Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2003 (nrs. 101-104)

[p. 120]

Ria Loohuizen
Foerageren in de 21ste eeuw

De meeste mensen gaan pas zoeken als ze iets kwijt zijn, terwijl ik juist ga zoeken naar iets dat ik nog niet heb, maar dat ik, als ik het eenmaal heb, nooit meer zal kwijtraken, althans niet in de zin dat ik er weer naar zou hoeven zoeken. Het is iets wat ik graag wil vinden, maar waar ik niet altijd naar op zoek ben, omdat het zoeken ernaar niet altijd zin heeft. Als ik het ga zoeken, weet ik met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat ik het zal vinden. Eigenlijk zoek ik dus naar iets dat ik al heb. Eigenlijk ga ik niet zoeken, maar vinden. Toch houdt mijn zoeken meer in dan vinden wat ik al had, anders zou er geen sprake zijn van zoeken.

Het is heel goed mogelijk dat ik er, zeker in het begin, overheen kijk, dat ik niet meteen zie wat ik zoek. Het is elke keer opnieuw niet alleen een kwestie van de blik op scherp stellen, goed zoeken dus, maar wat ik zoek kan van plaats tot plaats ook nog eens een ander voorkomen hebben. Grootte, kleur en hoeveelheid verschillen elk jaar weer van het voorgaande jaar. Daardoor kan het zoeken langer duren dan strikt noodzakelijk is, maar er staat tegenover dat het zoeken, dat eigenlijk vinden is, toch spannend is en niet een kwestie van er linea recta op aflopen.

Wat ik zoek, en vind, is namelijk iets dat groeit, de paddestoel, en daardoor onderhevig aan seizoen en weer en plaats. Vooral de eerste keer van het jaar dat ik ga zoeken, als ik er redelijk zeker van ben dat ik wat zal vinden, ga ik vol verwachting en vol visioenen van bruine of beige koepels, van oranjegele snippers, van grijze uitstulpingen of witte vlekken de deur uit: zijn ze even trouw als vorig jaar aan hun standplaats? Zijn ze er weer met ‘zovelen, zovelen’ dat het lijkt alsof ze ‘de aarde zullen beërven’, zoals Sylvia Plath het verwoordt in haar onvergelijkelijke gedicht ‘Mushrooms’? Zijn hun groeiplekken - meestal specifieke bomen waarmee ze een vruchtbare vriendschap hebben gesloten - met rust gelaten door de maniakale manicuurmanie, aan mode onderhevige natuurverbeterings- of herprofileringsdrift van de plaatselijke bosbeheerders, de enige natuurlijke vijand van de paddestoelenzoeker?

Het zoeken krijgt op die manier een extra dimensie, je zoekt bij wijze van spreken ook naar paddestoelen die er niet meer kunnen zijn, die je nooit meer zult vinden, omdat het hen onmogelijk is gemaakt gevonden

[p. 121]

te worden. Zo zijn er in mijn betrekkelijk korte carrière als paddestoelenzoeker al vele vaste standplaatsen verloren gegaan onder provinciale nieuwbouwwijken die, ironisch genoeg, als de spreekwoordelijke paddestoelen de grond uit komen. En kan ik niet langs een bepaald pompstation rijden zonder te denken aan de lariksbomen die voor de bouw ervan gekapt zijn en de symbiotische oogst lichtslijmerige, helgele lariksboleten, die mij altijd vanaf de overkant van de rijweg tegemoet lonkten. Ook de aanleg van zo'n modieuze, epidemische rotonde in een zeker noordelijk dorp, waar elk jaar opnieuw prachtige eekhoorntjesbroden groeiden (de Fransen zeggen heel toepasselijk ‘duwden’) onder de eik voor de ingang van de supermarkt, heeft geleid tot het kappen van een flink aantal eeuwenoude bomen met aanverwant mycelium.

Aan de andere kant vind je ook paddestoelen die je niet zoekt. Met al je zintuigen op de vochtige, rottende grond gericht, in wat Boris Pasternak ‘de ribben van het donker’ noemt in zijn gedicht over mijn favoriete bezigheid, terwijl het water je al in de mond loopt bij de gedachte aan de maaltijd van die avond, kun je ook wel eens terechtkomen in het rijk dat er mede de oorzaak van is dat zoveel mensen om al die delicatessen in het bos heenlopen (als ze ze tenminste niet vertrappen). Je hoeft daarvoor niet eens een buitengewone verbeeldingskracht te hebben, heksenkringen en duivelseieren lokken je dat rijk, die letterlijke onderwereld, ogenblikkelijk in. Heel even laat je je verleiden en begeef je je op zweverig terrein en verlies je als het ware de vaste grond onder je voeten. Dan neemt je neus het weer over en zorgt de sterke kruidige, notige geur ervoor dat de gedachte aan die maaltijd weer gaat overheersen. Gauw nog even naar De Boom, waar het record-cantharellenplukken is: een paar jaar geleden leverde hij veertien kilo in één seizoen.

Terwijl de meeste mensen klaar zijn met zoeken als ze gevonden hebben waar ze naar zochten, begint voor mij het werk pas als ik gevonden heb wat ik ‘zocht’. Er moet gedetermineerd, schoongemaakt en gekookt worden en, niet te vergeten, gezocht worden naar de beste (lekkerste) manier om de verschillende soorten paddestoelen voor consumptie te bereiden. Zo wisselen zoeken en vinden, vinden en zoeken elkaar af.

Als ik paddestoelen aan het zoeken ben, komt het vaak voor dat mensen mij vragen: ‘Bent u iets kwijt?’ Mijn antwoord is steevast: ‘Nee, ik zoek iets dat ik al heb gevonden.’