Historie van Reynaert die vos

[Cap. XXXI.] Een parabel van enen man die een serpent verloste die in node was

OVer twee iaren doe quam een man ende een serpent hier inden houe. om een oerdel dat v ende den uwen onbekent was. dat serpent stont an enen tuyn daert doer meende te gaen Ende was bi sinen halse in enen stric gheuangen Ende soude daer ommer dat lijf hebben ghe\laten /4865-4920/ Die man quam dat voerbi gaen. doe riept ende kreet. Ende het bat den man dat hi hem wten stricke helpen woude of dat moest daer ommer doot bliuen

DIe man die sprac Ende hem iammerde dies Louet mi dat ghi my niet venijnden en wilt noch scaden Ick sal di wt deser noot helpen Die serpent was des bereyt ende swoer hem enen dueren eet dattet hem nv noch nymmermeer scaden en soude Doe ontlosten hijt wter stricken ende si zijn een stuck weghes te samen ghegaen Soe kreech dat serpent groten hongher

[fol. 66r]

want het en hadde in langer tijt niet gegeten so dattet waende doot te bliuen. doe scotet na den man ende woude hem scoeren ende eten. die man onspranc mit groten anxte wt sinen slaep. ende seyde wilstu mi verderuen hebstu nv al vergheten der trouwen die ic di dede daer du mi swoerste dattu my niet misdoen en soudes Die serpent sprac voer allen luden mach ic dat verantwoerden dat ic di doe. want mi hongers noot daer toe dwinget Liues noot brect ewe. die man sprac Machet niet bet vallen soe gheuet mi alsoe langhe vri tot wi yemant vinden dien wi onse reden vertellen ende hoe men dan inden rechten wiset datmen dat behoude. die serpent sprac. dat wil ic doen Aldus so gingen si te samen alsoe langhe dat hem die roecke ende slijnde pier sijn soen te gemoete quamen. doe vertoghen si hoer reden corbant die roeck die wijsde den man datmen hem eten soude. hi hadde daer oec gheerne mede an gheweest Alsoe dat sijn soen ende hij hem mede ghesadet hadden Dat serpent sprack totten man. hoe statet nv. wat dunct v hebbe ics niet ghewonnen. die man sprack. hoe soude een roeuer comen te wysen. want hem laghe hier grote bate aen Ende oec en mach een alleen niet wisen laet daer ons twee of drye te samen horen spreken die hem des rechts ver\staen.

[fol. 66v]

het gae dan daert sculdich is te gaen Ic hebbet nochtan quaet ghenoech Si /4920-4978/ overdroegen samen ende si gingen beide achter. also lange dat si den beer ende den wolf vonden. dien seiden si hoer zaken. daer wijsden si onder hem beiden dattet serpent den man doden soude. want hongers dwanc ende lijfs noede breect alle ede. dye man hads groten rou ende anxt van sinen wiue. doe hi dit aldus hoerde. dat serpent dat spranc hem ryue nae ende schoet sijn venijn wt. hi ontspranc met groter pijn Ende sprack. ghi doet mi grote onrecht dat ghi aldus na minen dode staet Du en hebste daer gheen recht toe Dat serpent sprac Is dat noch niet ghenoech Het is v twewerf teghen of ghewijst ya dat is vanden ghenen die selue plegen te moerden ende te rouen Allen dat si gelouen ende sweeren dat en pleghen si niet te houden Mer ic beroep onse oerdel inden houe voer onsen here den coninc ende dat en moechstu my niet weygheren ende wat my daer gheschiet dat wil ic volghen ende lijden ende gheen weer daer meer teghen doen

DIe bere ende ysegrim seiden dat sal so wesen dat serpent en sal niet bet geren Si meynden quamen si daer het soude wel nae hoeren wille gaen: siet here ist v te hoghen Doe qua\men

[fol. 67r]

si aldus voer v te houe ende des wolfs twee kinder die quamen met horen vader die gehieten waren. ydelbalch ende nymmer sat om dat si den man mede souden eten. want si van groten hongher also lude riepen Also dat ghi hem v hof verboet Die man die stont in groten anxte. ende riep tot v om ghenade hy croende hoe hem dat serpent aen sinen liue scadighen woude Dien hi soe groten doecht gedaen hadde Ende bouen eeden ende geloeften die hi van hem ontfanghen had Dat serpent sprac ic en heb niet misdaen Ick gae des claerliken aen den coninck. want dat dede my lijfs noot. want lijfs noede die breken ede ende ewe. heer coninc doe waerdi ende al v raden hier sere mede begaen want v coninclike edelheyt sach aen dye grote rouwe vanden man Ende ghi /4978-5029/ en wout daer niet aen noch ouer wesen dat die man den doot daer om liden soude. want hijt opt gheloue ghedaen hadde Ende datmen ymmer moegelic gheloue houden soude Ende oic so soectmen die nootdurft nauwe alst aent lijf gaet Heer aldus soe haddi groten twiuel Hier en was nyemant inden houe die hier dat recht of wist Sy waren daer wel die den man gheerne geholpen ghesien hadden ick siese hier noch staen Ick weet wel wat si hier toe seyden

[fol. 67v]

Ten lesten doet tot ghenen bescheyde gecomen en conde So si wel rieden Doe dede ghi heer coninc reynaer minen neue halen dat in die sake ende dat recht hier of soude verclaren Aldus so was hi op die tijt een bouen allen gheloeft ende ghehoert die inden houe waren Reynaer spraecty ghi moet ons dit bescheiden na den besten rechten willen wi des volghen alle Soe ghi dat nae recht wisen sult. want ghi den rechten gront best wijs sijt Reynaert sprac here dat is mi onbekenlic te wisen na hoerre tweer woerden. want van hoeren seggen liechtmen vele Mer saghe icket serpent alsoet stont in sulcker noet ghelike dat gheuangen was doet die man wt loste ende ontbant Soe wistic wat ic segghen soude Die dat oeck anders scheyden woude die sout den rechte misdoen Heer coninc doe seiddi reynaert wi willens volgen hier en is nyement die dat te beteren weet Doe ghinck die man ende dat serpent mit v ter stede daer hijt in die eerste droefheit vant ende alsoet reynaer hiet so dedement in allen schine weder in die stricke Alst daer te voeren in gheweest hadde Doe seide hy. heer coninck Reynaer hoe dunct v nv dat wi dit met rechte beste bescheyden reynaer sprac here coninc Nv sijn si te hant beide so si te voeren waren Si en hebben noch ghewonnen

[fol. 68r]

noch verloren Siet here hoe wise ic voer recht So verre alst uwe edele bescheydenheit belieuet Wil nv die man dat serpent lossen ende ontlangen daer ere ende gheloeften van hem niet te scadighen /5030-5067/ Alsoe hi te voeren dede dat mach ende moet hi wel doen Mer bedenckt hi hem of hij des ombesorget waer ende last ende hinder daer van crigen mocht So wise ic dat hi wel gaen mach daer hi wille ende laten dat serpent staen gebonden Also hi ten eersten wel gedaen mocht hebben. want het ongheloeflike dinghen aen hem ghedaen heeft Sijnt dat hijt wt alsulcker vresen gheholpen heeft Soe dunckt my dit een recht oerdel wesen. dat die man nv sinen koer hebben sal ghelike als hi te voeren hadde

SIet here dit oerdel docht v goet ende alle uwen raeden die daer bi waren die volgheden des Ende prijsden reynaer dat in die man die ghinc daer hi begheerde quijt ende vry ende dancten v sere Aldus so bewaerde reynaer wijsliken des edelen conincs ere Als een goet trouwe dienre sculdich was te doen sinen here vrodeliken Waer heeft v die beer of ysegrym ye alsoe veel eren ghedaen. si konnen wel bulen mist hoy slaen Couel timpen met vlocken vollen ende schone butsen ende blasen Ende aesen oeck mede die grote vette morsele. ende goede spysen

[fol. 68v]

horen hals ende horen balch mede vullen also vol als si mogen Ende dan wisen si voer rechte dat men die cleyne dieuen of hoenrediefkens hanghen Ende die oude koeyen ossen hamelen paerdendieue. laten gaen ende heren sijn Ende sijn quanshuus veele wiser dan salomon Auicenne of aristotiles Ende soe is elcke een lewen ghenoet van hoghen daden ende van koenheiden Mer als si comen daert aenden noot gaet So sijn si die eerste die daer wyken Soe moeten dan die scamelen voer ende si verwaren die afterhoede Och here dese ende hoer geliken en sijn gheen wijse. mer si verderuen stede slote landen ende luyde Sy en roeken niet wes huys datter barnet des si hem bi die colen wermen Si soeken alle hoers selues ghenoecht gewin ende bate Mer /5067-5113/ reynaer ende al sine magen Als die andere droncken vol snorken ende slapen soe sorghen si ende bedencken nae vordel ende ere hoers heren Om wijsen raet ende om wijse vonden datten here dicke mere baet dan homoet ende cracht Des ghelijke soe doet Reynaer al en heeft hijs nv ghenen danck Men sal noch om lanck wel vernemen wie meest vordels weert waer heer coninck ghy segget van sinen maghen dat si hem afterwaerts setten Ende niet bi hem en staen om sine loes\heit

[fol. 69r]

ende om sine treken dat woude ick dat een ander seide daer soude alsulcke wrake of comen dat hem gruwelen mocht dat si hem ye gesaghen Mer here wi willen v verdraghen ghi en moget ons niet missegghen noch om v en seg ics oeck niet Waer yemant die teghen v yet bedreue het waer met woorden of met wercken dien wouden wij also onder wysen datmen segghen soude dat wi daer gheweest hadden. daer wi campspele hebben moeghen daer en plegen wi niet veruaert te wesen Here bi uwen oerloue so moet ick reynaerts maghe dier hi veele heeft v wel te kennen doen die ghene die lijf ende goet bi hem waghen souden en lieten sijs doer uwes vreden wille niet Hem is menighe nae belanck die des int openbaer niet en lien Ic kenne my seluen voor Ick byn sijn moeye Al ben ick een wijf ic souder lijf ende goet voer setten hadde hi noot Daertoe hebbe ic drie grote volwassen soenen die sterc vroem ende coen sijn die ic te samen voor hem setten wille eer ic hem laet verderuen Nochtans soude ick lieuer steruen. eer icse voor mijn oghen doot sage slaen soe lief is hy mi