Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1991 (nrs. 53-56)

[p. 104]

Michel Leiris
Fissures
Vertaling: Rein Bloem

[p. 105]

I

Niets
en toch niet de leegte:
liever dan niets
een niets.

Rien
et pourtant pas le vide:
plutôt que rien,
un rien.

II

Zonder twijfel
scheelt het maar een draad
maar een niets
dat is niet niets!

Vertwijnde draad,
gespleten grein...
dat is voor de leegte genoeg
om zich in minder dan niets
volledig van zijn leegte te ontdoen.

Sans doute
il ne s'en faut que d'un fil
mais un rien
ça n'est pas rien!

Fil tordu,
grain fendu
suffisent pour que le vide
en moins que rien
se vide de tout son vide.

[p. 106]

III

Ontrukt aan de achterkant van de spiegel,
wat

- voedsel voor ons -

wijst op ons oog
zou dat, zwaar of licht,
wat minder moeten zijn
dan de ommezijde in zich op zal nemen.

Arraché au revers du miroir,
ce qui
- pâture pour nous -
pointe vers notre oeil
devrait, lourd ou léger,
être cela de moins
qu'absorbera le côté pile.

IV

Breekbaar dradentrekken
zodat ogenblikkelijk
op de rafelige grond
onze kleuren zich spreiden als zalf:
merken,
bakenen,
noemen,
stof aan waterdruppels paren.

Fragile filière
pour qu'à l'instant
sur la terre éraillée
nos couleurs s'étendent comme un baume:
marquer,
tracer,
nommer,
marier poussière et gouttes d'eau.

[p. 107]

V

Mijnader,
draad van Ariadne
of touw voor wie zich verhangt
alleen die beelden raken ons
die tweesnijdend openen en verwoesten.

Filon minier,
fil d'Ariane
ou corde pour se pendre
seules nous touchent
les images à double tranchant
qui dessillent et ravagent.

VI

Niets dan een lichtstraal
niets dan een getal.
Het verdwijnpunt ontdekken
dat naar het beperkte duister leidt
waar de bliksem een gat in slaat.

Rien qu'un rayon
rien qu'un chiffre.
Découvrir le point de fuite
qui mène à l'obscur réduit
òu la foudre s'engouffre.

[p. 108]

VII

Stappen die het zand uitdiepen,
vingerprenten,
harten in boomschors gegrift,
wirwar van graffiti op de muren van een cel,
rimpels en littekens
waarin een leven wordt vervat,
kerven in een stok,
knopen in een zakdoek,
tatouages
bij wijze van stamboom of archieven,
tekens van iets dat voorbij is
of voorbij zal gaan,

zelfs voor altijd verloren
blijven deze sporen
in hun onbeduidendheid
misschien opwegen tegen
de nietigheid van niets.

Foulées creusant le sable,
empreintes digitales,
coeurs gravés dans la peau des arbres,
filets de graffiti sur les murs d'un cachot,
rides et cicatrices
en quoi une vie se résume,
encoches de bâton,
noeuds au mouchoir,
tatouages
à la teneur d'archives ou de pedigree,
signes de quelque chose qui s'est passé
ou allait se passer,

même à jamais perdues
ces traces
persistent peut-être à peser
de toute leur minceur
sur l'inanité du rien.

[p. 109]

VIII

Als ze al niet in het vernielde vlak
een reeks onmerkbare afdrukken achterlaten,
als alles terugkomt bij nul
waarom doen alsof
op de bladzijden van een gouden boek
onze daden voor eeuwig bleven ingeschreven?

A moins qu'ils ne laissent dans l'espace ruiné
une file d'impalpables moulages,
si tout retourne à zéro
pourquoi faire comme si
aux pages d'un livre d'or
nos gestes restaient éternellement inscrits?

IX

Ontstaan
door welk toeval?
de plaat die met meer leven opgeeft
wat het etszuur heeft gebeten,
herinneringen,
slijtplekken,
waarmee men is behept
zonder meer te weten door wat.

Devenir
par quelle chance?
la plaque qui recrache plus vivant
ce que l'eau-forte a mordu,
souvenirs,
usures,
dont on se sait lesté
sans plus savoir par quoi.

[p. 110]

X

Gokken op weinig
is veel wagen.

Maar nu er niets
- de lijn eenmaal getrokken -
te winnen is of te verliezen,
moeten vol en hol
weer rug aan rug.

Parier sur un peu
c'est oser beaucoup.

Mais rien n'étant
- le trait tiré -
à gagner ou à perdre,
plein et creux
sont à renvoyer dos à dos.

XI

Op de naad van waken en dromen,
van het woord en de stilte,
hoe te vinden
niet zijn getijde of zelfs zijn uur
maar zijn minuut zonder uurwerk of weegschaal,
zonder munt of richtsnoer?

Au joint de la veille et du rêve,
de la parole et du silence,
comment trouver
ni sa saison ni même son heure
mais sa minute sans horloge ni balance,
sans monnaie ni cordeau?

[p. 111]

XII

Steelse stuwing van lava
(wijzerloze tijd van een lichtflits
of van ogen knipperen),
elke steek,
vlek
of ontsporing
is dat niet
- geweld, bedrog, roof -
winst op de onpartijdigheid der dingen?

Furtive poussée de lave
(le temps, hors cadran, d'un éclair
ou d'un battement de cils),
tout ajout,
tache
ou infléchissement
n'est-il pas
- viol, dol, rapt -
un acquet sur la neutralité des choses?

XIII

Van wit naar zwart,
van ja naar nee
trilt dag en nacht de naald.

Alles is op zijn best
zolang deze beweging
duurt als de pest.

Du blanc au noir,
du oui au non
l'aiguille, jour et nuit, oscille.

Tout est au mieux
tant que dure
ce mouvement nauséeux.

[p. 112]

XIV

Geregeld,
vastgelegd,
klem gezet,
niets is meer niets
als niets er meer om spant.
Rood of zwart,
licht of schaduw,
moet bij elke slag
alles op alles worden gezet
als er niets bestaat
of het hangt aan een draad?

Réglé,
fixé,
maté,
rien n'est plus rien
quand rien n'est plus en suspens.
Rouge ou noir,
lumière ou ombre,
faudra-t-il à tout coup
jouer le tout pour le tout
si rien n'existe
qui ne tienne à un fil?