Reynaert in tweevoud. Deel 2. Reynaerts historie

(2002)–Anoniem Reinaerts historie (Reinaert II)– rechtenstatus


Tweede komst naar het hofaant. 3755[regelnummer] Dit hoorde Grymbaert, die das.aant. Och hoe toornich dat hi was
[pagina 172]
Ende rouwich, haddet mogen baten. Hy liep henen die rechte straten Die te Maperthuus lagen.Ga naar voetnoot3759 3760[regelnummer] Hy en spaerde bosch noch hagen.Ga naar voetnoot3760 So zeer liep hi dat hem dat zweet Tot allen leden uut brac gereet,Ga naar voetnoot3762 Om synen oom Reynaert, den roden. ‘O wi, lieve oom, in wat noden 3765[regelnummer] Sy di comen; wair seldy bliven? Sel ic u zien dus ontlivenGa naar voetnoot3766 Off uutten lande sien jagen, So mach ic wel myt rechte clagen. Ghi zijt thooft van onsen geslachte, 3770[regelnummer] Wijs van rade bi dage en by nachte, Al uwen vrienden altijt bereit. So wair gi spreect, dair wyndi die pleit,Ga naar voetnoot3772 So schoon kundi u fallacien.’Ga naar voetnoot3773 Mit dus groter lamentatienGa naar voetnoot3774 3775[regelnummer] Quam hi tot Maperthuus gegaen Ende vant Reynaert dair voor staen. Hy had gevaen twee jonge duven Al tot synen behoeff te cluven, Dair sy te haren eerste spronckGa naar voetnoot3779- 3780[regelnummer] Uut vliegen oeck souden jonck En prueven off sy ter eren Hair yet mochte generen. Inder lucht dair vyelen sy neder In onmacht: hair vederen waren tederGa naar voetnoot3784 3785[regelnummer] Ende hair vluegelen veel te cort.
[pagina 173]
Reynaert die des gewaer wort - Want uut gegaen was om proye - Hy greepse beide myt groten yoieGa naar voetnoot3788 Ende is dair mede te huus gecomen. 3790[regelnummer] Mer nu hi Grymbaert heeft vernomen, Verbeide hi sijns ende sprac hem an:Ga naar voetnoot3791 ‘Wellecoom, neve, voor enich manGa naar voetnoot3792 Die ic in onsen geslachte weet. Ghi loopt so zeer dat gi zweet. 3795[regelnummer] Hebdi yet van my vernomen?’Ga naar voetnoot3795 ‘Och, oom, het is u qualic becomen.Ga naar voetnoot3796 Lijff en goet is al verloren.Ga naar voetnoot3797 Die coninc heeft selve gesworen, Dat hi u scandelic sal doden, 3800[regelnummer] Ende heeft heervaert gebodenGa naar voetnoot3800 Alle sijn volc over zess dagen, Gescut, peerd ende wagen, Bombaerden ende donrebossen Hyet hi laden, ende trossenGa naar voetnoot3804 3805[regelnummer] Tenten ende paulyoene.Ga naar voetnoot3805 Siet voor u, gi hebts te doene.Ga naar voetnoot3806 Want Ysegrim ende Bruun sijn nuGa naar voetnoot3807- Bet biden coninc dan ic bi u. Al dat si willen, dats gedaen. 3810[regelnummer] Ysegrim heeft hem doen verstaen, Dat gi rooft ende moort tot alre tijt. Hi draget op u had ende nijt.Ga naar voetnoot3812 Hi wart maerscalc int assaut.Ga naar voetnoot3813
[pagina 174]
Dat conijn ende die roeck, Corbaut, 3815[regelnummer] Hebben grote clage op u gedragen. Ic zorch voor u ende al u magen,Ga naar voetnoot3816 Dat my van anxt geen goet en schiet.’Ga naar voetnoot3817 ‘Och, lieve neve, ist anders niet? Sy di hier off dus zeer verveert? 3820[regelnummer] Set u te vreden’, sprac Reyneert,Ga naar voetnoot3820 ‘Al had die coninc selve gesworenGa naar voetnoot3821 aant. Ende alle die tot sinen hove horen, Als ic my selven raet wil geven, Ic word noch boven al verheven. 3825[regelnummer] Si mogen veel raden of sy,Ga naar voetnoot3825- Mer het hoff en dooch niet buten my. Laet dat varen, lieve neve. Coomt in en ziet wat ic geve: Een paer duven jonc ende vet. 3830[regelnummer] Ic en mach geen spise bet,Ga naar voetnoot3830 Want si sijn goet te verduwen.Ga naar voetnoot3831 Men machse swelgen sonder kuwen Ende die beenre smaken so zoet, Want het is half morch ende bloet.Ga naar voetnoot3834 3835[regelnummer] Die laet ic alle mede in gaen dore.Ga naar voetnoot3835 Ic vuel in mijn mage humore,Ga naar voetnoot3836 Dair om eet ic gern lichte spise. Mijn wijff Ermelijn, die wise, Die sel ons herde wel ontfaen. 3840[regelnummer] Mer en laet haer niet verstaen Van onsen saken oft yet horen,
[pagina 175]
Want sy soude hair alte zeer verstoren.Ga naar voetnoot3842 Sy soud in onmacht vallen van vaer,Ga naar voetnoot3843 Want een cleyn dinck gaet hair naer.Ga naar voetnoot3844 3845[regelnummer] Sy is zeer teder van herten toe.Ga naar voetnoot3845 Morgen ga ic myt u vroeGa naar voetnoot3846 Te hove ende sel mijn zaken So verandwoorden, mach ic te spraken Comen, dat sulke te na sel gaen.Ga naar voetnoot3849 3850[regelnummer] Neve, sel dy oec bi my staen,Ga naar voetnoot3850 aant. Als een vrient den anderen doet?’ ‘Ja ic, lieve oom, lijff ende goet Dat is tot uwer liefd bereit.’Ga naar voetnoot3853 ‘Danck hebt, neve, das wel geseit.Ga naar voetnoot3854 3855[regelnummer] Mach ic leven het sel u vromen.’Ga naar voetnoot3855 ‘Oom, ende oec mooch di wel comenGa naar voetnoot3856- Voor alle die heren tot ontscouden. Men sel u niet vangen nochte houden,Ga naar voetnoot3858 Also lange als gi sprect u tale. 3860[regelnummer] Dit heeft die coninghinne wale En die lupert besproken also.’Ga naar voetnoot3861 Reynaert sprac: ‘So bin ic vro.Ga naar voetnoot3862 So en ducht ic van nyement een haerGa naar voetnoot3863 Ende ic en hoorde nye liever maer.Ga naar voetnoot3864 3865[regelnummer] Ic sel mijn recht nu wel bedringen.’Ga naar voetnoot3865 Doe zwegen sy van desen dingen
[pagina 176]
Ende sijn bynnen den berch gecomen. Dair hebben si Armelijn vernomen Ende lach bi haren jongen 3870[regelnummer] Ende is ter vaert op gesprongenGa naar voetnoot3870 Ende ontfencse beide wael. Grymbaert gruetse myt zueter tael, Sijnre moyen ende hair kijnder. Men reyde ter maeltijt gijnder 3875[regelnummer] Die duven jonck die Reynaert brochte. Ellic die at dat hem geboren mochte,Ga naar voetnoot3876 Nochtan so en waren si niet zat.Ga naar voetnoot3877 Al hadder ellic noch een gehat, Dair en had niet veel gebleven. 3880[regelnummer] Reynaert sprac: ‘Ziet, lieve neve,aant. Hoe behagen u die kijnder mijn, Rossel ende Reynaerdijn? Sy sellen onse geslachte meren.Ga naar voetnoot3883 Sy beghynnen hem vast te generen:Ga naar voetnoot3884 3885[regelnummer] Die een vanct een hoen, dander een kuken. Sy connen oec wel in twater duken Na kuken en na enden.Ga naar voetnoot3887 Ic sou dees dicker om proy uut senden,Ga naar voetnoot3888 Mer ic wilse leren eerst bevroedenGa naar voetnoot3889 3890[regelnummer] Hoe sy hem voor die stric sellen hoeden, Voor die jagers ende voor die honden. Waert dat si den aert wel conden,Ga naar voetnoot3892 So wair ic wel op hem gerust. Sy souden dic onsen lust 3895[regelnummer] Van mennigerhand spise boeten,Ga naar voetnoot3895
[pagina 177]
Die wi van node derven moeten.Ga naar voetnoot3896 Ende sy slachten my zeer wel,Ga naar voetnoot3897 Want grymmende spelen si hair spelGa naar voetnoot3898 Ende gene die sy hatenGa naar voetnoot3899 3900[regelnummer] Si hem vriendelic gelaten,Ga naar voetnoot3900 Om dat hijs te myn verhoet.Ga naar voetnoot3901 So brengen size onder die voet En biten hem ontwee die keel.Ga naar voetnoot3903 Dats den aert van Reynaerts speel.Ga naar voetnoot3904 3905[regelnummer] Ende oec sijn si ter grepen snel.Ga naar voetnoot3905 Dat behoort ons toe zeer wel.’Ga naar voetnoot3906 ‘Oom, gi moocht u wel verbliden, Want het is een scoon toe tidenGa naar voetnoot3908 Te hebben kijnder die sijn so vroom.Ga naar voetnoot3909 3910[regelnummer] Ic verblijts hoet so coomGa naar voetnoot3910 Dat icse in mijn geslachte weet.’ ‘Grymbert, neve, gi hebt gesweet Ende zijt moede; het waer wel tijt Dat gi ginct op u rust.’ ‘Oom, wildijt, 3915[regelnummer] So dunket my goet gedaen.’ Doe ginc hi neder leggen zaenGa naar voetnoot3916 Op een letier gemaect van stroy.Ga naar voetnoot3917 Reynaert ende sijn wijf ende al die proyGa naar voetnoot3918 aant. Ghingen oec slapen, mer niet Reynaert.Ga naar voetnoot3919 3920[regelnummer] Hi was myt zorgen zeer beswaert Hoe hi hem best onsculdigen mocht.
[pagina 178]
Alden nacht lach hi en docht Ende socht in hem selven raet. Des morgens mitter dageraet 3925[regelnummer] Ruumde hi myt Grymbaert sijn hooff,Ga naar voetnoot3925 Mer eerst so nam hi schoon oorloffGa naar voetnoot3926 Aen sijn wijf, vrou Ermelijn, Ende oock aen die kijnder sijn. Hy sprac: ‘Laet u niet verlangen.Ga naar voetnoot3929 3930[regelnummer] Ic moet ummer te hove gangenGa naar voetnoot3930 Mit Grymbert, mynen neve. Ende off ic yet te lange bleve,Ga naar voetnoot3932 Dair om en zijt niet in vaer. Al hoordi oec enige lede maer,Ga naar voetnoot3934 3935[regelnummer] Die sel di altoos slaen int goede.Ga naar voetnoot3935 Mer ummer zijt op u hoede End verwaert onse veste.Ga naar voetnoot3937 Ic sel gynder vorderen dat beste Nadien dat ict gelegen zie.’Ga naar voetnoot3939 3940[regelnummer] ‘Och, Reynaert, so en was ic dus droevich nye,Ga naar voetnoot3940 Dat gi ummer wilt van desen.Ga naar voetnoot3941 Ghi waert dair lest in groter vresen,Ga naar voetnoot3942 Dat gi levende nau ontquaemt,Ga naar voetnoot3943 Ende gi seit ende had geraemtGa naar voetnoot3944 3945[regelnummer] Dat gi dair niet weder en wout.’Ga naar voetnoot3945 ‘Vrou, die aventuer is mennichfout.Ga naar voetnoot3946 Het gaet bi wilen buten gissen.Ga naar voetnoot3947 Sulc die waent hebben, hi moets missen.
[pagina 179]
Ic moet ummer dair wesen nu. 3950[regelnummer] Weest te vreden, des bid ic u, Want het is al sonder anxt.Ga naar voetnoot3951 Ic coom weder opt alre lanxt Bynnen vijff dagen, ist dat ic kan.’ Hier mede scieden van dan 3955[regelnummer] Reynaert ende die dass te samen Ende doe sy op die heide quamen, Sprac Reynaert: ‘Neve, hoort my nu.aant. Synt ic lest biechte tegen u, Heb ic mysdaen, dat moet gi horen. 3960[regelnummer] Men sel die quaetheit brengen vorenGa naar voetnoot3960 In biechten, die men heeft gedaen. Men derff die duecht niet doen verstaenGa naar voetnoot3962 Diemen doet, dat en is geen sonde. Ic maecte Bruun een grote wonde 3965[regelnummer] Ende een scerp snyden uut sinen live,Ga naar voetnoot3965 Ende ic dede den wolf ende synen wive Die schoen villen van horen voeten. Ic dede den coninc tot my waert zoetenGa naar voetnoot3968 Sinen toorn ende maecten te vriende,Ga naar voetnoot3969 3970[regelnummer] Dat ic mit luegen al verdiende. Ic seide dat Bruun ende Ysegrim Stonden na dat leven sijn Ende dat sy hem verraden souden. Dus maect ic buten horen scoudenGa naar voetnoot3974 3975[regelnummer] Dat hem die coninck wart zeer hat,Ga naar voetnoot3975 Ende al myt luegen deed ic dat. Oeck wijsde ic den coninck enen scat,
[pagina 180]
Des hem nye en wart te bat,Ga naar voetnoot3978 Want ic loocht al dat ic seide. 3980[regelnummer] Bellijn, den ram, ic myt my leide Ende Kuwart die ic tlijff roofde, Ende seynde Bellijn mitten hoofde Totten coninc om sinen toren.Ga naar voetnoot3983 Ic duwede dat conijn tusschen sijn oren, 3985[regelnummer] Dat ic hem wel na dat leven nam,Ga naar voetnoot3985 Ende het was my leet dat hi ontquam, Mer het was my alte cloeck.Ga naar voetnoot3987 Mit recht claecht over my die roeck, Want ic at sijn wijff Scerpenebbe. 3990[regelnummer] Lieve neve, ende oec so hebbe Ic my bedocht van enen dinck, Dat ic vergat doe ic lest ginck Te biechten; dat moet ic seggen mede. Het was een hoesheit die ic dedeGa naar voetnoot3994 3995[regelnummer] Den wolf; my wair leet deed men my.Ga naar voetnoot3995 Wi quamen gaende, ic ende hi, Tusschen Honthorst ende Everdingen.Ga naar voetnoot3997 aant. Dair zagen wi dat voor ons gingen Een mery root ende haer vole,Ga naar voetnoot3999 4000[regelnummer] Dat so swert was als een cole Ende vet, vier maende groot. Isegrim was volna dootGa naar voetnoot4002 Van honger ende bad my dat ic liep Totter mery ende haer aen riep 4005[regelnummer] Of sy tvolen woude vercopen.
[pagina 181]
Ic haeste my ende ic ginck lopen Totter mery ende vraechde hair dat, Ende si seide my, si vercoft my om een scat.Ga naar voetnoot4008 Ic vraechde huer hoe zijt woude geven.Ga naar voetnoot4009 4010[regelnummer] Sy sprac: “Reynaert, het staet gescreven Achter onder mynen rechter voet. Si di van clergien vroetGa naar voetnoot4012 En wildijt zien, ic laet u lesen.”Ga naar voetnoot4013 Doe hoordic wair sy woude wesen.Ga naar voetnoot4014 4015[regelnummer] Ic seide: “Neen, in goeder trouwen, Ver mery, het mocht my rouwen.Ga naar voetnoot4016 Ic en can lesen niet een veer,Ga naar voetnoot4017 En te copen ic niet en geerGa naar voetnoot4018 Dat nu is u enich kijnt. 4020[regelnummer] Isegrim heft my hier gesent Ende wist gern hier off dat waer.”Ga naar voetnoot4021 “So laten selver doen comen haer”,Ga naar voetnoot4022 Sprac si, “ic sels hem maken vroet.”Ga naar voetnoot4023 Ic seide: “Ic sel”, ende mitter spoet 4025[regelnummer] Liep ic daer Ysegrim sat.Ga naar voetnoot4025 Ic seide: “Oom, wil di eten datGa naar voetnoot4026 Vanden voel, so lopet zeerGa naar voetnoot4027 Totter mery; si verbeit u ter eer.Ga naar voetnoot4028 Sy heeft onder hair voet gescreven 4030[regelnummer] Den coop, hoe zijt wil geven. Si woud my hebben lesen laten, Mer wat soude my dat baten,
[pagina 182]
Want ic een letter en kenne niet. Des dooch ic in mijn hert verdrietGa naar voetnoot4034 4035[regelnummer] Dat ic nie en ghinc ter scool. Oom, wil di copen dat vool, So mochdijt hebben, condi lesen.” “Ay my, wat zoud my wesen?Ga naar voetnoot4038 Ja, ic can Walsch, Duutsch ende Latijn.Ga naar voetnoot4039 aant. 4040[regelnummer] Op Vestvalen ende te ProvijnGa naar voetnoot4040 Heb ic gegaen tot hoger scolen Mit ouden wisen sonder folen.Ga naar voetnoot4042 Meysters van audientien,Ga naar voetnoot4043- Questie gegeven ende sentencien, 4045[regelnummer] Ende was in loeyen lycensiert. So wat scriften dat men visiert,Ga naar voetnoot4046 Can ic lesen gelijc mijn naem. Ic wil tot hair lopen; ic raemGa naar voetnoot4048 Dat ic den coop sel weten ter vaert.Ga naar voetnoot4049 4050[regelnummer] Wair toe bistu goet, Reynaert, Dattu lesen en const noch scryven?” Doe liep hi heen ende liet my bliven, Dat ic sijns verbeiden soude,Ga naar voetnoot4053 Totter mery ende vraechde off si woude 4055[regelnummer] Hair vuellen geven of dat sijt helde.Ga naar voetnoot4055 Sy sprac: “Die som vanden gelde Staet after aen mijn rechter voet.”Ga naar voetnoot4057 “So laet my lesen.” Si sprac: “ic doet”,
[pagina 183]
Ende heeft haren voet verdragenGa naar voetnoot4059 4060[regelnummer] Die wel myt yser was beslagen Al nywe, myt hoefnagelen sess, Ende raemde niet alte mess,Ga naar voetnoot4062 Want sy smeten so voor sijn hoofft,Ga naar voetnoot4063 Dat hi storte ende was verdoeft 4065[regelnummer] Ende viel overdoot dair neder.Ga naar voetnoot4065 Eer hi bequam off op stont weder,Ga naar voetnoot4066 Mocht men een mijl hebben gereden.Ga naar voetnoot4067 Die mery liep myt groter haesten Mit haren vuellen haerre stratenGa naar voetnoot4069 4070[regelnummer] Ende heeft Ysegrim dair gelaten, Seer mysmaect ende gewont. Hy lach en huylde als een hont. Doe hi bequam, doe bloyde hi zeer. Ic ghinc tot hem ende seide: “Heer 4075[regelnummer] Ysegrim, lieve oom, hoe staet?Ga naar voetnoot4075 Ga naar voetnoot4075 Si di van den vool wel gesaet?Ga naar voetnoot4076 Hoe en deildi my niet wat mede Ende ic doch u bootscap dede?Ga naar voetnoot4078 Hebdi geslapen op u mael? 4080[regelnummer] Wair wast, Walsch ofte Vocael,Ga naar voetnoot4080 Dat gescrift onder hair voet? Ic wist wel, gi zijt so vroet Dat nyement bet lesen en can dan gi.” “O wi, Reynaert, neve, o wi! 4085[regelnummer] Ic bid u dat gi u spotten laet. Ic bin so qualiken begaet,Ga naar voetnoot4086
[pagina 184]
Het mocht ontfermen herde stenen.Ga naar voetnoot4087 Die hoeyr mitten langen benenGa naar voetnoot4088 Had haren voet so hooch op verheven, 4090[regelnummer] Ic waendet hadden geweest letteren gescreven,Ga naar voetnoot4090- Die nagelen die dair in stonden. Si sloech my zess groter wonden Ten eersten slage dat sy smeet, Dat my thooft wel na spleetGa naar voetnoot4094 4095[regelnummer] Ende mijn herssenbecken al ontwee.Ga naar voetnoot4095 Sulc lesen en geer ic niet mee.”Ga naar voetnoot4096 “Lieve oom, ist wair dat gi telt?aant. Dat heeft my wonder, want ic helt U voor den besten clerc die nu leeft. 4100[regelnummer] Nu hoor ic wel dat men my heeftGa naar voetnoot4100- Wel eer geseit ende oec gelesen In boeken, dat wel wair mach wesen, Dats dat die beste clercke fijnGa naar voetnoot4103 Dicwijl die wijste lude niet en sijn. 4105[regelnummer] Die leken vervroeden se by wilen.Ga naar voetnoot4105- Dat doet dat sy so versubtilen In kunsten, dat sy dair in verdwalen.” Dus brocht ic Ysegrim in dwalenGa naar voetnoot4108 Dat hi nauwe sijn lijff behelt.Ga naar voetnoot4109 4110[regelnummer] Siet, neve, ic heb u nu vertelt Al dat ic weet van mijnre misdaet.
[pagina 185]
Misselic hoet myt my vergaetGa naar voetnoot4112 Te hove, nochtan bin ic sonder vaer, Want ic bin nu sonder sunde claerGa naar voetnoot4114 4115[regelnummer] Ende ic wil gern bi uwen radeGa naar voetnoot4115 Beteren ende comen te genade.’Ga naar voetnoot4116 Grymbaert sprac: ‘Die mysdaet is groot. Die doot is, moet bliven doot. Men machs niet weder doen leven.Ga naar voetnoot4119 4120[regelnummer] Mer, oom, dit wil ic u al vergeven Om den anxt die gi dair om liden moet, Eer gi dair off u ontscout doet,Ga naar voetnoot4122 Ende hier op wil ic u absolveren.Ga naar voetnoot4123 Mer dat u alre meest sal deren, 4125[regelnummer] Dats dat gi Kuwaerts hooft dair sende Ende den coninck myt logen verblende. Doch, oom, dat was zeer mysdaen.’ ‘Neef, die door die werelt sel gaenGa naar voetnoot4128 Moet dick horen, sien, vertrecken.Ga naar voetnoot4129 4130[regelnummer] Hy moet hem besmytten ende bevlecken.Ga naar voetnoot4130 Wie honich handelt, vinger lect.Ga naar voetnoot4131 Ic ward dicwil gewectaant. Van mijnre conscientien bynnenGa naar voetnoot4133 Gode boven al te mynnen 4135[regelnummer] Ende mynen evenkersten als my,Ga naar voetnoot4135 Dattet Goods liefste wille syGa naar voetnoot4136 Ende dat dit wair dat beste recht.Ga naar voetnoot4137
[pagina 186]
Wat waendi dat die reden vechtGa naar voetnoot4138 Van bynnen tegens die uterste wille?Ga naar voetnoot4139 4140[regelnummer] Dan sta ic in my selven stille Op mijn eygen vry vernuftGa naar voetnoot4141 En warde van synnen so versuftGa naar voetnoot4142 Dat ic niet en weet wat mijns gesciet. Ic bin in een bloet niet.Ga naar voetnoot4144 4145[regelnummer] Ic heb en bin van allen gelaten.Ga naar voetnoot4145 Dat wil ic van my steken ende haten,Ga naar voetnoot4146 Al dat mynre is dan Got, Ende hoge clymmen boven sijn gebot Ende bescouwen der contemplacien.Ga naar voetnoot4149 4150[regelnummer] Mer dese sonderlinge gratienGa naar voetnoot4150 aant. Gescien my als ic bin alleen, Mitter werlt noch myt mensch gemeen,Ga naar voetnoot4152 Ende ic my selven van bynnen zie claer. Mer over een corte wijl dair naer, 4155[regelnummer] Als ic der werelt ward gemeen,Ga naar voetnoot4155 So vijnd ic so veel steen In mynen wech achter ende voren Ende ic zie die voet sporen Dair dese prelaten in gaen,Ga naar voetnoot4159 4160[regelnummer] So ward ic weder vluysch gevaen.Ga naar voetnoot4160 So coomt die werelt en wil dat vleischGa naar voetnoot4161
[pagina 187]
Mit groter genuechten sonder eysch,Ga naar voetnoot4162 Ende leggen my so veel te vorenGa naar voetnoot4163 Dat ic die vriheit heb verloren 4165[regelnummer] End dat leven dair ic eerst in was. So hoor ic sanck ende pijp geblas,Ga naar voetnoot4166 Lachen, spelen end vrolicheit. Ic hoor dat dese off gene seit,Ga naar voetnoot4168 Die anders seggen dan si penzen.Ga naar voetnoot4169 4170[regelnummer] Dair leer ic liegen ende venzen, Sonderlingen in heren hove.Ga naar voetnoot4171 Dair sprect meest alte love.Ga naar voetnoot4172 Heren, vrouwen, papen, clercken, Dit sijn die geen die meest die luegen stercken:Ga naar voetnoot4174 4175[regelnummer] Men der die heren niet tseggen twair.Ga naar voetnoot4175 Lieve neve, hier leer ic naer,Ga naar voetnoot4176 Ic moet mede loventutenGa naar voetnoot4177 Ofte men soude my buten sluten. Ic heb veel lude dic horen sprekenaant. 4180[regelnummer] Die reckelic ende wairachtich leken,Ga naar voetnoot4180 Als sy een reden vertogen.Ga naar voetnoot4181 Viel ontwee enyge logenGa naar voetnoot4182 Die hoor redene mocht geliken,Ga naar voetnoot4183 Sy lietense mede door striken,Ga naar voetnoot4184 4185[regelnummer] Op dat hair tael wair te scoonre.Ga naar voetnoot4185 Nyet dat die luegenaer waeir coenreGa naar voetnoot4186
[pagina 188]
Mit verrade inder reden begyn,Ga naar voetnoot4187 Mer die reden wil dair inGa naar voetnoot4188 Ymmer sijn ende wantse wel clede,Ga naar voetnoot4189 4190[regelnummer] So laet hise dair varen mede.Ga naar voetnoot4190 Neve, dus moet men hier ende dair Nu liegen ende dan zeggen wair, Dreigen, smeken, bidden ende vloeken Ende ellic op sijn hooft zoeken.Ga naar voetnoot4194 4195[regelnummer] Die die werelt wil hantierenGa naar voetnoot4195 Ende een luegen wil vysierenGa naar voetnoot4196 Ende op hair scoonste dan setten voortGa naar voetnoot4197 Ende so bewympelen dair mense hoort,Ga naar voetnoot4198 Mit doeken die hi dair om wijnt,Ga naar voetnoot4199 4200[regelnummer] Datmense voor die wairheit mynt,Ga naar voetnoot4200 Die en is sijn meyster niet ontlopen.Ga naar voetnoot4201 Can hise so subtilic knopen, Dat hi niet en stamert in sijn taelGa naar voetnoot4203 Ende dan dat hi gehoort is wael, 4205[regelnummer] Neve, dese mach wonder maken.Ga naar voetnoot4205 Hy mach bont dragen ende scaerlakenGa naar voetnoot4206 Int geestlic end int weerlic recht. Hy wint wair hi vecht. Nochtan en trect hi sweert noch knijff.Ga naar voetnoot4209 4210[regelnummer] Nu vijnt men mennigen losen katijffGa naar voetnoot4210 aant.
[pagina 189]
Diet zeer benijt dat hi ziet Dat desen dus vordel gesciet, Ende meent dat hijt wel can, Liegen, ende grijpt een luegen an 4215[regelnummer] Die hi verschoont ende voort wil setten.Ga naar voetnoot4215 Hy aet oec gern vanden vetten,Ga naar voetnoot4216 Mer hi en is gelooft noch gehoort. Ende sulc is so plomp, als hi sijn woort Ten besten waent seggen ende sluten,Ga naar voetnoot4219 4220[regelnummer] Valt hi al sijnre materien buten,Ga naar voetnoot4220 Ende en cant so wel niet zalven,Ga naar voetnoot4221 Hy en laet sijn reden staen ten halven Sonder hooft off sonder steert, So wart hi voor een dwaes vermeertGa naar voetnoot4224 4225[regelnummer] Ende men hout dair mede spot. Mer die een luegen geeft een slot Ende seit sijn reden sonder snevenGa naar voetnoot4227 Als oft voor hem stont gescreven, Ende maectse alle gader dooff,Ga naar voetnoot4229 4230[regelnummer] Dat men se bet gelooftGa naar voetnoot4230 Dan die wairheit: dats die man.Ga naar voetnoot4231 Wat const ende wijsheit is dair an Die wairheit te seggen? Dat is goet te doen.aant. Hoe lachen sy dan onder hair caproen,Ga naar voetnoot4234 4235[regelnummer] Die lose scalcken die geven den raet, Ende die geen die die logen aen gaet,Ga naar voetnoot4236 Als hair onrecht gaet te bovenGa naar voetnoot4237
[pagina 190]
Ende trecht wart afterwaert gescoven. Doch neve dan sijn sy alte vroe.Ga naar voetnoot4239 4240[regelnummer] Scout, scepen raden dair toeGa naar voetnoot4240 Achterbaecs, ende helpent in setten,Ga naar voetnoot4241 Off rechters van anderen wetten,Ga naar voetnoot4242 Ende leren door die vinger sien, Op datsi mede genyeten in dienGa naar voetnoot4244 4245[regelnummer] Off in hoore vrienden gonst.Ga naar voetnoot4245 Doch, neve, dats een quade const. Die sprekers die hair tonge verhueren, Mogen hier in veel verbueren,Ga naar voetnoot4248 Logen te spreken myt berade 4250[regelnummer] Dair scand off coomt ende lijfs scade. Ic en seg niet men moet wel biwilen Spotten, boerten, liegen, gilenGa naar voetnoot4252 In dingen van mysseliken zake,Ga naar voetnoot4253 Want die altoos die wairheit sprake, 4255[regelnummer] En conde die strate nergent houwen.Ga naar voetnoot4255 Sulc sweert ende seit by sijnre trouwen Ende spreket in placebo,Ga naar voetnoot4257- Dat hi mach doen herde no, Wil hi leven myt gemake. 4260[regelnummer] Die altoos die waerheit sprake, Soud dicwil vijnden wederstoot.Ga naar voetnoot4261 Men moet wel liegen alst doet nootGa naar voetnoot4262
[pagina 191]
En dair na beteren by rade.Ga naar voetnoot4263 Tot allen mysdoen staet genade. 4265[regelnummer] Ten is nyement, hi en dwaelt bitiden.’ ‘Wat, oom, u en can niet ontgliden.Ga naar voetnoot4266 Gi weet dat nauste op alle dingen.Ga naar voetnoot4267 Gi soud my wel brengen in dwalingen. U reden is buten mijn verstaen. 4270[regelnummer] Wat noot is u te biecht te gaen? Ghi soud selve sijn die paep Ende laten my ende ander scaep Tegens u biechten ende nemen raet. Ghi weet so claer der werelt staet, 4275[regelnummer] Dat nyement en mach voor u gaen manck.’Ga naar voetnoot4275 Mit deser talen ende niet lanckGa naar voetnoot4276- Quamen sy int hoff gegaen.	voetnoot3759 te: in de richting van voetnoot3760 spaerde: ontweek voetnoot3762 gereet: weldra voetnoot3766 ontliven: doden voetnoot3772 wyndi: wint u; pleit: pleidooi voetnoot3773 fallacien: bedriegerijen voetnoot3774 lamentatien: weeklachten voetnoot3779- toen zij voor hun eerste vlucht zouden uitvliegen, jong als zij waren, en zouden proberen of zij op de grond enig voedsel konden vinden voetnoot3784 teder: zwak voetnoot3788 yoie: vreugde voetnoot3791 Verbeide hi sijns: wachtte hij op hem voetnoot3792 voor enich man: boven wie dan ook voetnoot3795 van: over, met betrekking tot voetnoot3796 het... becomen: u bent in een moeilijk parket geraakt voetnoot3797 al: geheel voetnoot3800 heervaert: veldtocht voetnoot3804 Hyet: beval; trossen: opladen voetnoot3805 paulyoene: grote tenten, paviljoenen voetnoot3806 wees waakzaam, dat is nodig voetnoot3807- sijn nu Bet: staan nu meer in de gunst voetnoot3812 had: haat voetnoot3813 maerscalc: aanvoerder; assaut: aanval (op M.) voetnoot3816 zorch: ben bezorgd voetnoot3817 zodat mij van angst geen remedie te binnen schiet voetnoot3820 Set u te vreden: wees gerust voetnoot3821 gesworen: (nl. om R. in het verderf te storten) voetnoot3825- zij mogen zich beraden wat ze willen, maar het hof betekent niets zonder mij voetnoot3830 bet: liever voetnoot3831 verduwen: verteren voetnoot3834 morch: merg voetnoot3835 die eet ik allemaal mee op voetnoot3836 humore: (kwade) sappen voetnoot3842 hair (...) verstoren: zich ongerust maken voetnoot3843 vaer: vrees voetnoot3844 gaet hair naer: grijpt haar aan voetnoot3845 toe: bovendien voetnoot3846 vroe: vroeg voetnoot3849 dat... gaen: dat het sommigen in het nauw zal brengen voetnoot3850 bi my staen: mij helpen voetnoot3853 dat staat ter beschikking van UEdele voetnoot3854 das (< dat es): dat is voetnoot3855 vromen: baten voetnoot3856- comen (...) tot ontscouden: uw onschuld bepleiten voetnoot3858 houden: (gevangen) houden voetnoot3861 besproken: in rechte geëist voetnoot3862 vro: blij voetnoot3863 dan vrees ik van niemand ook maar iets voetnoot3864 maer: boodschap voetnoot3865 bedringen: verwerven voetnoot3870 ter vaert: meteen voetnoot3876 geboren: ten deel vallen voetnoot3877 zat: verzadigd voetnoot3883 meren: in aanzien doen toenemen voetnoot3884 ze beginnen regelmatig voedsel aan te brengen voetnoot3887 Na: naar voetnoot3888 dicker: vaker voetnoot3889 bevroeden: inzien voetnoot3892 aert: kunst voetnoot3895 boeten: lenigen voetnoot3896 van: uit; derven: missen voetnoot3897 slachten: lijken op voetnoot3898 grymmende: verbeten, ‘met bittere ernst’ voetnoot3899 gene: (tegenover) degene voetnoot3900 doen zij zich vriendelijk voor voetnoot3901 opdat hij helemaal geen wantrouwen koestert voetnoot3903 ontwee: doormidden voetnoot3904 speel: spel voetnoot3905 ter grepen: in het grijpen voetnoot3906 dat is echt eigen aan ons voetnoot3908 toe tiden: steun, toeverlaat voetnoot3909 vroom: flink, moedig voetnoot3910 ik ben blij daarover voetnoot3916 zaen: vlug voetnoot3917 letier: ligplaats voetnoot3918 al die proy: alle kinderen voetnoot3919 mer niet Reynaert: maar R. (viel) niet (in slaap) voetnoot3925 ruumde: vertrok uit voetnoot3926 oorloff: afscheid voetnoot3929 verlangen: verdrieten voetnoot3930 ummer: zeker, absoluut voetnoot3932 off: als voetnoot3934 lede maer: slecht bericht voetnoot3935 slaen int goede: goed opnemen voetnoot3937 verwaert: bewaakt voetnoot3939 naar de mate dat ik daar kans toe zie voetnoot3940 so: hoort bij droevich; nye: nooit voetnoot3941 desen: hier voetnoot3942 vresen: vreeswekkende toestand voetnoot3943 zodat u ternauwernood levend ontkwam voetnoot3944 geraemt: u voorgenomen voetnoot3945 wout: wilde (gaan) voetnoot3946 vrouw, het lot is wisselvallig voetnoot3947 het gaat soms anders dan men dacht voetnoot3951 want er is niets om bang voor te zijn voetnoot3960 sel: moet voetnoot3962 derff: hoeft; doen verstaen: vertellen voetnoot3965 Ende: en (liet); scerp: pelgrimstas voetnoot3968 tot my waert: jegens mij; zoeten: verzachten voetnoot3969 maecten: maakte hem voetnoot3974 maect: maakte; horen scouden: hun schuld voetnoot3975 hat: vijandig gezind voetnoot3978 waar hij nooit beter van werd voetnoot3983 om sinen toren: om hem schade te berokkenen voetnoot3985 Dat: zodat voetnoot3987 cloeck: behendig voetnoot3994 hoesheit: (daad van) beleefdheid voetnoot3995 deed men my: als men het mij zou doen voetnoot3997 Honthorst: plaatsje bij Woerden; Everdingen: plaatsje aan de Lek voetnoot3999 mery: merrie; vole: veulen voetnoot4002 volna: bijna voetnoot4008 vercoft: verkocht voetnoot4009 huer: haer; hoe: voor hoeveel voetnoot4012 bent u goed opgeleid voetnoot4013 laet: laat het voetnoot4014 toen begreep ik waar ze naar toe wilde voetnoot4016 Ver: mevrouw voetnoot4017 niet een veer: in het geheel niet voetnoot4018 geer: begeer voetnoot4021 hier off dat waer: hiervan het ware voetnoot4022 haer: hierheen voetnoot4023 maken vroet: bekend maken voetnoot4025 daer: naar daar waar voetnoot4026 dat: hier “iets” of “alles” voetnoot4027 voel: veulen; zeer: vlug voetnoot4028 si verbeit u ter eer: ze staat geheel tot uw dienst voetnoot4034 dooch: lijd voetnoot4038 wesen: geschieden, gebeuren voetnoot4039 Walsch: Frans; Duutsch; Duits voetnoot4040 Vestfalen: Westfalen; Provijn: Provins in Champagne voetnoot4042 met oude wijzen zonder gekheid te maken voetnoot4043- Rechtsgeleerden (heb ik) oplossingen van moeilijke vragen en oordelen gegeven, en heb bevoegdheid verkregen in de rechten voetnoot4046 visiert: bedenkt voetnoot4048 raem: denk voetnoot4049 ter vaert: snel voetnoot4053 opdat ik op hem zou wachten (tussenzin) voetnoot4055 helde: wilde houden voetnoot4057 after: achter voetnoot4059 verdragen: opgetild voetnoot4062 en mikte precies raak voetnoot4063 smeten: sloeg deze met kracht voetnoot4065 overdoot: alsof hij dood was voetnoot4066 bequam: bijkwam voetnoot4067 mocht: kon voetnoot4069 haerre straten: haars weegs voetnoot4075 staet: is het er mee voetnoot4075 waarom geeft u er mij niet iets van voetnoot4076 gesaet: verzadigd voetnoot4078 Ende: terwijl voetnoot4080 Wair: wat; Vocael: Latijn voetnoot4086 begaet: behandeld voetnoot4087 herde: harde voetnoot4088 hoeyr: hoer voetnoot4090- dat ik dacht dat de nagels die daarin zaten, geschreven letters waren voetnoot4094 Dat: zodat voetnoot4095 ontwee: in tweeën voetnoot4096 geer: begeer; mee: meer voetnoot4100- nu bemerk ik wel, dat wel waar kan zijn wat men mij vroeger heeft gezegd en ook uit boeken voorgelezen voetnoot4103 Dats: namelijk; clercke: geleerden, intellectuelen voetnoot4105- de leken (i.t.t. clercke) zijn ze soms te slim af. Dat komt doordat ze (de clercke) zulke subtiele onderscheidingen aanbrengen in hun kennis, dat ze daardoor de kluts kwijtraken voetnoot4108 Dus: zo voetnoot4109 nauwe: ternauwernood voetnoot4112 Misselic hoet: onzeker over hoe het voetnoot4114 claer: zuiver voetnoot4115 rade: hier: raad van een biechtvader voetnoot4116 beteren: mijn zonden uitboeten voetnoot4119 machs: kan hem voetnoot4122 voordat gij u daarvan kunt vrijpleiten voetnoot4123 absolveren: vergeving schenken voetnoot4128 sel: moet voetnoot4129 vertrecken: verhullen, verbergen voetnoot4130 hem besmytten: zich vies maken voetnoot4131 handelt: aanraakt; lect: likt voetnoot4133 conscientien: geweten; bynnen: innerlijk voetnoot4135 even kersten: naaste, medechristen; my: mijzelf voetnoot4136 Dattet: omdat het voetnoot4137 dat: omdat voetnoot4138 waendi: meent u; reden: rede, verstand voetnoot4139 uterste wille: op het hoogste gerichte verlangen voetnoot4141 in mijn eigen, niet door het aardse gehinderde geest voetnoot4142 en mijn zintuigen nemen niets meer waar voetnoot4144 bloet niet: zuiver, ongevormd niets voetnoot4145 ik ben van al het aardse gescheiden voetnoot4146 steken: afhouden, verwijderd houden voetnoot4149 en (het hogere, God) geestelijk schouwen voetnoot4150 sonderlinge gratien: bijzondere genadegaven voetnoot4152 gemeen: gemeenzaam voetnoot4155 ward gemeen: (weer gewoon) deel word (van) voetnoot4159 prelaten: (geestelijke) hoogwaardigheidsbekleders voetnoot4160 vluysch: vlug; gevaen: gevangen voetnoot4161 vleisch: vlees, lichaam (beheersen) voetnoot4162 Mit: door; eysch: verzet voetnoot4163 te voren: in de weg voetnoot4166 pijp geblas: blaasmuziek voetnoot4168 seit: het woord voert voetnoot4169 (hoewel het onderwerp meervoud wordt, loopt de zin gewoon door) voetnoot4171 Sonderlingen: met name voetnoot4172 daar wordt het meest gevleid (en dus gelogen) voetnoot4174 stercken: versterken, ondersteunen voetnoot4175 der: durft, kan; twair: de waarheid voetnoot4176 naer: van (dat) voetnoot4177 loventuten: onbeschaamd vleien voetnoot4180 reckelic: eerlijk voetnoot4181 als zij een toespraak hielden voetnoot4182 Viel ontwee: (En als bij hen) opkwam voetnoot4183 geliken: passen bij voetnoot4184 dan vervlochten zij die in hun woorden voetnoot4185 te: des te voetnoot4186 waeir coenre: scheutig zou moeten zijn voetnoot4187 verrade: bedrog, leugens; reden begyn: begin van de redevoering; vgl. slot in 4226 (de leugenaar moet dus niet zomaar wat doen) voetnoot4188 reden: verstand, zin voetnoot4189 wantse wel clede: wanneer ze (de leugen) er goed in past voetnoot4190 varen mede: meegaan (met de rest van het betoog) voetnoot4194 en iedereen in zijn zwak aantasten voetnoot4195 hantieren: naar zijn hand zetten voetnoot4196 vysieren: bedenken voetnoot4197 setten voort: presenteren voetnoot4198 bewympelen: omwikkelen voetnoot4199 wijnt: windt voetnoot4200 voor (...) mynt: beschouwt als voetnoot4201 die heeft zijn lesje goed geleerd (is niet weggelopen bij zijn leermeester) voetnoot4203 stamert: stottert, struikelt voetnoot4205 wonder maken: wonderbaarlijke dingen realiseren voetnoot4206 scaerlaken: fijne, rode stof (als teken van rang) voetnoot4209 knijff: mes voetnoot4210 losen katijff: onbetrouwbare pummel voetnoot4215 verschoont: opsiert; voort wil setten: onder de aandacht wil brengen voetnoot4216 d.w.z. hij profiteerde ook graag mee voetnoot4219 Ten besten: Op zijn best; sluten: afsluiten, beëindigen voetnoot4220 raakt hij de greep op zijn onderwerp kwijt voetnoot4221 zalven: genezen, in orde brengen voetnoot4224 voor (...) vermeert: bekend als voetnoot4227 sneven: vallen, struikelen voetnoot4229 maectse (...) dooff: misleidt ze voetnoot4230 Dat: zodat; se: de leugen voetnoot4231 dats die man: dat is pas iemand voetnoot4234 caproen: kap, muts voetnoot4236 aen gaet: belang hebben bij voetnoot4237 gaet te boven: het wint voetnoot4239 vroe: blij voetnoot4240 schout en schepenen (stedelijke ambtenaren) adviseren daarbij voetnoot4241 Achterbaecs; heimelijk; in setten: organiseren voetnoot4242 en ook onrechtvaardige rechters (sluit aan bij Scout, scepen in 4240) voetnoot4244 in dien: d.w.z. door het voordeel dat de leugen oplevert voetnoot4245 in: door; hoore: van hun voetnoot4248 verbueren: misdoen voetnoot4252 boerten: schertsen; gilen: bedriegen voetnoot4253 van mysseliken zake: wisselvallige, onberekenbare voetnoot4255 zou zich nergens vrij kunnen bewegen voetnoot4257- en doet toezeggingen die hij nauwelijks kan waarmaken voetnoot4261 wederstoot: tegenstand, verzet voetnoot4262 alst doet noot: als het nodig is voetnoot4263 rade: advies van een biechtvader voetnoot4266 ontgliden: ontgaan voetnoot4267 u weet alles heel precies voetnoot4275 dat niemand zijn gebreken voor u verborgen kan houden voetnoot4276- zo sprekende kwamen zij na een poosje aan het hof

Vorige Volgende

Tweede komst naar het hofaant.