staatsmachinerie, tussen de kaken van het kwaad? Illusie en traagheid van de hoop. De mogelijkheid om een beroep te doen op andere krachten dan die van de hoop. De auteur vernietigt de grens tussen vorm en inhoud, of liever: voor hem telt die grens niet. Volgens hem bepaalt al het belang van het onderwerp de vorm. Het thema van de Verhalen van Kolyma wordt niet opgelost in een gewoon verhaal, dat het alleen maar banaal zou maken. De Verhalen van Kolyma zijn geen mémoires maar een nieuw soort proza.
De kwaliteit van de Verhalen wordt niet in de laatste plaats bepaald door de eenheid van de compositie. In deze bundel [Sjalamov doelt op de eerste verzameling van 33 Verhalen, uit de jaren 1954 tot 1962, die de naam draagt van het geheel, Verhalen van Kolyma, dat uiteindelijk uit vijf of zes delen zou bestaan] kunnen slechts sommige verhalen op een andere plaats gezet of verwisseld worden; andere zijn de pijlers van de bundel en moeten op hun plaats blijven. Al degenen die de Verhalen van Kolyma als geheel en niet in losse stukken gelezen hebben, zeggen dat ze er een heel duidelijk beeld aan overgehouden hebben. Dat is het resultaat van de minutieuze aandacht die ik aan de volgorde en de samenstelling van de bundel in z'n geheel heb besteed, waarbij ik niets aan het toeval heb overgelaten. Ik geloof daarom dat elk verhaal op z'n plaats staat. Zo zou ‘Tyfusquarantaine’, dat de beschrijving van de cirkels van de hel afsluit en de machinerie op gang brengt die de mensen aan nieuwe beproevingen onderwerpt, nieuwe interneringsplaatsen, een nieuwe fase (fase!), duidelijk niet aan het begin van het boek kunnen staan. En ‘Het Rode Kruis’ is een sociale en politieke introductie in de wereld van de criminelen, en wie die niet begrijpt heeft niets van het kamp én van de moderne maatschappij begrepen.
De Verhalen van Kolyma brengen nieuwe psychologische wetten aan het licht in het gedrag van een mens of van individuen die in volstrekt nieuwe omstandigheden terecht zijn gekomen (zullen zij menselijk blijven? Waar is de grens tussen mens en dier?)
Deze wetten zijn volstrekt nieuw, al bestaat er nog zo'n enorme literatuur over gedetineerden en gevangenissen. Dat bewijst eens te meer de kracht van het nieuwe proza en de noodzaak ervan. Om meer te maken dan een document, daarvoor is uiteraard talent vereist, maar om het thema van de kampen te behandelen, en vooral het nauwkeurig te behandelen, daarvoor is heel veel talent nodig.
Deze psychologische wetten zijn onherroepelijk zoals bevriezingen in de derde en vierde graad onherroepelijk zijn. De auteur is van mening dat het kamp een volstrekt negatieve ervaring is voor de mens, negatief van het eerste tot het laatste uur, en hij kan het alleen maar be-