Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80)

[p. 192]

K. Michel
Een parabel uit 1596 over de avantgarde

Over het zoeken naar nieuwe wegen zoals verhaald door Gerrit de Veer

De vijfde juni zagen wij het eerste ijs
dat nogal wat verbazing wekte. Een van ons
ging namelijk op het dek wandelen
en begon plotseling heel hard te roepen
dat daar witte zwanen zwommen.
Allen die benedendeks waren, sprongen op
en zagen dat het brokstukken waren
van de grote ijsmassa die op zwanen leken.
Dat was ongeveer tegen de avond.

De twaalfde juni smorgens zagen wij een beer.
Wel voorzien van volk en wapens roeiden wij
met onze sloepen naar het witte beest toe
en vochten wel vier glazen lang.
Hij werd onder andere met een grote bijl
in de rug gehouwen zodat die erin bleef steken
toch zwom hij ermee weg.

De achtentwintigste juni kwamen we
boven de kaap die aan de westzijde lag.
Daar waren zoveel vogels dat ze uit domheid
tegen onze zeilen aan vlogen.

De zeventiende maten we de zonnehoogte.
Omstreeks de Z zon (10 uur) zagen we
in de buurt van Lomsbaai het land Nova Zembla.
Ik was de eerste die het land zag.

[p. 193]

 

De zesentwintigste begon het behoorlijk

 

te waaien en we besloten terug naar Kaap Begeerte

 

te zeilen en naar huis, maar toen we voorbij

 

de IJshaven waren gekomen kwam het ijs zo

 

hevig in beweging dat we ingesloten raakten.

 

Diezelfde avond kwamen we aan de westzijde

 

waar we de gehele winter in ellendige

 

armoede en verdriet moesten overblijven,

 

en de wind was toen Oost Noord Oost.

 

 

 

De dertigste augustus begon het ijs

 

nog heviger dan voorheen over elkaar te schuiven

 

waardoor het schip werd vastgekneld

 

- alles begon te kraken en te barsten -

 

en vervolgens recht omhoog gestuwd

 

als werd het opgevijzeld met een dommekracht.

 

 

 

De elfde september was het stil weer

 

en we gingen met acht man aan land.

 

Omdat het naar herfst en winter begon te lopen

 

en we niet meer uit het ijs konden komen

 

dwong de nood ons een overwintering te overwegen.

 

Zo achtten we het raadzaam ten einde

 

beter beschermd te zijn tegen wilde beesten en kou

 

om daar een hut of huis op te slaan.

 

 

 

De drieëntwintigste haalden we hout.

 

De zevenentwintigste waaide het hard

 

het vroor zo hevig dat het vel bleef hangen

 

als we een spijker in de mond namen.

 

De tiende werd het tegen de avond mooi weer

 

en we gingen het schip uit naar het huis

 

en brachten het brood daarbinnen.

 

 

 

De vierde november was het kalm weer.

 

Maar de zon kwam niet meer boven de horizon.

 

Toen maakte onze chirurgijn van een wijnpijp

 

een bad om te stoven. Daar gingen we

 

achter elkaar allemaal in en voelden ons goed.

 

Diezelfde dag vingen we een witte vos.

[p. 194]

 

De zevende november was het donker weer.

 

De wind was West. Ook omdat onze klok had stilgestaan

 

wisten we niet dat het dag was toen het al dag was

 

en ons volk was niet uit de kooi geweest dan om te wateren.

 

 

 

De derde december was het nogsteeds hetzelfde weer.

 

In onze kooien liggend konden we het ijs op zee

 

terwijl het een halve mijl verwijderd was

 

goed horen kraken. Een verschrikkelijk geluid.

 

 

 

De vierde januari was het nog steeds hetzelfde weer

 

met geweldige sneeuwjacht, de wind was Zuid West

 

en we waren nog altijd gedwongen in huis te blijven.

 

Om te weten te komen hoe de wind was staken we

 

door de schoorsteen een halve spies naar boven

 

met een klein vlaggetje of vleugeltje eraan

 

maar we moesten wel meteen kijken welke kant

 

het uit waaide, want zodra het naar buiten stak

 

was het stijf bevroren en kon niet meer draaien

 

of uitwaaien zodat we tegen elkaar zeiden:

 

‘wat moet het buiten geweldig koud zijn.’