Refereinen en andere gedichten uit de XVIe eeuw

verzameld en afgeschreven door Jan de Bruyne

[p. 173]

- XLI -
Een dichte vervolgende de vers deerst letter vanden A.B.C.aant.

Aenhoort doch, Heere, dyn dienaer belast,
die totter hellen geheel is gesoncken;
myn wederpartye haer haestelyc rast:
om my te verdrucken staen sy & loncken,
& hebben my bitteren dranck geschoncken.
Ontfermt myns, Heere, doch midts dynder duecht;
gheeft my dat u apostelen droncken:
vanden nieuwen most die den geest verhuecht;
leert my bidden, dwelc ghy vermuecht;
doet open myn lippen: myn stemme sal rysen,
treckt my naer u & vernieut myn juecht;
dynen loff sal ic volcomelyc bewysen:
de heydenen u met veel woorden prysen.

[p. 174]

 

Besiet myn allende, aenhoort myn kermen,

 

myn gebet laet in u ooren clincken:

 

ic roepe tot u, wilt myns ontfermen;

 

o Heere, wilt myns doch vroech gedincken.

 

Overvloedich my de tranen ontsincken,

 

ontfangt myn cryschen, myn suchten, myn beven;

 

ic en can gerusten, eten noch drincken;

 

die wateren des drucx syn hooch verheven,

 

myn gebeenten verdort, myn crachten begeven;

 

u pylen hebben my alle seere duerwont.

 

Haest u geringe, vernieut myn leven;

 

myn wederpartye soeckt soo menigen vont:

 

maer, Heere, als ghy wilt, soo ben ic gesont.

 

 

 

Cranck van machte & heel verduystert,

 

van boven tot beneden, ist al geschent.

 

Mynen vyandt ledt soo nau & luystert;

 

in my en is geen cracht meer bekent:

 

waer ic gekeert ben oft gewent,

 

aen alle canten, is druckich lyden.

 

Die hooge bergen syn nu present

 

op my gevallen aen alle syden:

 

maer ghy, Heere, alleene muecht my verblyden;

[p. 175]

 

ontfangt my allendich die ben versteken.

 

Ghy weet de jaren, uren & tyden;

 

al ben ic vanden wech geweken:

 

die den Heere betrout en sal niet gebreken.

 

 

 

Ducht, ancxt & sorge syn wy vercnapende;

 

onmachteloos vinde ic my selven gestreckt.

 

Myn wederpartye siet my nu slapende;

 

dies is hy subtylyck tot my verweckt,

 

om dat ic duer sonde ben onperfeckt,

 

duer myn gecorumpeerde broosche natuere;

 

soo siet hy my naectelyc, ongedeckt,

 

& wilt my verschueren aen elcke uere.

 

Maer, Heere, aensiet ghy u creatuere

 

verdruckt, ter aerden liggende, beproeft,

 

& hoe de vyant, de wreede figuere,

 

mynen geest inwendich duer tvlees bedroeft:

 

die den stryt sal winnen Gods hulpe behoeft.

 

 

 

En is dit niet wel een selsaem wondere,

 

datse huer tanden dus hebben gewet?

 

Sy spannen haer bogen, secreet, bysondere,

 

haer schutten nydich op myn siele geset;

[p. 176]

 

sy spreyen behendich een bedriechlyc net;

 

om my te vangen sy neerstich waecken.

 

Maer, Heere, aenhoort doch myn gebet:

 

helpt my vernielen dees aertsche draken;

 

op u wil ic myn hope staken,

 

anders moest ic huer hope subiect // syn;

 

gheest my den wille & tvolbringen der saken;

 

soo sullense van u duer my begeckt // syn:

 

wt hem selven en can geen vlees perfect // syn.

 

 

 

Faelgeert my niet, Heere, in deser noot:

 

leert myn voeten opt rechte treden;

 

syt my een casteel van machte groot,

 

dynen rechten erm brengt my in vreden.

 

Al comt myn wederpartye gestreden,

 

met gesperde caken & meynen ontsinnen,

 

leytse onder myn voeten beneden,

 

op datse u mogende handt bekinnen.

 

Met u wil ic den strydt beginnen;

 

soo wordt huer voernemen heel versaecht.

 

Al syn sy stout om my te verwinnen,

 

doer u is menigen strydt gewaecht:

 

tis goet te vervolgen daer den Heere verjaecht.

[p. 177]

 

Ghenadige Heere, wilt myns ontsetten;

 

ghy syt de toevlucht die ic belye.

 

Myns vyants voernemen wilt doch beletten;

 

mynen schilt, mynen beschermer, Heere, syde gye.

 

Die menschelycke hulpe set ic op dsye;

 

myn borcht, myn steenrotse, myn stercheyt al,

 

daer ic op betrouwe op elcken tye;

 

mynen troost, mynen toeverlaet, myn meeste getal,

 

ghy, die my bevrydt voer svyants val,

 

een victoriues prinche, soet int aenschouwen;

 

anders geenen hulpere int artsche dal.

 

Wie can hem voer u macht onthouwen?

 

vermalendyt is hy die hen op menschen betrouwen.

 

 

 

Hoort doch, Heere, huer stoutelyc dreygen,

 

huer blasphemich verwoedende quaet:

 

sy doen my heel te gronde neygen;

 

ic stae, ic en weet nau hoet met my gaet.

 

Hoe syn sy verheven inden hoochsten graet,

 

ende en dencken om geen dessenderen!

 

maer hoe tgras lustiger & ryper staet,

 

hoe den maeytyt waerder is om mineren;

 

al siet mense nu hoochelyc triompheren,

[p. 178]

 

gelyc den roock siet mense verdwynen;

 

ten baet subtylheyt noch arguweren,

 

de Heere vernieltse met heele dosynen:

 

der weirelt voerspoet vergaet met pynen.

 

 

 

Ic hebbe gelooft wt den gront van mynder herten:

 

daerom spreckt mynen mont voerwaer.

 

De Heere aensiet ons bitter smerten,

 

& geneest ons derlyck lyden swaer.

 

Al was ic in ancxte & in grooten vaer,

 

dat hy my midts sonde hadde vergeten,

 

ic sien syn goetheyt soo openbaer,

 

hy sal myn siele vruecht laten weten,

 

myn oogen kenlyc doen hooge secreten;

 

dies wil ic my voer syn oogen stellen,

 

synde met Davidt in drucke geseten;

 

wil ic myn gebreken voer hem vertellen:

 

Godt helpt syn vrinden wt diepste der hellen.

 

 

 

Keert tot my, Heere, myn boosheyt beken ick:

 

de sonde is my altyts tegen gestaen.

 

Voor u oogen alleen een sondaer ben ick,

 

& tegen u heb ic dit quaet gedaen.

[p. 179]

 

Ontfermt u myns, Heere, naer u vermaen;

 

soo blyven u woorden rechtverdich gepresen,

 

& ghy verwint alle oordeel saen;

 

wy syn doch al in sonden geresen,

 

ghy moet ons verlosser, ons toevlucht wesen,

 

den steen des aenstoots, ons vast confoort;

 

des sondaers mismaecte crancheyt genesen;

 

diet al gefondeert heeft op deeuwich woort,

 

dees sotheyt heeft sweirels wysheyt verstoort.

 

 

 

Laet u genuegen myn teere complexcie:

 

myn moeder heeft my in sonden gebaert,

 

& niet dan boosheyt en is myn affectie;

 

ic ben metter brooscher natueren beswaert.

 

Tgoet dat ic wille, hebbe ic gespaert,

 

& tquaet dat ic hate, dickwils volbrocht;

 

dus heb ic wt my selven de sonde vergaert,

 

& duer u groote gracie de duecht gesocht.

 

Myn vleesch en hadde dat noyt gedocht;

 

want alle menschen syn als hooy gemeene;

 

ghy hebt voldaen dat ic niet en vermocht,

 

onse rechtverdicheyt is besmet onreene:

 

daer en is niemant die goet doet, ooc niet eene.

[p. 180]

 

My selven mach ic dan wel verfoeyen,

 

als ick my spiegele in dyne wet;

 

om huer te volbrengen wil ic my moeyen;

 

maer tvlees is tgene dat my belet.

 

Sy leert ons een leven reyn, onbesmet,

 

publicerende, Heere, wat ghy begeert,

 

heyschende dwerck & den wille met.

 

Och! sy is soo goet & soo heel expeert;

 

maer, laes! als een tweesnydende sweert,

 

slaetse my misdadich heel te gronde:

 

als overtredere soo ben ic weert

 

verdoemt te syne, tot elcken stonde:

 

duer de wet en comt maer kennisse van sonde.

 

 

 

Niet en gaet, Heere, met uwen knechte,

 

in dyn rechtverdicheyt, om syn saken te vermonden // iet;

 

want in u tegenwoordicheyt, naer tgerechte,

 

en wordt gheen levende rechtverdich vonden // niet.

 

Wy syn de gene die Adam in sonden // liet;

 

ons wtterste wercken syn heel vileyn;

 

maar, Heere, tot my in dese stonden // siet,

 

om dyns geloofs wille soo ben ick reyn.

 

Dyne gerechticheyt die ist certeyn

[p. 181]

 

diet al can genesen dat vleesch bevleckt,

 

al syn ons duechden, eylachen! cleyn,

 

& smenschen natuere tot sonden treckt:

 

u bermherticheyt boven al u wercken streckt.

 

 

 

Opent myn oogen, soo crych ick tgesichte,

 

ende myn salicheyt sal u terstond aensien;

 

hy quam in de weirelt met synen lichte:

 

de duysternissen moesten rasch van hem vlien;

 

hy heeft de sacreficie voer alle lien,

 

naer Melchisedechs oorden selve voldaen;

 

hy is degene certeyn doer wien

 

wy int huys des Heeren nu mogen gaen;

 

tis hem al onder syn voeten gestaen;

 

alle oordeelen syn hem toegeschreven.

 

Wie in hem gelooft, heeft genade ontfaen

 

& is vast geerft int eeuwich leven;

 

den mens en is anders geenen naem gegeven.

 

 

 

Proeft de goetheit nu vanden Heere;

 

want hy en begeert tot geenen stonden

 

den doot vanden sondaer, maer dat hy bekeere

 

& worde in hem dan levendich vonden.

[p. 182]

 

Hy bedeckt ons boosheyt, vaecht wt de sonden,

 

reynicht de nieren, maeckt heel sneeu wit,

 

wast met isopen, cureert de wonden.

 

Syn troostelycke botschap is doch dit,

 

al dat gevallen is staet op & sidt;

 

om niet moechdy wyn & melc halen,

 

al waren wy voermaels tot sonden verhidt,

 

als de Heere vertoeft, wie mach ons dalen?

 

Die hem selven betrout, moet dickmaels falen.

 

 

 

Quaet waren wy menschen duer overtredinge,

 

gaende van deen quaet in dander voort;

 

quaet was de offer, onsen dienst, ons bedinge;

 

doer tquaet was Godt vadere te rechte verstoort;

 

maer tgeloove in Godt sone gheeft goet confoort,

 

ons stellende met Godt heylich geeft in vreden;

 

soo dat wy ons lichaem, alst heiligen behoort,

 

tot een levende offerhande besteden,

 

om wapenen te syne der gerechticheden,

 

die de vurige pylen des vyands blusten.

 

De sonde en crycht geen macht meer onse leden

 

gehoorsaem te maken tot hare lusten:

 

wel hem, die den Saboth des Heeren soo rusten.

[p. 183]

 

Rasch, felle vervolgers, subtylyc, & sneeft,

 

ic diffier u macht & al u knechten,

 

want myn verlosser nu crachtelyc leeft;

 

hy sal syn goetheyt aen Sion hechten,

 

die mueren van Jerusalem weder oprechten,

 

daer al u macht voer moet beswycken.

 

Al condy brieschende als leeuwen om vechten,

 

doer mynen standaert moetty nu wycken.

 

Meyndy dat ic betrouwe op schilden & pycken,

 

rosvolck, bolwerck oft op smenschen kinderen?

 

Al quamen op ons al der weirelt rycken,

 

sy en souden ons palen niet verminderen;

 

is Godt met ons, wie mach ons hinderen?

 

 

 

Slaet op, trompetten, maeckt groot geclanc,

 

de vyanden beginnen voer my te vluchten;

 

ic cryge victorie tegen hueren danck

 

& jaechse naer in alle gehuchten.

 

De Heere heeft gestoort al huer geruchten;

 

sy worden ter schanden, die my benyden;

 

hy heeft in vruecht verkeert myn suchten.

 

In Jacobs stercheyt wil ic verblyden,

 

hy leert my stoutelyc int her nu ryden

[p. 184]

 

myn hooft opheffen, myn vingeren rueren,

 

myn voeten oorlogen, myn handen stryden;

 

ic springe met mynen Godt wel over de mueren:

 

wie kan tegen syn mogende hant gedueren?

 

 

 

Totten Heere wilt u, myn siele, verheffen:

 

myn vervolgers syn nu ver verjaecht;

 

hy sal my leyden op den wech soo effen,

 

dat ic niet en slippere, hoe seer dat vlaecht.

 

Hem sy loff die alle gerechticheyt behaecht!

 

Hy heeft aengesien ons swaer allende

 

& onser vyanden voernemen geplaecht;

 

hy verlost de gevangene & verlicht de blende;

 

hy bewaert onder syn vluegels de bekende,

 

ghelyc den schelappel vander oogen;

 

tsweert der godloofe brengt hy ten ende,

 

de betraande wangen can hy verdroogen,

 

den hoogen verneren, den nederen verhoogen.

 

 

 

Vrolyc laet ons nu wesen verhuecht,

 

den Heere volmaecte kennisse bewysen;

 

hy sal dlant vervullen met synder duecht,

 

ons dorstige laven, die hongert spysen,

[p. 185]

 

die bedruckte van herten weder veriolysen.

 

Hy doet in hemel, in aerde syn macht,

 

die vruchten wassen, die planten rysen.

 

Wat can hem gebreken, die op hem wacht?

 

Hy heeft syn gelooften altyts volbracht,

 

die hy Abraham, Isaack & Jacob dede;

 

hy is den pilaer myns levens cracht;

 

dies stort ic dagelycx voor hem myn bede:

 

hy brengt syn vrinden in deeuwige vrede.

 

 

 

Xperiencie doet my syn werck orconden,

 

siende hoe wonderlyc hyt al regeert,

 

sy verbreyden synen loff met alle monden,

 

want elck het syne gestadich useert;

 

die hemelen der hemelen, reyn gefondeert,

 

loven, vercondigen, wtspreken syn leere;

 

looft hem ghy engelen, alle menschen verneert:

 

coningen, princhen, rechters, haest u seere,

 

jongelingen, maeghden, looft oock den Heere,

 

in dorpen, in steden, in sprinchen hoven;

 

hy conforteert ons crancke leden teere,

 

& salft ons met gracie onder & boven:

 

al wat adem heeft moet den Heere loven.

[p. 186]

 

Yoecht, singt, danst & maeckt in roeren;

 

looft hem met salmen, herpen & snaren,

 

speelt op simbalen, pypen & tamboeren;

 

looft hem alle, ghy hemelsche scharen;

 

ghy, dochters van Syon, wilt nu vergaren,

 

wt alle poorten Godts eere vertellen;

 

& wilt uwen broeder synen naem verclaren,

 

u instrumenten op tsoetste stellen;

 

vergadert in een alle Israhelsche gesellen

 

& singt een nieu liet, reyn, onbesmet.

 

Hy en sal syn volck met honger niet quellen,

 

maer leydense in een weyde seer goet & vet:

 

der auder herpen is der heyligen gebet.

 

 

 

Zonne & mane, & tfirmament,

 

looft hem, ghy sterren & alle planeten;

 

blicxem, donder wtten wolcken gesendt,

 

doen ons de mogentheyt des Heeren weten.

 

Dlicht, duysternisse, alle hooge secreten:

 

regen, dau, wint, mist, hagel, sneeu, ys,

 

bergen, dalen, dafgronden niet om meten,

 

vier, water, locht, aerde, geeft loff & prys;

[p. 187]

 

cruyden, vruchten, elcken boom oft rys,

 

alle metalen, gemmen, hoe vaste gestaeckt,

 

loven, dancken & maken ons wys

 

huer scheppers werck, dwelc niemant en laeckt,

 

want syn handen hebben dit al gemaeckt.

 

 

 

& loven hem alle cruypende dieren,

 

draken, serpenten, der aderen geslachten;

 

hoe wonderlyck besorcht hy de cleyne mieren,

 

die jonge raven, die op hem wachten!

 

Dies sy hem loff wt alle gedachten.

 

Hy spyset al tsamen, minst metten meesten,

 

oft tsoude vergaen & van honger versmachten;

 

het loven hem alle manieren van beesten,

 

in bosschen, in weyden, in wilde foreesten.

 

Looft hem, ghy visschen, die hem int water geneert,

 

looft hem alle, ghy levende geesten,

 

looft hem, ghy vogelen, die syt geveert,

 

want Godt is doch alder eeren weert.

 

 

 

9forteert u alle, ghy christen menschen,

 

die hier in druck oft tribulatie lydt;

[p. 188]

 

wilt met bedinge om hulpe wenschen,

 

want dleven der menschen is eenen strydt.

 

Siet met wien ghy vechtende syt:

 

tegen u eygen lusten met vlees & bloede,

 

tegen sweirels regenten, tegen svyants nydt.

 

Waeckt, weest nuchteren, syt op u hoede,

 

bekent u overtredinge als de vroede;

 

de Heere der heerscharen sal u ontfermen,

 

als ghy gecocht syt met Christus bloede;

 

gheeft hem de eere, gedenckt den ermen,

 

dit sal u siele inder eeuwicheyt beschermen.