde Mit onrecht ende sonder sculde. Des roep ic wopen over hair lijff.Ga naar voetnoot4327 Doch hoop ic, heer, dat gi ende u goede wijff, Sijt so wijs ende so besceiden,Ga naar voetnoot4329 4330[regelnummer] Dat gi so niet en sijt te verleiden Mit loosheit off myt logentaelen, Dat gi trecht yet laet verdwalen, Want gi en hebs nye geplogen.Ga naar voetnoot4333 Dair om, heer, hebt voor ogen 4335[regelnummer] Na den recht alle saken, Ist in daden of in spraken, Ende doet ellic gelijc wet.Ga naar voetnoot4337 Dats my genoech en geer niet bet.Ga naar voetnoot4338 Die sculdich is die scaem hem. 4340[regelnummer] Men sel wel weten wie ic ben. Ic en can smeken off flatteren.Ga naar voetnoot4341 Ic wil mijn hooft ondecken myt eren.’Ga naar voetnoot4342 Alle die int pallaes waren,Ga naar voetnoot4344 Swegen ende haddens wonder twaren,
[pagina 194]
4345[regelnummer] Dat Reynaert sprac so stoute tael. Die coninc seide: ‘Och hoe wael,aant. Reynaert, condi u fallaci.Ga naar voetnoot4347 U scone bootsen ende saluaciGa naar voetnoot4348 En sel u niet baten veel. 4350[regelnummer] Ic waen noch huden u keelGa naar voetnoot4350 U wercken sel ontgelden.Ga naar voetnoot4351 Ic en wil niet veel myt u scelden, Mer ic sel corten u pijn.Ga naar voetnoot4353 Dat gi ons lief hebt, dat is aenschijnGa naar voetnoot4354 4355[regelnummer] Aent conijn ende aen Corbout. U scalcke vond, loos ende stout,Ga naar voetnoot4356 Sellen u doen sterven sonder zuuct.Ga naar voetnoot4357 So lange gaet te water die kruuck, Dat sy brect ende valt aen sticken. 4360[regelnummer] Ic waen die kruuck die ons so dicken Heeft bedrogen, haest sel breken.’ Reynaert die was om dit sprekenaant. In groten anxt ende in vaer. Hy woude dat hi tot Colen waerGa naar voetnoot4364 4365[regelnummer] Ende hi dair niet en wair gecomen. Doe dochte hi: wat mach my vromen?Ga naar voetnoot4366 Ic moet der duer, so hoe ict make.Ga naar voetnoot4367 ‘Heer coninc’, sprac hi, ‘gi sout mijn sprakeaant. Uut horen, dat wair reden goet.Ga naar voetnoot4369 4370[regelnummer] Al wair ic geoordelt totter doet, Nochtan soud men mijn tael horen. Ic heb u doch hier te voren
[pagina 195]
Mennigen nutten raet gegeven Ende ic bin ter noot bi u gebleven 4375[regelnummer] Dicke, dair u die ander ontweken.Ga naar voetnoot4375 Off my die lose myt valschen trekenGa naar voetnoot4376 Tonrecht tegen u hebben belogen,Ga naar voetnoot4377 Ende ic des geen onscout en moet togen,Ga naar voetnoot4378 So mach ic mijn misval wel clagen.Ga naar voetnoot4379 4380[regelnummer] Ic heb gesien in ouden dagen,Ga naar voetnoot4380 Dat ic gehoort was voer enen anderen. Noch mochten die dinc wel verwanderenGa naar voetnoot4382 Ende comen in haren ouden staet. Men sel gedencken ouder daetGa naar voetnoot4384 4385[regelnummer] Ende myt besceide dair in voort gaen.Ga naar voetnoot4385 Ic zie hier noch so veel staen Mijnre magen ende geslachtenGa naar voetnoot4387 Die luttel schinen mijns te achten, Diet nochtant soude deren,Ga naar voetnoot4389 4390[regelnummer] Heer coninc, dat gi my sout ontherenGa naar voetnoot4390 Off verderven myt onrecht. So deed gijt oec een den getruutsten knechtGa naar voetnoot4392 Die gi hebt in al u lant. Wat waendi, heer, had ic becantGa naar voetnoot4394 4395[regelnummer] In my enige brueke ofte smette,Ga naar voetnoot4395 Dat ic te rechte of te wetteGa naar voetnoot4396 In u oge hier gecomen waer,Ga naar voetnoot4397 Ende onder mijnre viande scaer?
[pagina 196]
Neen ic, om een werelt van goude!Ga naar voetnoot4399 4400[regelnummer] Ic was dair ic wesen woude: Op mijn ruumt ende op mijn vry.Ga naar voetnoot4401 Mer God danck, ic ken my So claer sonder enige vlecken, Dat ic wel openbaer der treckenGa naar voetnoot4404 4405[regelnummer] Int licht en spreken voir die goede. Mer my was so wee te moede, Doe my Grymbert brocht die maer,Ga naar voetnoot4407 Dat ic al om liep haer en daer, Bijster als een onvroet man.Ga naar voetnoot4409 4410[regelnummer] Ende en wair dat ic was inden ban,Ga naar voetnoot4410 Ic wair hier gecomen sonder beiden.Ga naar voetnoot4411 Dair ic dus dwaelde aen die heiden,Ga naar voetnoot4412 Quam mijn oom Mertijn, die aep,aant. Die wiser is dan enich paep 4415[regelnummer] Van gramarien inder practiken.Ga naar voetnoot4415 Hy was des biscops van CamerikenGa naar voetnoot4416 Advocaet wel negen jaer. Hy zach my dryven groot misbaer Ende sprac: “Neve, wat is dat u let?Ga naar voetnoot4419 4420[regelnummer] Ghi dunct my wesen al onset.Ga naar voetnoot4420 Segt my wiet u heeft gedaen. Men selt den vrienden doen verstaen, Swaer saken die gaen ter noot.Ga naar voetnoot4423 Een tru vrient is een hulpe groot.Ga naar voetnoot4424
[pagina 197]
4425[regelnummer] Hy vijnt dicke beteren raet Ter noot dan diet aen gaet, Al is hi nochtan niet so vroet. Dat doet, den man ontgaet den moetGa naar voetnoot4428 En die wijsheit also zeer, 4430[regelnummer] Alst hem aen tlijff gaet off aen deer,Ga naar voetnoot4430 Ende is so myt hem begaen,Ga naar voetnoot4431 Hy en weet wat doen off eerst bestaenGa naar voetnoot4432 Recht off hi wair sonder syn.”Ga naar voetnoot4433 “Och, lieve oom”, seide ic, ‘meer off myn 4435[regelnummer] Also gi my segt, is my gesciet. Ic coom in groten, swaren verdriet, Sonder scout ende onverdient Van hem dien ic so groten vrient Van herten altoos heb gesijn. 4440[regelnummer] Dat is Lampreel dat conijn, Dat tot my quam gisteren morgen Dair ic sat voir mijn borge Ende soude mijn getide lesen.Ga naar voetnoot4443 Hy seide dat hi te hove woude wesen. 4445[regelnummer] Hy gruete my schoon ende ic hem. Doe seide hi: “Reynaert, ic ben Moede gelopen ende hongerich mede. Heb di yet teten door mijnre bede?”Ga naar voetnoot4448 Ic seide: “Ja ic, genoech, coomt haer.” 4450[regelnummer] Doe dede ic hem geven een paer Kersspette dair botter op lach,Ga naar voetnoot4451 Want het was op enen woensdachaant. Dat ic geen vleisch en plach te eten
[pagina 198]
Ende oec vaste ic, sel di weten, 4455[regelnummer] Tegens Pijnsteren die ons nu naect:Ga naar voetnoot4455 Want wie die hoochste wijsheit smaect Ende geestelic leven wil leyden, Die sel hem tegen die hoochtijt bereidenGa naar voetnoot4458 Te vervullen des heren gebot. 4460[regelnummer] Het was: estote parati, seit GotGa naar voetnoot4460 In dat ewangelium, lieve oom. Ic dede sijns nemen goede goomGa naar voetnoot4462 Van boter ende van sconen brode. Dats goede have voir hongers node.Ga naar voetnoot4464 4465[regelnummer] Ende doe hi sat gegeten was, Lampreel,aant. Quam mijn jonxste soen geheel Ende woude wech doen dat relijff,Ga naar voetnoot4467 Want jonge kijnder eten lief.Ga naar voetnoot4468 Doe hi taste na, dat conijnGa naar voetnoot4469 4470[regelnummer] Slochen voir die tande sijn,Ga naar voetnoot4470 Dat hem dat bloed uut ran ten ogenGa naar voetnoot4471 Ende viel in onmacht in swaren dogen.Ga naar voetnoot4472 Doe Reynaert, mijn outste zoen, Dit sach, liep hi ende geerde loen,Ga naar voetnoot4474 4475[regelnummer] Ende greep biden hoofde Lampreel.Ga naar voetnoot4475 Hi hadden gestuert totten morseel,Ga naar voetnoot4476 Ten waer dat ict hem benam. Dair halp ic hem dat hi ontquam, En sceidse ende sloech mijn kijnt zeer.Ga naar voetnoot4479 4480[regelnummer] Dat conijn liep tot mynen heer,
[pagina 199]
Den coninc, ende seide ic wilden moorden.Ga naar voetnoot4481 Siet, oom, dus coomtet inden worden.Ga naar voetnoot4482 My is groot ongelijc gesciet, Nochtan claecht hi ende ic niet. 4485[regelnummer] Hier na quam Corbout gevlogen, Die my een droef gelaet ginc togen.Ga naar voetnoot4486 Ic seide: “Wat is dy? Laet dijn kermen.” Hy sprac: “Mijn wijff is doot, ochermen. Ghinder leyt een doot aes vol maeden.Ga naar voetnoot4489 aant. 4490[regelnummer] Dair mede woud sy hair sadenGa naar voetnoot4490 Ende at vanden wormen so veel, Dat sy hair spleten uutter keel, Ende sterff, en cond hair niet verbieden.”Ga naar voetnoot4493 Ic bad hem dat hi my bedieden 4495[regelnummer] Soude wat dair wair gesciet. Doe vlooch hi henen ende liet Mi staen, en conde niet meer van hem weten.Ga naar voetnoot4497 Nu seit hi, ic heb die hoer doot gesmeten Off ic hebse doot gebeten, 4500[regelnummer] Alst niet en is, dat moet God weten.Ga naar voetnoot4500 Hoe soud ic comen so na?Ga naar voetnoot4501 Want sy vlieget ende ic ga.Ga naar voetnoot4502 Siet, oom, dus bin ic bedragen.Ga naar voetnoot4503 Ic mach mijn aventuer wel clagen. 4505[regelnummer] Dat geluc is my zeer onhout.Ga naar voetnoot4505 Mer licht het is mijnre sonden scout.Ga naar voetnoot4506 Het is my goet, cond ict geliden.”Ga naar voetnoot4507
[pagina 200]
“Neve, gi sult te hove tidenGa naar voetnoot4508 aant. Ende doen u ontscout voor den heren.” 4510[regelnummer] “Och, oom, des moet ic al ontberen,Ga naar voetnoot4510 Want my heer Herman, die provisoor,Ga naar voetnoot4511 aant. In spaeus ban heeft swaerlic voor,Ga naar voetnoot4512 Om dat ic Ysegrim raet gaff Dat hi sciet ende sijn oorden over gaff,Ga naar voetnoot4514- 4515[regelnummer] Ter Elmaer, dair hi in was begeven. Hy seide, het was so swaren leven, Hy soude sterven, soud lange dueren. My jamerde sijn karmen ende truerenGa naar voetnoot4518 Ende halp hem als een vrient getrouwe,Ga naar voetnoot4519 4520[regelnummer] Dat hi uut quam. Des heb ic rouwe,Ga naar voetnoot4520 Want hi meent boven alle dinck My te behangen voor den coninck.Ga naar voetnoot4522 Dus loont hi my goet myt quaet. Siet, oom, dus bin ic teynden mijn raet. 4525[regelnummer] Ic moet te Romen om een absoluciGa naar voetnoot4525 Ende so naect grote persecuciGa naar voetnoot4526 Mynen wive ende mynen kijnderen, Want dese quadien die my dus hijnderen,Ga naar voetnoot4528 Sellen si altemael onterenGa naar voetnoot4529 4530[regelnummer] Ende dit soud ic gerne keren. Wair ic vanden ban vry, So ginck ic ende verandwoorde my. Nu en derfs ic niet bestaen.Ga naar voetnoot4533 Dus soud ic onder goede lude gaen,Ga naar voetnoot4534
[pagina 201]
4535[regelnummer] Ic heb anxt, God soud my plagen.”Ga naar voetnoot4535 “Neen, neve, laet u niet versagen.Ga naar voetnoot4536 Eer ic u dus verdrucken laet!Ga naar voetnoot4537 Ic ken te Romen wel den staet Ende versta my wel opt werck.Ga naar voetnoot4539 4540[regelnummer] Ic heet Mertijn, des biscops clerck.aant. Ic sel den provisoor doen cytirenGa naar voetnoot4541 Te Romen ende tegen hem pleytiren,Ga naar voetnoot4542 Neve, ende doen u exsecuciGa naar voetnoot4543 Ende brengen u een absoluci 4545[regelnummer] Sijns ondanckens, al waert hem leet. Want ic in thoff den loop wel weet,Ga naar voetnoot4546 aant. Wat ic laten sel off doen. Dair is oec mijn oom SymoenGa naar voetnoot4548 Die machtich is ende seer verheven. 4550[regelnummer] Hi helpt gern die wat geven. Dair is Prentout ende Luyster-wel,Ga naar voetnoot4551 Scalcvont ende Geeft my, Greep-snel.Ga naar voetnoot4552 Dat sijn al onss naeste magen. Ende oec sel ic myt my dragen 4555[regelnummer] Een deel gelts, off ics had te doen.Ga naar voetnoot4555 Die bede is mitter giften coen.Ga naar voetnoot4556 Men sel den penninck houden lerenGa naar voetnoot4557 Ter noot dat onrecht me te keren. Een trouwe vrient sel lijff en goetaant.
[pagina 202]
4560[regelnummer] Voor sinen vrient setten alst noot doet.Ga naar voetnoot4560 Wel is die vrient ende gelt verdoemt,Ga naar voetnoot4561- Dair nyement troost off baet off coomt. Neve, troost u hier wel toe. Ic en rust niet na morgen vroe 4565[regelnummer] Eer ic te hove bin voor die heren.Ga naar voetnoot4565 Ic sel u saken al inpetreren.Ga naar voetnoot4566 Gaet te hove als gi eerst moget.Ga naar voetnoot4567 Alle die sonde ende ondoget, Dair u in verswaren mach die ban,Ga naar voetnoot4569 4570[regelnummer] Die treck ic my selven an. Ic laetse u quijt en neemse op my.Ga naar voetnoot4571 Als gi te hove coomt, dair seldiaant. Rukenau, mijn wijff, vijndenGa naar voetnoot4573 Ende hair zuster ende mijn kijnder 4575[regelnummer] Ende uwer magen veel nochtan.Ga naar voetnoot4575 Neve, die sprect dan coenlic an. Mijn wijff is sonderlinge goet Ende die gern om die vrienden doet.Ga naar voetnoot4578 Ghi selt dair aen vijnden vrientscap groot, 4580[regelnummer] Want trecht heeft dicwil hulpe noot. Die vriend sijn altoos goet besocht,Ga naar voetnoot4581 Al had mense oec een deel verwrocht.Ga naar voetnoot4582 Waert dat u geen recht schien en mach,Ga naar voetnoot4583 aant. Seynt over nacht ende over dachGa naar voetnoot4584 4585[regelnummer] Int hooff om my ende laet my weten.Ga naar voetnoot4585
[pagina 203]
Alle die in tlant sijn geseten,Ga naar voetnoot4586 Ist coninck, ist vrou, ist wijff off man, Sel ic brengen in des paeus ban Ende seynden een interdict so swaer,Ga naar voetnoot4589 4590[regelnummer] Dat men en sel voor noch naerGa naar voetnoot4590 Doden graven, singen noch lesen.Ga naar voetnoot4591 Dair en sel oec nyement gedoopt wesen Noch geen sacrament ontfaen, Ten is eerst vol recht gedaen. 4595[regelnummer] Neve, dat sal ic u te hant bejagen,Ga naar voetnoot4595 aant. Want die paeus is out van dagen, Also dat mens niet veel en acht.Ga naar voetnoot4597 Mer altemael des hoofs machtGa naar voetnoot4598 Heeft die cardenael van Valoot.Ga naar voetnoot4599 4600[regelnummer] Hy is jonc ende van magen groot. Nu heeft hi een concubijnGa naar voetnoot4601 Ende si is hem oec also in schijnGa naar voetnoot4602 Boven allen dingen lief ende weert. So wat si aen hem begeert,Ga naar voetnoot4604 4605[regelnummer] Dat vercrijcht si alte licht.Ga naar voetnoot4605 Siet, neve, dit is mijn nycht Ende dair bin ic so wael mede, Dat sy altoos mijn bede Doet vorderen, so wat ic begeer.Ga naar voetnoot4609 4610[regelnummer] Doch, neve, bid ic den coninc, mynen heer, Om hulp dat u recht gesciet.
[pagina 204]
Ic weet wel, hi en weigert my niet Ende trecht is elken swair genoech.”Ga naar voetnoot4613 Heer coninc, doe ic dit hoorde, ic loech.Ga naar voetnoot4614 4615[regelnummer] Mit groter bliscap quam ic haerGa naar voetnoot4615 Ende heb u geseit alt waer. Mach yement enich ander dingenaant. Mit goeden tugen op my bringen,Ga naar voetnoot4618 Als men billix sel doen enen edelen man,Ga naar voetnoot4619 4620[regelnummer] Lat my na recht beteren dan.Ga naar voetnoot4620 Off willen sijs my doen geen verdrach,Ga naar voetnoot4621- Men set my velt ende dach Ende enen goeden man tegen my Die my gelijc geboren sy, 4625[regelnummer] Ende laet ellic dair sijn recht bekynnen.Ga naar voetnoot4625 Welc die eer wynt, men laetse myt mynnen.Ga naar voetnoot4626 Dit recht heeft hier altoos gestaen. Dair om en latet nu niet vergaenGa naar voetnoot4628- Over my. Alst is nu over mijn,Ga naar voetnoot4629 4630[regelnummer] Het mach hier namaels een ander sijn.Ga naar voetnoot4630 Dat recht en doet nyement ongelijc.’ Sy swegen al, arm ende rijck, Doe dus coenlic sprac Reynaert. Dat conijn was zeer vervaertaant. 4635[regelnummer] Ende die roeck; si en dorsten niet spreken Ende sijn beide uutten hove gestreken,Ga naar voetnoot4636
[pagina 205]
Ende spraken doe sy opt ruum waren:Ga naar voetnoot4637 ‘God geef dat hy qualic moete varen,Ga naar voetnoot4638 Dese valsche moordenaer fel. 4640[regelnummer] Hy can sijn loosheit cleden so welGa naar voetnoot4640 Recht oft ewangelien waren. Hier off en weet nyement twarenGa naar voetnoot4642 Dan wi; souden wijt dan betugen?Ga naar voetnoot4643 Tis beter dat wi nygen ende bugen 4645[regelnummer] Dan wi dair tegen hem om vochten,Ga naar voetnoot4645 Want wi ons niet verweren en mochten. Hy is so quaet, alwair dair vive Der onser, hi beroofde ons vanden live.’ Doe was Ysegrim te moede wee 4650[regelnummer] Ende Bruun, doe van toorn sij dese tweeGa naar voetnoot4650 Uutten hove ontrumen sagen. Die coninc sprac: ‘Wil yement clagen, Die coom voort ende laet ons horen. Hier quam dair ghister soveel te voren. 4655[regelnummer] Wair sijn sy nu Reynaert is hier?’ ‘Heer coninc’, sprac dat felle dier,aant. ‘Sulc claecht, zage hi sijn adversarijs,Ga naar voetnoot4657- Hy sweech der clage; en dat dit wair is, Merc ic aen Lampreel ende Carbout 4660[regelnummer] Die my voor u so mennichfout Belogen hebben dair ic niet en was by; Mer doe ic quam, doe vlogen sy. Sy en dorsten by haren worden niet bliven. Dair om, soudmen loze katyvenGa naar voetnoot4664
[pagina 206]
4665[regelnummer] Geloven van al datsy spraken, Dair soude veel misval off laken.Ga naar voetnoot4666 Aen my alleen lage cleyn zake.Ga naar voetnoot4667 Nochtan, heer coninc, hadden sy Genade - ic segget sonder twy -Ga naar voetnoot4669 4670[regelnummer] By uwen bode aen my begeert,Ga naar voetnoot4670 Hoe gern dat sy my hadden gedeert,Ga naar voetnoot4671 Ic had hem vriendelic vergeven, Want ic en wil in haet niet leven, Noch clage, noch wrake op mijn vianden,Ga naar voetnoot4674 4675[regelnummer] Mer ic settet Gode in handen. Hy selt wel wreken als hem dunct goet. Dat set ic vast in mynen moet.’Ga naar voetnoot4677	voetnoot4278 ondaen: bevangen voetnoot4279 moet: gemoed voetnoot4280 dairt hem toe stoet: wat hij wel moest doen voetnoot4282 streeck: ging voetnoot4287 de bange is nooit ergens goed voor voetnoot4288 aventuer: fortuin, lot voetnoot4289 soms is een dag beter dan een jaar (soms kan in een dag heel veel bereikt worden) voetnoot4295 alsof hij zeggen wilde: wie wat van me wil, die komt maar op voetnoot4296 scaer: schare, menigte voetnoot4299 en daar had hij het wel naar gemaakt voetnoot4300 myt hem tyenen: en met hen tien (anderen) voetnoot4303 dien: die hem voetnoot4304 op hieff: begon voetnoot4307 machtich blijft: beheerst voetnoot4310 syn: inzicht voetnoot4316 Ende: en (dat het) voetnoot4317 het was me heel wat waard voetnoot4318 Ende: als voetnoot4321 in (...) gevoecht: gericht op voetnoot4322 gewroecht: beschuldigd voetnoot4327 wopen: wee voetnoot4329 besceiden: verstandig, oordeelkundig voetnoot4333 geplogen: gedaan voetnoot4337 doet: behandel; gelijc wet: zoals de wet het voorschrijft voetnoot4338 geer: (ik) begeer voetnoot4341 flatteren: vleien voetnoot4342 ondecken: ontbloten voetnoot4344 twaren: waarlijk voetnoot4347 fallaci: bedriegerij voetnoot4348 bootsen: grappen; saluaci: groet voetnoot4350 huden: heden voetnoot4351 ontgelden: betalen voor voetnoot4353 pijn: nood (ironisch), misschien: verhoor voetnoot4354 aenschijn: zichtbaar voetnoot4356 vond: kunstgrepen, bedenksels voetnoot4357 zuuct: ziekte voetnoot4364 Colen: Keulen (dus ver weg) voetnoot4366 vromen: baten voetnoot4367 so hoe ict: hoe ik het ook voetnoot4369 reden goet: billijkheid, rechtvaardig gedrag voetnoot4375 ontweken: in de steek lieten voetnoot4376 Off: als; treken: listen, streken voetnoot4377 ten onrechte bij u hebben zwart gemaakt voetnoot4378 moet: mag voetnoot4379 misval: ongeluk voetnoot4380 in ouden dagen: vroeger voetnoot4382 verwanderen: veranderen voetnoot4384 ouder daet: vroegere daden voetnoot4385 besceide: inzicht, onderscheid voetnoot4387 Mijnre: van mijn voetnoot4389 Diet: (maar) die het voetnoot4390 ontheren: onteren, te gronde richten voetnoot4392 een den getruutsten knecht: een van de trouwste dienaren voetnoot4394 becant: opgemerkt voetnoot4395 brueke: ondeugd, gebrek voetnoot4396 dat ik naar het rechtsgeding voetnoot4397 In: onder voetnoot4399 om: (nog niet) om voetnoot4401 waar ik mij vrij en onbelemmerd kan bewegen voetnoot4404 der trecken: mij durf te begeven voetnoot4407 maer: boodschap voetnoot4409 Bijster: verbijsterd, zonder uitweg te zien; onvroet: dwaas, dom voetnoot4410 Ende en wair: en ware het niet voetnoot4411 beiden: uitstel voetnoot4412 Dair: toen; aen: over voetnoot4415 in het gebruik maken (uitbuiten) van geleerdheid voetnoot4416 Cameriken: het bisdom Kamerijk voetnoot4419 let: hindert, deert voetnoot4420 onset: buiten uzelf, verbijsterd voetnoot4423 gaen ter: veroorzaken voetnoot4424 tru: trouw voetnoot4428 Dat doet: dat komt (doordat); ontgaet: raakt kwijt voetnoot4430 deer: de eer voetnoot4431 en (hij) is zo met zichzelf bezig voetnoot4432 bestaen: aanpakken voetnoot4433 Recht: net; syn: verstand voetnoot4443 getide: gebedsdienst, getijde voetnoot4448 teten: te eten voetnoot4451 Kersspette: pannenkoeken; botter: boter voetnoot4455 Pijnsteren: Pinksteren; naect: nadert voetnoot4458 hoochtijt: belangrijk kerkelijk feest voetnoot4460 estote parati: weest bereid (Matt. 22, 44; Luk. 12, 40) voetnoot4462 ik voorzag hem rijkelijk voetnoot4464 have: remedie voetnoot4467 dat relijff: de resten voetnoot4468 lief: graag voetnoot4469 taste na: ernaar greep voetnoot4470 slochen: sloeg hem voetnoot4471 Dat: zodat voetnoot4472 dogen: lijden, smart voetnoot4474 loen: vergelding, wraak voetnoot4475 ‘Hij had gehakt van hem gemaakt’ voetnoot4476 ware het niet, dat ik hem tegenhield voetnoot4479 sceidse: scheidde hen voetnoot4481 wilden: wilde hem voetnoot4482 ziet, oom, zo komen de geruchten in de wereld voetnoot4486 togen: tonen voetnoot4489 aes: kadaver voetnoot4490 saden: verzadigen voetnoot4493 cond: (ik) kon voetnoot4497 conde: (ik, nl. R.) kon voetnoot4500 Alst niet en is: wat niet waar is voetnoot4501 comen: (kunnen) komen voetnoot4502 ga: loop voetnoot4503 bedragen: belasterd voetnoot4505 onthout: slecht gezind voetnoot4506 licht: waarschijnlijk voetnoot4507 cond ict geliden: als ik het zou kunnen verdragen voetnoot4508 tiden; gaan voetnoot4510 des... ontberen: dat kan ik niet doen voetnoot4511 provisoor: vicaris-generaal (hoge kerkelijke rang in bisdom) voetnoot4512 heeft gestreng hiervoor in de ban gedaan voetnoot4514- dat hij uittrad (uit het klooster) te Elmare voetnoot4518 My jamerde: ik had medelijden met voetnoot4519 halp: (ik) hielp voetnoot4520 Dat: zodat voetnoot4522 behangen: beschuldigen voetnoot4525 absoluci: vergeving (van zonden) voetnoot4526 naect: nadert; persecuci: vervolging voetnoot4528 quadien: ellendelingen voetnoot4529 si: hen voetnoot4533 bestaen: doen voetnoot4534 Dus: want; goede lude: mensen/dieren die niet in de ban zijn voetnoot4535 plagen: straffen voetnoot4536 versagen: terneer drukken voetnoot4537 Eer: (Er moet veel gebeuren) eer voetnoot4539 en heb veel verstand van de bezigheden daar voetnoot4541 cytiren: voor een geestelijke rechtbank dagen voetnoot4542 pleytiren: een pleidooi houden voetnoot4543 neef, en uw rechtszaak tot een goed eind brengen voetnoot4546 thoff: het (pauselijk) hof; loop: gang van zaken voetnoot4548 Symoen: een verwijzing naar simonie voetnoot4551 Prentout: Neem-alles; Luyster wel: Luistert-goed (naar aanbiedingen) voetnoot4552 Scalcvont: Sluwe-vondst; Greep snel: Snaaier voetnoot4555 off ics had te doen: voor het geval ik dat nodig heb voetnoot4556 een verzoek, vergezeld van een gift, kan stoutmoedig zijn voetnoot4557 houden: gebruiken voetnoot4560 setten: inzetten voetnoot4561- vriend en geld zijn verdoemd, als ze niemand troost of hulp geven voetnoot4565 hove: (pauselijk) hof voetnoot4566 inpetreren: winnen voetnoot4567 hove: hof (van Nobel); als gi eerst moget: zo snel als u kunt voetnoot4569 verswaren: hinderen, kwellen voetnoot4571 laetse: scheld ze voetnoot4573 Rukenau: Flinke-stank voetnoot4575 nochtan: bovendien voetnoot4578 om (...) doet: helpt voetnoot4581 besocht: om hulp gevraagd voetnoot4582 verwrocht: tegen zich ingenomen voetnoot4583 schien: geschieden voetnoot4584 Seynt: zend voetnoot4585 hooff: (pauselijk) hof voetnoot4586 sijn geseten: verblijven voetnoot4589 Ende: en (ik zal); interdict: door de hoge geestelijkheid uitgevaardigd verbod om kerkelijke plechtigheden te laten plaatsvinden en de sacramenten toe te dienen voetnoot4590 voor noch naer: op geen enkel moment voetnoot4591 doden begraven of kerkelijke diensten houden voetnoot4595 bejagen: verwerven voor voetnoot4597 mens: men hem voetnoot4598 altemael: geheel en al voetnoot4599 Valoot: ‘Valuta’ voetnoot4601 concubijn: maîtresse voetnoot4602 also in schijn: duidelijk voetnoot4604 aen: van voetnoot4605 alte licht: heel gemakkelijk voetnoot4609 probeert te realiseren, wat ik ook maar begeer voetnoot4613 en het recht is voor iedereen even streng voetnoot4614 ic loech: was ik blij voetnoot4615 haer: hier voetnoot4618 met goede getuigenissen tegen mij inbrengen voetnoot4619 Als: zoals; billix: naar recht en billijkheid voetnoot4620 Lat: laat het voetnoot4621- of, indien zij niet met mij tot overeenstemming willen komen, men bepale voor mij plaats en tijd (voor een duel) voetnoot4625 bekynnen: laten blijken voetnoot4626 degene die de overwinning behaalt, die laat men met rust voetnoot4628- Dair... my: pas het daarom nu ook op mij toe voetnoot4629 Alst... mijn: zoals het nu met mij gaat voetnoot4630 Het mach: (zo) kan het; sijn: vergaan voetnoot4636 gestreken: vertrokken voetnoot4637 opt ruum: in het vrije veld (buiten het hof) voetnoot4638 God geve, dat het hem slecht gaat voetnoot4640 loosheit: valsheid voetnoot4642 twaren: het ware voetnoot4643 betugen: getuigen voetnoot4645 Dan: dan (dat) voetnoot4650 van toorn: verbitterd voetnoot4657- Sulc... clage: er zijn er die klagen, maar hun mond zouden houden, als ze hun tegenstander zagen voetnoot4664 katyven: schurken voetnoot4666 misval off laken: onheil uit voort vloeien voetnoot4667 lage cleyn zake: zou weinig gelegen zijn voetnoot4669 twy: twijfel voetnoot4670 By uwen bode: via een door u gestuurde afgezant voetnoot4671 hoe graag ze me ook hadden willen kwetsen voetnoot4674 clage: grieven voetnoot4677 dat houdt ik mijzelf nadrukkelijk voor

Vorige Volgende

Rede over de ontmoeting met Mertijnaant.