Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2008 (nrs. 123-125)

[p. 374]

Jan Pieter van der Sterre^●
Vertaling van Herinnering
van Marcel Proust

Vorig jaar bracht ik enige tijd door in het Grand Hôtel te T., gelegen aan het uiteinde van het strand en met zicht op zee. De muffe geur die de keukens en het vuile water verspreidden, de luxueuze banaliteit van het behang, dat als enige voor afwisseling zorgde van de grijzige naaktheid van de muren en het definitief tot het decor van een verbanningsoord maakte, hadden mijn ziel tot een bijna ziekelijke zwaarmoedigheid gebracht toen op een dag met harde wind, die tot een storm dregde aan te wakkeren, ik lopend door een gang op de terugweg naar mijn kamer met een ruk stilstond omdat ik een heerlijke, zeldzame geur rook. Ik kon hem onmogelijk thuisbrengen, maar het was zo'n complexe, rijke bloesemgeur dat hele velden, Florentijnse velden, nam ik aan, hadden moeten worden afgemaaid om er een paar druppeltjes van samen te stellen. Het zingenot was zo hevig voor mij dat ik een hele poos bleef staan zonder weg te lopen; door een amper kierende deur, de enige waarlangs dat parfum naar buten had kunnen komen, ontdekte ik een kamer die, alleen al doordat ik er zo weinig van kon zien, de indruk gaf van de meest verfijnde persoonlijkheid. Hoe had midden in dat weerzinwekkende hotel een gast een zo pure kapel kunnen inwijden, een zo geraffineerd prachtboudoir kunnen creëren, een van de buitenwereld afgesneden ivoren geurentoren kunnen oprichten? Het geluid van in de gang onzichtbare voetstappen en anderzijds een bijna religieuze eerbied weerhielden me ervan de deur verder open te doen. Ineens blies de wind die bulten woedde een niet goed gesloten gangraam open en stroomde er zoute lucht naar binnen in brede, snelle golven, die het geconcentreerde bloemenparfum verdunde zonder dat het erin verdronk. Noot zal ik die subtiele hardnekkigheid vergeten waarmee de oorspronkelijke geur het aroma van die grote windvlaag zijn tonaliteit oplegde. Door de tocht was de deur dichtgewaaid, en ik ging naar beneden. Maar tot mijn opperste misnoegen wilde het lot dat men mij, toen ik bij de hoteldirecteur informeerde naar de bewoners van 47 (want die uitgelezen schepselen hadden net zo goed een nummer als de anderen), alleen namen kon geven die overduidelijk pseudoniemen waren. Eén keer maar hoorde ik een mannenstem trillend en ernstig, plechtig en vriendelijk de naam Vailet (violet) noemen en een vrouwenstem met een bovennatuurlijke bekoring antwoorden: ‘Clarence’. - Ondanks die twee Engelse voornamen schenen ze volgens zeggen van het ho-

● Jan Pieter van der Sterre (1951) vertaalt uit het Engels en het Frans.

[p. 375]

telpersoneel gewoonlijk Frans te praten - en zonder buitenlands accent. Ze gebruikten hun maaltijden in een speciale kamer en ik kreeg ze niet te zien. Eén enkele keer zag ik in vluchtige lijnen met zo'n eergeestelijke zeggingskracht, zo'n unieke distinctie dat ze voor mij een van de hoogste openbaringen van de schoonheid blijft, een rijzige vrouw verdwijnen, met afgewend gezicht en een niet te onderscheiden figuur in een lange mantel van bruine en roze wol. Toen ik een paar dagen later een vrij ver van de geheimzinnige gang verwijderde trap opliep, rook ik een vleugje van een heerlijke geur, ontegenzeglijk dezelfde als de eerste keer. Ik liep naar de gang en werd, bijna voor de kamer aangeland, verdoofd door het geweld van de parfums, die tekeergingen als orgels, met een hevigheid die van minuut tot minuut meetbaar toenam. De ontruimde kamer zag eruit als opengereten door het wijd gapende deurgat. Op de grond lagen een stuk of twintig kapotte flesjes, de houten vloer vertoonde vochtplekken. ‘Vanochtend zijn ze vertrokken,’ zei de hotelbediende die op de vloer schoonmaakte, ‘en om te voorkomen dat iemand gebruik kon maken van hun geuren, want die konden ze niet kwijt in hun koffers, die meer dan gevuld waren met alles wat ze hier hadden gekocht, hebben ze de flesjes gebroken. Het is me wat moois!’ Haastig bukte ik me om een flesje op te rapen dat nog een paar laatste druppels bevatte. Die parfumeren nu nog steeds mijn kamer, zonder dat die geheimzinnige reizigers het weten.

In mijn banale leven werd ik op een dag in vervoering gebracht door parfums die de tot dan toe zeer saaie wereld verspreidde. Het waren de onrustbarende aankondigers van de liefde. Die was zelf intussen opgedoken, met haar rozen en haar fluiten, en beeldhouwde, bekleedde, omsloot, parfumeerde alles rondom zich. Zelfs met de uitgebreidste inblazingen van het denken heeft ze zich vermengd, en zij hebben haar, zonder haar te verzwakken, oneindig gemaakt. Maar wat ben ik over haarzelf te weten gekomen? Heb ik haar geheim ook maar enigszins ontsluierd, en iets anders ervan gekend dan het parfum van haar triestheid en de geur van haar parfums? Toen is ze weggegaan en verspreidden de parfums uit de gebroken flesjes geuren met een puurdere intensiteit. Een zwak geworden druppeltje doordrenkt nog steeds mijn leven.

● Voor het eerst gepubliceerd als Études, III, in La Revue blanche, nr. 26, december 1893. vertaling: Jan Pieter van der Sterre, die ook bijdroeg aan Raster nr. 54 (we-mo-li), 87 (Bestiarium) en 122 (Ultrakort & Langer).