Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1982 (nrs. 21-24)

[p. 146]

Willem van Toorn
Twee gedichten

1 Poggio a Caiano

De macht legt de natuur zijn denken op.
De stad reikt naar het land, waar het begon:
boeren onder een dictatuur van zon.
De orde reikt tot aan de horizon.

Richting Pistoia, Poggio a Caiano,
rechts op een kleine heuvel, krap twaalf mijl
te reizen van Florence. Het dal dat wijd
(en grijs vandaag) uitwaaiert naar de Arno.

Gekocht rond 1480 door Lorenzo,
later bewoond door Giovanni, de tiende Leo
als paus. Hij liet voor de architraaf
van de in Griekse stijl herbouwde loggia
een fries vervaardigen door Della Robbia.

Auto's. Gelach. Nu stelt de fotograaf
op het bordes de bruiloftsgasten op:
verlegen boerenmannen, bruine kop
boven wit nylon hemd. Het jonge paar

zeer ernstig tussen ooms en tantes. Daar
de grootouders en kinderen overal
als putti tussen struiken. Uit het dal
wolken fabrieksrook. Op de foto zal

het huis lijken te branden, vaag decor,
gebladderd en vol scheuren. Onderaan

[p. 147]

 

zal in het beeld een onbekende staan,

 

bedaard met verf aan 't werk. De kleur loopt door.

 

 

 

Filippo Lippi in het atrium

 

voltooit de fresco's die nu zijn vergaan.

 

Het bruidspaar wordt al oud in het album.

De Medici-villa Poggio a Caiano geschilderd door de Vlaamse schilder Giusto Utens, die in 1599 van Ferdinando i de Medici de opdracht kreeg alle villa's van de groothertog te schilderen op lunetten (maanvormige panelen) die bestemd waren voor de villa in Artiminio.
De villa's van de Medicis waren meer dan buitenverblijven van een heersende familie. Ze waren nadrukkelijk ook bedoeld als symbool van de macht en het culturele leiderschap van de Medicis.

[p. 148]

2 l'Ambrogiana

Dit is het gekkenhuis nu. Wie niet weg
is wordt onmiddellijk door de wacht gezien.
Een gele muur beschermt ons. Of misschien
de anderen. Slagbomen. Honden achter 't hek.

Tijd zwaar tussen de muren voor een gek.
Je hoort: dit was een villa voor de jacht
van Ferdinando i, de groothertog
maar 't waaide altijd hier op deze berg

zodat de gasten wegbleven. Soms is er 's nachts
gekrijs van beesten, ruis van duizend pijlen,
schallende jachthoorns, vleugels zonder kracht
die op de aarde slaan. Zoveel dood moet haast lijnen

trekken naar hier. Maar overdag
vierkanten trillend blauw achter de spijlen,
een vliegtuig soms, stemmen van kinderen, kleine
vogels schuin door de leegte. Wie verkracht

gemoord, gebrand heeft moet wel leven
op vage grenslijnen van dood verleden
en nieuwe dood. In Montelupo.
Hier vlakbij stroomt de Pesa in de Arno,
al eeuwen lang, galmende dode eeuwen
te lang. Wie nog niet gek is wordt het zo.

[p. 149]

De villa Ambrogiana in Montelupo, in 1587 gebouwd voor groothertog Ferdinando i, is nu in gebruik als inrichting voor criminele zwakzinnigen.