Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1977 (nrs. 1-4)

[p. 98]

Aldo Camini (Theo van Doesburg)
Caminiscopie
(fragmenten)

De radio-electrische mensch. - Ik geloof, dat het denkbeeld van een radio-electrischen mensch, bestaande uit platen van verschillend metaal, zich auto-mechanisch bewegend in alle bekende en onbekende afmetingen der ruimte met 'n springsnelheid, die op stilstand gelijkt, het eerst en het duidelijkst is opgekomen in het brein van den latijnschen mensch. Dit denkbeeld is hem zóó de baas dat het tot voorstelling wordt in de schilderijen van de moderne klassieke schilders als de Chirico en Carrà. Niet alleen vindt de electrischen mensch hierin zijn beeltenis, maar ook de toekomstige, geëlectriseerde levensatmospheer, wordt tot voorstelling hunner producten. (...) Zoo verachtelijk als ik Marinetti vind in zijn strijd tegen Oostenrijk, dat nota-bene meer dan het barbaarsche Sicilië aan de verlangens van zijn levensconceptie (die ik overigens zeer hoog stel) beantwoordt en dat een heroïsme kent en klaar tusschen zijn steile rotsen in voorraad houdt, zoo bewonderenswaardig vind ik hem in zijn proclamatie van den radio-electrischen mensch zonder ledematen. De lezeres of lezer met natuurlijk krulhaar, gepedicuurde voeten en gemanicuurde handen, komt wellicht in verzet bij het denkbeeld, dat dit hoofdstuk er op berekend schijnt haar of hem naar de operatiezaal te lokken ten einde armen en beenen te amputeeren om de geschiktheid te bezitten tot een toekomstige radio-electrische verplaatsing en voortplanting te gelijkertijd. Maar deze aanval op uw ledematen is reeds voorbereid door de behoefte aan een machinale lichaamsverplaatsing en ik ben er van overtuigd dat de welverzorgde reliquieën, die ge uwe ledematen noemt voor de toekomst totaal onbruikbaar zijn hetgeen ge bewijst door het getrouw benutten van alle horizontale en vertikale vervoermachines, die u ten dienste staan (lift, auto, aeroplane, rijwiel, tram, trein enz). Gij mijn gepédicuurde krullebol weet immers wel, dat uwe natuurlijke ledematen niet bij machte zijn de be-

[p. 99]

velen van uwe gedachten op te volgen en dat alle natuurlijke verplaatsingsmogelijkheden van uw organisme zijn uitgeput, ontoereikend als zij waren de snelheid van uw gedachten te volgen. De geheele mechano-technische cultuur is er op berekend de snelheid der gedachten te realiseeren. Zoozeer wordt gij door de wetten van het mechanisch heelal beheerscht dat gij het niet meer waagt op uw beenen te vertrouwen, al geldt het slechts 'n boodschapje in de stad. Ge wilt u niet onderwerpen aan den mechanischen greep van het moderne leven en spartelt met armen en beenen (de eenigste functie die ge met deze gevaarlijke uiteinden nog verrichten kunt) tegen, maar laten wij ons dan op hetzelfde ogenblik des middags om vijf uur neerlaten op de Place de l'Opéra te Parijs, de Piazza del Duomo te Milaan, Unter die Linden te Berlijn, in het kort op alle brandpunten in Londen, New-York, Chicago, Barcelona waar de levensmachine de grootste spanning en warmte ontwikkelt, in de nabijheid der groote verkeersassen, waar op 'n bepaald tijdstip de mooiste mannen en vrouwen passeeren en waar het alleen aan de politiedirigent te danken is, dat ge uw kostbare reliquieën weer veilig naar huis kunt dragen. Het is hier op deze centrale punten, dat het schema van den radio-electrischen mensch ontworpen wordt en zich tot realiteit ontwikkelt. Om uw hulpeloosheid en het onuitstaanbaar contrast van natuur en mechaniek niet te voelen en u te bevrijden van den vervelenden zorg van uw rudimentaire ledematen zult ge u spoedig met een of ander verplaatsingsapparaat te verzoenen hebben. Steeds meer en meer heeft de mensch zich met de machine vereenzelvigd, doch in den toekomst zullen beide elkaar doordringen: mensch en machine zullen een volkomen niet organo-mechanisme vormen. Dit staat voor mij onomstootelijk vast en wat Nietzsche den bovenmensch noemt zal bestaan uit 'n klein, metalen voorwerp, dat fluitend en blinkend, met de snelheid van een kanonskogel, alle denkbare en ondenkbare afmetingen der ruimte zal doorklieven en beheerschen.

Wij nieuwe, geëlectriseerde menschen verkondigen: dat het aangenamer is rond te drijven in den benzinehemel der realiteit, dan de zoete vruchten te eten van een ‘Paradiso astratto’. Wij verkiezen de schoorsteenpijpen en het stramien der electrische geleidingen over onze steden, boven het vage spinneweb

[p. 100]

der droomende verbeeldingen.

Wij verkiezen niet langer het klankbord der hegeliaansche tegendeelen te zijn en ons te bewegen in 3 verbruikte ruimte-afmetingen.

Gisteren waren wij echo - thans zijn wij stem. Wij willen moedig de natuur haten, deze weekelijke, sentimenteele vleister heeft lang genoeg ons ras en ons bloed vergiftigd. Maar thans hebben wij haar onder de knie.

Wij houden vol, dat elke hoogere levenstoestand (alle kunst, wetenschap incluis) dan de dierlijke, uit een fundamenteele vijandschap met de natuur ontstaan is.

Wij belijden, dat de geschminkte vrouw ons liever is dan de arcadische zigeunerkrullebollentypen met lage borsten en appelbloesemwangen. Wij willen de Gretchen dooden en het leven tot in haar uiterste drijfveeren met electrische stroomapparaten achtervolgen. Elke functie die op de physica berust, mechaniseeren.

Dynamiet onder onze rotsen.

Dynamiet onder onze romantische bouwvallen. Ze dienen tot niets en verstompen onzen geestelijken zin voor eenvoud en klare, gave en vaste schoonheid.

Breken wij voor goed met de aanbidding voor onze klassieke wandluizen.

Dynamiet onder de gruwelijke sensueele marmergedrochten van Michel Angelo.

Maar vooral dynamiet onder den stoel van den grooten Hermaphrodiet.

Laat ik er weer eens den aandacht op vestigen, dat ik niet voor de massa schrijf, doch slechts voor het uitnemende gezelschap van knapen en meisjes, die het instinct voor 't electrische woord behouden hebben, onverdoezeld door trage bakers, die teemen over moraal en die in onsterfelijkheidsbevlieging geraken, wanneer men onverwachts naakte siciliaansche knapen van purper op hun groezelige hoofdkussens zet. Neen, ik schrijf wijl ik het beter vind, datgene te verzwijgen, wat anderen neerschrijven. Elke regeeringsvorm is mij goed, mits hij voldoende inkt en schrijfmateriaal débiteert. Wanneer de stilte het resultaat van het woord is kan men tevreden zijn.