Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1983 (nrs. 25-28)

[p. 129]

J. Bernlef
Vier gedichten

Uit het binnenland

Even onmogelijk je wind te herinneren
zonder vlag of boomblad als het donkere gat
van je lichaam zonder namen te noemen

De loopbaan van het lichaam is een andere
dan van de bewoner (terwijl hij plannen maakt
zint in 't verborgene een andere code op afbraak).

Een kristal midden in een berg (een berg
lijkt stil maar in het binnenste wordt gewerkt
aan scheuren andere vlak- en drukverhoudingen
in een tempo dat wij stilstand noemen).

Of zoals je een meeuw nakijkt boven akkerland (onzichtbare termiek regelt zijn wiekslag
het dalen en stijgen boven de roerloze koeieruggen).

Tegen een achtergrond van tegengestelde bewegingen
leer je rekenen en taal, dat de tijd een rivier is
(en je ziet de zalm die zich slag voor slag naar boven slaat).

Iedere nacht sluit het lichaam zich (als een bloem
reageert het op duisternis door zich samen te ballen).

Wat wij dromen noemen zijn de flitsende schaduwen
van een systeem dat - als een stad bij nacht -
van buiten façade is, van binnen één wemeling.

[p. 130]

Korrespondenties

Tussen de kieren van het droombegin
worden de glimmers op de berkebast
pupillen met knipperende wimpers omkranst

Slapend kijk ik me het bos in
de dwaaltuinen van het wortelstelsel
de vochtige gangen van worm en mol

Op de schaal van het ei verschijnen
stippen: een tekening of partituur
van binnenuit gedirigeerd

Achter muren tegen buizen getikt: taal
uit het hoofd te leren, de mond gesloten
tegen liplezers beschermd

Door de slaap uitgestoten
word ik wakker aan de bosrand
met zijn duizenden zwijgende takken

Korrespondenties zonder afzender of geadresseerde
pluizen van de paardebloem varen om mij heen.

[p. 131]

Wolf

I

Het hele land een raderwerk
van voorzieningen, voorschriften

Maar nu ondergesneeuwd

Een grasgroene brievenbus aan een paal
Het dagblad in zijn wikkel
De wielsporen van de postbode

Het sneeuwt op de voorpagina

Laatste wolf trekt in noordelijke richting
waar de telefoondraden zwijgen
en een volautomatische centrale voortbewogen
door een kunstmatig aangelegde waterval
zijn stroom naar alle onbewoonde huizen stuurt

Laatste wolf in noordelijke richting
waar buslijnen afbreken als dorre takken
en het sneeuwt in een lege melkbus
in het safraangele paardegebit

Laatste wolf, hoor hem hijgen
terwijl je de krant krakend openslaat
en het raderwerk inkijkt

Een recept voor spaghetti all' oglio
Een safari naar Dakar

Hoor!

Het klinkt als tandwielen onder een deken
een dof malen als van ondergrondse motoren

[p. 132]

 

Een wolf gevolgd door een helicopter

 

 

 

Alsof hij weet waar hij heengaat

 

meldt de reporter hoog boven

 

de boomgrens en verliest

 

hem dan uit het oog.

[p. 133]

II

Nu niets meer over hem wordt vernomen
zie ik hem komen: wolf aan -
hollend tussen kale rotsen

Het laatste huis, dan is hij alleen
met de sneeuw en de stenen en
staat plotseling stokstijf stil

Even trillend alsof een herinnering
door hem heentrekt aan
lage schimmelende stallen

Hij schudt zijn vacht, als teken
vallen de woorden in de sneeuw

Nu is hij onzichtbaar

Alleen vervolgen sporen hun weg.

[p. 134]

Winterwegen

Niet alleen vossesporen, de achterwaarts
wijzende patrijzenprenten in de sneeuw,
maar ook de winterwegen,
smalle looppaden tussen schuur en erf
op geen kaart te vinden

Ieder huis rust als een spin
in 't midden van zijn eigen wegennet

Een tijdelijke taal
zoals het blaffen van een hond
stemmen achter een bosrand

Taal die niet begrepen hoeft te worden
zoals een kinderkrabbel: teken van
iets dat achter de rug is

Wanneer de winterwegen smelten
blijft het vermoeden van een landkaart
onder onze voeten

De eerste zwaluwen hoog in de
lege lucht, zij kunnen hem lezen wellicht
zij volgen andere wegen.