Logo DBNL
Reynaert in tweevoud. Deel 2. Reynaerts historie (2002)

Reynaert in tweevoud. Deel 2. Reynaerts historie

(2002)–Anoniem Reinaerts historie (Reinaert II)–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Derde indagingaant.

 
Doe ghinc Grymbart te Maperthuus
 
Ende vant Reynaert in sijn huus,
 
Ende sijn wijff vrou Ermelijn
1380
Die sat al bi hair wiegelijn
 
En lach in die doncker hagedochte.1381
 
Teerst dat hy spreken mochte,
 
Gruete hi sijn oom ende sijn moyen:1383
 
‘Laet u niet vernoyen’,1384
1385
Sprac hi, ‘vanden geruft dair gi in zijt.1385
 
Mer docht u goet, so waert wel tijt,
 
Dat gi te hove myt my woud comen.
 
Te vertrecken en mach u niet vromen.1388
 
Dair is so veel over u geclaecht.
1390
Hier om sy di voor den coninck gedaecht.
 
Ende verbeiden wi mergen dien dach,1391
 
So seg ic dat u niet en mach1392-
 
Geen aventuer meer gescien.
 
Ghi selt in drien dagen sien
1395
Al om end om beleit u huus,1395
 
Ende voort casteel van Mapertuus1396
 
Een galge gerecht ende een rat.1397
 
Voorwair seg ic u dat:
 
Beide u kijnders ende u wijff1399
1400
Sel die coninc doen nemen tlijff,
 
Ende selve en moechdi niet ontgaen.1401
 
Dair om ist nu best gedaen,
 
Dat gi te hove myt my gaet.
 
Ghi cond doch so mennich quaet1404
1405
Dat u licht wel baten mach.1405
 
Het is dick op enen dach1406
 
So veel aventueren gevallen1407-
 
Dan off gi quijt ghinct voor hem allen
 
Ende si alleen in die scande bleven.
1410
Ghi hebt doch dit meer bedreven.’1410
 
Reynaert sprac: ‘Gi segt waer.aant.
 
Tis best dat ic myt u ga daer,
 
Want dair is gebrec van mynen rade.1413
 
Die coninc sel my doch doen genade,
1415
Can ic hem onder die ogen zien1415
 
Ende ic mijnre talen mach plien,1416
 
Al had ic noch meer mysdaen,
 
Want thoff en mach buten my niet staen.1418
 
Dat bedect die coninc wel.1419
1420
Al sijn my nu die zommich fel,1420
 
Dat en gaet hem niet ter herten in,1421
 
Want sy en weten raet noch syn.1422
 
Al die raet sluut meest in my.1423
 
In wat hove oec dattet sy,
1425
Dair coningen ofte heren versamen,1425
 
Dair men subtijl raet sel ramen,1426
 
Dair moet Reynaert die vonde vijnden.1427
 
Al sijn dair ander dies hem bewijnden,1428
 
Dat mijn ist best ende tgaet voren.1429
1430
Nochtant heeft er veel gesworen
 
Mijn quaetste te doen, die nu dair sijn.1431
 
Dit maect bedruct dat herte mijn,
 
Want dair veel sijn gemeen,1433
 
Die mogen meer dan ic alleen.1434
1435
Dit, heb ic anxt, sel my dair deren.
 
Nochtant is beter dat ic dair mitter eren
 
Te hove myt u trecke, neve,
 
Ende reden voor my selven geve,1438
 
Dan dat ic wijff ende kijnder liet
1440
In anxt, in sorgen ende in verdriet
 
Dat al verloren soude wesen.
 
Ic genese so ics mach genesen.1442
 
Wanneer gi wilt, so porren wy.1443
 
Die coninc is te machtich my.
1445
Wanneert wesen soude,1445
 
So most ic doen al dat hi woude.
 
Ende want ic dan niet bet en mach,1447
 
So en is niet beter dan verdrach.’1448
 
Reynaert sprac: ‘Vrou Ermelijn,aant.
1450
Ic beveel u die kijnde mijn,1450
 
Dat gise wel bewaret nu.1451
 
Ende boven al so beveel ic u
 
Mynen joncsten soen Reynaerdijn.
 
Hem staen so wel sijn granekijn1454
1455
Om synen mulekijn over al.1455
 
Ic hoop hi my wel sclachten sal.1456
 
Ende hier is Roseel, een schoon dieff.
 
Desen heb ic wel also lieff
 
Als yement sijn kijnder doet.1459
1460
Doe dy mynen kijnderen goet
 
Ende gans my God dat ic ontga,1461
 
So selt my gangen also na1462
 
Dat ict u weder sel lonen.’
 
Mit sueten woorden ende sconen
1465
Nam Reynaert aldus oorloff1465
 
Ende ruumde sijns selfs hoff.1466
 
Seer droef bleef Ermelijn
 
Mit haren cleynen kijnderlijn
 
Om dat hi sceide van Mapertuus
1470
Ende liet sijns selfs casteel ende huus
 
Also onberaden staen.1471
 
Ende als sy een stuck waren gegaen,
 
Reynaert ende Grymbart onder hem beiden,
 
Sprac Reynaert aldus ende seyde:
1475
‘Hoort na my, lieve neve,aant.
 
Van anxte sorch ic ende beve,1476
 
Want ic in vrese ga vander doot,
 
Ende mijn berouwenisse is so groot
 
Van sonden die ic heb mysdaen.
1480
Lieve neve, ic wil nu gaen
 
Te biechte hier tot u;
 
Hier en is geen ander paep nu.
 
Byn ic gebiecht van mynen mysdaen -1483
 
Misselic hoet myt my wil gaen -1484
1485
Mijn ziel sel te claerre wesen.’1485
 
Grymbart andwoorde na desen:
 
‘Oom, wil di te biechte gaen,
 
So moet gi verloven saen1488
 
Alre dieverie ende rooff,
1490
Ende des so sel di hebben groot looff.’1490
 
‘Dat weet ic wel’, sprac Reynaert.
 
‘Nu hoort na my, neve Grymbaert.
 
Confiteor tibi pater mater,1493aant.
 
Dat ic den otter ende den cater
1495
Ende alle dieren heb mysdaen.
 
Des wilic gern in boete gaen.’1496
 
Grymbaert sprac: ‘Wat segdi?
 
Wildi biechten, dat segget my
 
In duutsche, so mach ict verstaen.’
1500
Reynaert sprac: ‘Ic heb misdaenaant.
 
Tegen allen dieren die nu leven.
 
Bidt hem dat sijt my vergeven.1502
 
Ende want ic mynen oom Bruun1503
 
Al bloedich maecte syne cruun,
1505
Ende Tybart leerdic muse vaen
 
Dair icken seer dede slaen,1506
 
Want icken int strick lopen dede.
 
Oeck heb ic sere misdaen mede
 
Cantecleer ende sijn kijndere.
1510
Waren sy meerre ofte mynre,1510
 
Ummer maecte icse hem loss.1511
 
Mit recht claecht hi over die voss.
 
Die coninc en is my niet ontgaen.
 
Ic heb hem dicke scand gedaen
1515
Ende synen wyve, der coningynnen,
 
Dat sy spaede sel verwynnen.1516
 
Sy sijn gescandaliseert bi my.
 
Noch heb ic, dat seg ic dy,
 
Isegrym meer bedrogen
1520
Dan ic soude seggen mogen.
 
Dat icken oom hiet, dat was verraet,1521aant.
 
Isegrym die my niet en bestaet.1522
 
Ic maecten monick ter Elmaren,1523
 
Dair wi beide begeven waren.1524
1525
Dat hem seer quam te pynen.
 
Ic dede hem aen die cloc lynen1526
 
Bijnden beide syne voeten.1527
 
Dat docht hem wesen seer soete,
 
Dat hijt ummer woude leren,1529
1530
Mer dat was luttel tsijnre eren,
 
Want hi lude so uuttermaten1531
 
Dat alle die lude bider straten1532
 
Diet hoorden, worden dair off in vaer1533
 
Ende waenden dat die duvel waer.1534
1535
Sy liepen dair sijt luden hoorden
 
Ende eer hy conde in corten woorden
 
Geseggen: “Ic wil my begeven”,1537
 
Was hem wel na genomen tleven.1538
 
Ic dede hem off bernen thaer1539
1540
So na der vel, dattet wel naer1540-
 
Die swaerde aenden live cramp.
 
Synt leyd ic hem, dat was sijn ramp,1542
 
Visschen vangen op enen dach
 
Dair hi ontfenck mennigen slach.
1545
Oec leid icken tes papen van Vyanoys.1545aant.
 
In al dat lant van Vermedoys1546
 
En woonde geen pape riker.
 
Dese paep had enen spiker1548
 
Dair mennich goet baec in lach,1549
1550
Dair ic my dicke op te saden plach.1550
 
Aenden kelre had ic een gat1551
 
Selve gemaect, ende in dat
 
Dede ic Ysegrim gaen crupen,
 
Dair hi runtvleisch vant in cupen1554
1555
Ende vetter vercken also veel.
 
Die liet hi gaen al door sijn keel,
 
So groten hoop boven den mate,
 
Dat hi uutten selven gate
 
Niet uut en mocht dair hi in quam,
1560
Dat hem sijn groten buuck benam.1560
 
Doe most hi clagen sulck gewyn,
 
Want dair hi hongerich quam yn
 
En mocht hi sat niet comen uut.1563
 
Ic ghinc ende maecte groot geluut1564
1565
In dat dorp ende groot geruchte.1565
 
Nu hoort, hoe ict dair toe brochte.1566
 
Ic liep dair die paep sat
 
Over die tafel ende at.1568
 
Ende voor hem stont een scoon cappoen.1569
1570
Dat was een dat beste hoen1570
 
Dat men wist in enich lant.
 
Dat hoen ic ter vaert prant1572
 
Ende liep heen al dat ic mochte.
 
Doe maecte die paep groot geruchte
1575
Ende riep lude: “Vanck ende slach.1575
 
Ic waen nye man sulc wonder sach,1576
 
Dat my een vos roofft van mijn cappoen
 
In mijn huus. Waer zach ye man so koen1578
 
Dieff, ende ic zach selve oec toe.”1579
1580
Sijn tafelmes greep hi doe
 
Ende werp na my, mer ic ontvoer.1581
 
Dat mess bleeff steken in die vloer.
 
Hi stiet die tafel dat sy vlooch,1583
 
Ende volchde my myt stemmen hooch1584
1585
Roepende: “Slach ende va!”1585
 
Ic liep voor ende hi my na
 
Ende myt hem luden een groot getal
 
Die mijn quaetste meenden al.1588
 
So lange liep ic, dat ic quam
1590
Dair ic Ysegrim vernam.1590
 
Dat hoen liet ic vallen dair,
 
Want het was my alte swair.
 
Des most ics mijns ondanx laten1593
 
Ende ic liep henen mijnre straten1594
1595
Doort gat dair ic wesen woude.1595
 
Ende doe hi thoen op boren soude,1596
 
Heeften die paep gerynck vernomen.1597
 
Tot allen die myt hem waren comen
 
Riep hi: “Lieve vrienden, slaet!
1600
Hier is die wolff, een dieff quaet.
 
Siet dat hi u niet ontgaet.”
 
Doe scoten sy hem alle na,1602
 
Sulc myt stocken, sulc myt staven.
 
Mennigen slach dat sy hem gaven
1605
Ende maecten so groot geluut
 
Dat alle die gebuer quamen uut,1606
 
Ende maecten cont over al geheel.1607
 
Dair most hi van mennigen steen
 
Den worp ontfaen ende mennigen slach,
1610
So dat hi neder viel ende lach
 
In onmacht ende overdoot.1611
 
Daer wasser mennich die aen hem scoot1612
 
Ende sleepten myt groten geruchte1613
 
Over steen ende over struuck
1615
Buten den dorp in een graft.1615
 
Dair lach hi alle die nacht
 
In onmacht ende overdoot
 
Ende ic en weet hoe hi ontvoer.1618
 
Synt verwerff ic dat hy my swoer1619
1620
Sijn hulp te doen een jaer omtrent,1620
 
Mer dat was op een convent1621
 
Dat icken hoenre soud maken sat.1622
 
Doe leyd icken teenre stat,
 
Dair ic hem dede verstaen
1625
Dat seven hennen ende enen haen
 
Op die haenbalc zaten
 
Die vet waren uutermaten,
 
Ende dair stont een valduer by.1628
 
Op dat huus so clommen wy,
1630
Isegrym end ic, dair boven.
 
Ic seide hem, woude hi my geloven,
 
Dat hi croop al in die duer.1632
 
Al dair so soud hi vinden vuer1633
 
Van vetten hoenre sijn gevoech.1634
1635
Ter dueren ghinc hi ende loech.1635
 
Een deel croop hi in myt vaer1636
 
Ende ghinc tasten haer en daer.1637
 
Doe sprac hi: “Reynaert, wi sijn vermelt1638
 
Off het is boert dat gi my telt,1639
1640
Want wat ic zueck, ic en vijnd niet.”1640
 
Ic sprac: “Oom, wats gesciet?1641
 
Cruupt een luttel bet in.1642
 
Men moet wel pinen om gewyn.1643
 
Ic hebse wech die dair saten voren.”1644
1645
Dus liet hem Ysegrim verdoren,1645
 
Dat hi die hoenre te veer in sochte.
 
Ic zach dat ic hem honen mochte
 
En stieten, dat hi over voer1648
 
En quam gevallen op die vloer;
1650
Want die haenbalc was zeer smal,
 
So dat hi viel enen groten val,
 
Dat si ontsprongen, al die dair sliepen.1652
 
Die zommich totten vierwart liepen1653
 
Om te weten wat duer dat gat
1655
Gevallen wair, si en wisten wat.
 
Si stonden ende onstaken lucht.1656
 
Een ygelic die was beducht1657
 
Doe sy en sagen. Doe wart hi oeck1658
 
Geslegen, gewont, al totter doot.
1660
Ic hebben gebrocht in menniger noot,
 
Meer dan ic kan genoemen.
 
Ic souder noch wel door comen,1662
 
Waert dat ic dair wat om dochte,1663
 
Veel meer dan icker voort brochte.1664
1665
Ic selse u efter wel ontbijnden.1665
 
Ende oec heb ic myt vrou Eerswijnden,
 
Syne wive, dat bedreven,1667
 
Ic woudet achter wair gebleven -1668
 
Het is my leet, mer tiss gedaen -
1670
Want si dair scande off had ontfaen
 
So veel, dats my seer verdriet.’
 
‘Oom, dit en versta ic nyet:
 
“Ic heb mysdaen myt synen wive.”
 
Ghi biecht recht of gi een scyve1674-
1675
In die hant hielt after meed aen te gaen.
 
Het is al buten mijn verstaen.1676
 
Ic en weet waer gi die tale keert.’1677
 
‘Kyr, lieve neve, her Grymbeert,1678
 
Wair dat niet scande groot,
1680
Dat ic die reden seide al bloot?1680
 
Ic heb geslapen bi mijnre moeyen.
 
Ic bin u oom, u souds vernoeyen,1682
 
Spraeckic van vrouwen dorperheit.1683
 
Neve, ic heb u nu geseit
1685
Al dat ic kan gedencken nu.
 
Absolveert my nu, dat ic bidic u,1686
 
Ende set my dat u duncket goet.’1687
 
Grymbert was listich ende vroet1688aant.
 
Ende brac een rijs van eenre hage1689
1690
Ende sprac: ‘Oom, nu slaet drie slage
 
Op u huut myt deser gheerde.1691
 
Dair na legt se neder op die eerde
 
Ende sprinct dair driewarff over aen een1693
 
Sonder snevelen off bugen been.1694
1695
Dan kuste se vriendelic, sonder nijt,
 
In teiken dat gi gehoorsam zijt.
 
Dese penitencie ic u set.1697
 
Hier mede sidi van alre smet
 
Quijt ende van allen sonden
1700
Die gi ye gedeed voor dese stonde,1700
 
Want ic vergeefse u altemael.’
 
Reynaert was blide van deser tael
 
Ende dede dat hem sijn neve riet.1703
 
Doe sprac Grymbert: ‘Oom, nu siet
1705
Dat gi voort aen doet goede werken.
 
Leest u salmen ende gaet te kerken.1706
 
Vast ende viert die heilige dagen
 
Ende wijst die wegen die u vragen.1708
 
Aelmissen sel di geven1709
1710
Ende versweren u bose leven,1710
 
Roven, stelen ende verraden,
 
So suldi comen tot genaden.’
 
Dit geloofde hem al Reynaert.1713
 
Doe gingen si te hove waert.
1715
Besiden den wech dair sy ronnen17151715aant.
 
Stont een clooster van swarten nonnen,1716
 
Dair mennich ganss ende hoen
 
Ende mennige hen ende cappoen
 
Dair plagen te wesen bynnen mueren.
1720
Dit wiste die felle creature.1720
 
Reynaert sprac totten dass:
 
‘Hier besiden over dit pass1722
 
Dair leit onse rechte straet.’
 
Ende myt dusdanigen beraet1724
1725
Leide hi hem neven der mueren,1725
 
Dair die hoenre bider schueren
 
Ghingen weiden haer ende daer.1727
 
Der hoenre wart Reynaert gewaer.
 
Sijn ogen begonden al om te gaen.
1730
Buten hem allen ginck een haen
 
Die vet was, groot ende jonck.
 
Dair na gaff Reynaert enen spronck
 
So dat hem die plumen stoven.
 
Grymbert sprac: ‘Gi dunct my doven.1734
1735
Onsalich oom, wat wildi doen?1735
 
Wildi weder om een hoen
 
In alle die grote sonden slaen,1737
 
Dair gi u biecht off hebt gedaen?
 
Dat mach u zeer wel rouwen.’
1740
Reynaert sprac: ‘In rechter trouwen,
 
Ic hads vergeten, wel lieve neve.
 
Bidt God dat hijt my vergeve.
 
Ic en doet voort nemmermeer.’1743
 
Doe deden sy weder enen keer1744
1745
Over ene smale brugge.
 
Hoe dicke sach Reynaert over rugge1746
 
Weder dair die hoenre gingen.1747
 
Hy en conde hem selven niet bedwingen.
 
Hy en most sijn oude sede plegen:1749
1750
Al had men hem thooft off geslegen,aant.
 
Het had ten hoenre wart gevlogen1751
 
Also verre alst had gemogen.1752
 
Grymbaert zach wel dat gelaet1753
 
Ende hi sprac: ‘Vuyl, onreyne vraet,1754
1755
Hoe laet gi u ogen ommegaen.’
 
Reynaert sprac: ‘Neve, tis mysdaen
 
Dat gi myt uwen overlopende woord1757
 
My uut mynen gebede dus stoort.1758
 
Laet my lesen een pater noster te trooster1759
1760
Voor der hoenre zielen vanden clooster
 
Ende gansen ter genaden
 
Die ic dicke heb verraden,
 
Doe icse desen nonnen
 
Mit mijnre listen off heb gewonnen.’
1765
Grymbert balch hem, mer Reynaert1765
 
Had altijt thooft ten hoenre waert
 
Tent sy quamen ter rechter straten1767
 
Die sy te voren hadden gelaten.1768
 
Dair keerden sy ten hove waert.
1770
Och hoe zeer beefde Reynaert,
 
Doe hi ten hove began te naken,1771
 
Dair hi zeer in waende mysraken.1772

Vorige Volgende