Raster. Jaargang 6

[p. 449]

Rein Bloem

Tussen de wegen
(van de twaalfde eeuw)

Ga onder

aan die heuvel staan

pelgrim

jij gaat

onder aan de heuvel staan
Nu dan

zeebeschrijver

is het genoeg

de knapzak

verrekijker
Met een appelboor

de grond in

monsters

geest op de fles

Geen half uur

het zicht was

goedig

vanuit dwarse bossen

Weet

wat je te wachten staat

een schelp

onderweg

Vier vingers

een hand

steken over de grens

jij keert je naar Conques

Laatste oordeel

wat zegt mij

flarden van kleuren

een weg

gewerkt meisje
Vermanende tekst

een mens overhoop

[p. 450]

 

tastbaar geweld

 

driemaal

 

onvindbaar al-houm

 

het woord is geluk

 

Pelgrim

 

pelgrims

 

betijen

 

je neemt het onzekere voor

[p. 451]

 

aanwezigen:          als voren

 

weersomstandigheden:     zonnig, zwakke wind

 

 

 

onder het stuifzand

 

pakket door korstmos

 

nauwelijks meer vastgelegd

 

 

 

deze donkerbruine laag;

 

bevat partikels houtskool

 

en verbrande rode leem

 

 

 

(scherf met radstempel

 

ijzerslakken   kogelpot)

 

 

 

morgen vlakken wij de sleuven

 

nieuw met oog op het bezoek

 

 

 

de woesting:

 

een verlaten dorp.

[p. 452]

 

Willem

 

 

 

Maak een lied van louter niets,

 

niet van mij of een ander,

 

niet van liefde of jong,

 

niet om het even-

 

valt me daar in,

 

sliep op een paard.

 

 

 

Wanneer ter wereld,

 

was niet vrolijk of droef,

 

niet eigen of vreemd,

 

kan ook niet anders-

 

kreeg de geest

 

op een berg.

 

 

 

Ziek en bang voor de dood,

 

alleen van horen zeggen,

 

geen dokter voor denk ik,

 

zo al aanwezig-

 

geen kaas van

 

zwaardere tijden.

 

 

 

Heb een liefste maar wie,

 

niet gezien op mijn woord,

 

boeit niet, laat me niet los,

 

voor mij kan ze wat-

 

in mijn huis

 

geen ander.

 

 

 

Dame ho, maar een liefde,

 

deed me nooit goed,

 

nooit deed ze me iets,

[p. 453]

 

kan het schelen-

 

wat achter de hand,

 

weet van wanten.

 

 

 

Dit lied, weet van niets,

 

geef het aan haar door,

 

geeft het aan hem door-

 

en hij geeft de sleutel

 

van zijn koker weer

 

aan mij.

[p. 454]

Stem

(off screen)

Gedurende de middeleeuwen was Santiago de Compostella
het toneel van een bijzonder belangrijke pelgrimage,
die nog heden ten dage gehouden wordt.
Elk jaar begaven zich meer dan 500 000 pelgrims te voet
op weg.
Zij kwamen uit alle landen van Europa.
De pelgrims gingen naar Spanje om het graf van apostel
Jacob met een bezoek te vereren.

(pauze)

Volgens de legende had een ster aan herders de plek
gewezen waar het lichaam van Jacob zich bevond.
Vandaar de naam Compostella, Campus Stella,
het veld van de ster.

(rijder door een straat van Compostella,

een andere straat, een oud en bijzonder

mooi gebouw)

In de meeste Europese talen heet de melkweg ook
de weg van de heilige jacob.

(totaal op de autobaan naar het Zuiden,

dichtbij Parijs;

talrijke auto's in beide richtingen:

de generiek begint: letters over

verschillende shots van de autobaan)

[p. 455]

 

Er was een stad- vergeet de naam-

 

waar zo'n vloed water viel

 

dat ook de lichtgeraakten

 

hun verstand verloren.

 

 

 

Eén man ontsnapt in het verhaal,

 

hij lag te slapen binnenshuis,

 

stapt naar buiten en de zon in:

 

onder de mensen.

 

 

 

Allen hebben wat bijzonders:

 

handdoek de een, nihil de ander-

 

een spuugt in het gezicht van de zon,

 

twee gooit met stenen, drie is de beer los-

 

ik trap jij valt hij kraait zich koning

 

men krijgt als apen de takken-

 

gescheld gedreig gevloek gegrijns,

 

praten over weet niet wat.

 

 

 

Onze man is goed van zin

 

en verbaast zich deerlijk

 

over de toestand in

 

en het geluid valt uit.

 

 

 

Zie je hem staan, de vreemde,

 

is hij wel één van ons.

 

 

 

Pieire houdt de adem in.

 

 

 

Grijp hem de hond de hyena

 

de jakhals en lynch.

 

 

 

Meer dood dan levend

[p. 456]

 

struikelt hij na eeuwen

 

zijn huis nog eens in,

 

deur op slot en naar bed.

[p. 457]

 

aanwezigen:          als voren

 

weersomstandigheden:     zonnig, later wolken, matige wind

 

 

 

de bewuste laag houdt spoedig op/

 

 

 

kuiltjes (schotels) in het vlak,

 

structuur van vlammen in profiel

 

 

 

bedekken wij dit boekdeel

 

zand van de stort er over

 

tegen een excavofiele

 

onverlaat   de amateur

 

 

 

gravers brengen

 

hun karakteristieke groet:

 

de rust

 

 

 

wat deelt zich hier mee.

[p. 458]

 

Lodewijk,

 

kom Lodewijk jongen

 

zo van het klooster

 

zo in mijn armen

 

en bed.

 

 

 

Straks is je kruistocht

 

ben je vast heilig

 

nu zingt

 

het plentë

 

en vreet je

 

dit zwijn.

 

 

 

‘Vannacht durfde ik

 

u niet te wekken dame,

 

was ik dan een beer meneer’

 

 

 

Lo,

 

ik weet wat oogst is

 

van honing en de zesentwintig

 

voetjes van het avondmaal

 

ik heb ze gezien..

 

 

 

Hier,

 

vis is er ook en zout

 

schaap van de wei

 

tast toe brave

 

(Hendrik zul je niet zijn)

 

 

 

want vanaf nu

 

ga je eeuwenlang dood.

[p. 459]

 

(panoramiek van een volbebladerde boom

 

naar de rand van de weg;

 

een kruispunt bayonne-links, dax-rechts;

 

afrij der, Piet en Jan langs de weg)

 

 

 

Piet hinkt en ziet er doodmoe uit. Een van zijn zolen

 

hangt bijna los van zijn schoen. Hij lijdt.

 

 

 

(plan americain van Jan alleen

 

naar Piet;

 

we zien hem langs de weg zitten;

 

hij wijst op zijn voet)

 

 

 

Piet heeft een groot stuk karton in zijn hand waarop spanje geschreven staat.

 

jan

 

Wat is er nou met je

 

piet

 

Ik zit... ik kan niet meer!

 

Mijn tenen in de prak. Moet je zien.

 

jan

 

Kom maar, ik zal dat 's even opknappen.

 

 

 

Jan neemt een reep leer en knielt voor Piet.

 

Deze laat zijn karton vallen.

 

Jan wikkelt zo goed en zo kwaad als het gaat de reep

 

om de schoen van Piet, die kijkt wat hij doet en zich

 

het zweet van zijn voorhoofd wist.

 

 

 

piet

 

Doe geen moeite... ze houden het toch niet.

[p. 460]

 

jan

 

Hoor eens hier, het is beter dan niets!

 

 

 

Er komt een witte D.S. voorbij met één man erin.

 

 

 

(panoramiek van Jan die opstaat

 

en een gebaar maakt om te liften)

 

 

 

De man geeft geen sjoege en rijdt door.

 

jan

 

Breek voor mijn part je nek schoft, hé schoft!

 

(woedend)

 

Jan gaat weer bij Piet zitten als er plotseling, dichtbij,

 

een verschrikkelijk lawaai klinkt, een crash.

[p. 461]

 

Zou ik een cistercijnser monnik

 

met alles en allen drum und dran

 

op kale neten in de ijskou

 

zes uur slapen in de zomer

 

zeven swinters met een bete

 

vis en kaaskoek karig groen

 

brood op water tweemaal

 

als het heet wordt eendaags.

 

 

 

Breek Bernard mijn kroniek

 

af/   vingers in de greep

 

van wil wel maar geen zin.

 

 

 

Jij jeremieerder

 

van het jaar onzes heren

 

waarin je olie drinkt

 

in stee van water

 

tot je oren dicht met was.

 

 

 

Als je uitrijdt op je ezel

 

niet merken dat het eens

 

een ronduit volbloed is.

 

 

 

Wat predik je niet al

 

wanneer de vrienden komen

 

die het lachen verleren

 

in godsnaam en wat heet:

 

 

 

het beeld bevriest in jou

 

en het dichten knapt/

[p. 462]

 

aanwezigen:          a.p.

 

weersomstandigheden:     motregen, geen wind

 

 

 

standspoor aangesneden

 

niet in genoemde

 

akkerlaag

 

of enk

 

of as

 

dat overstoven bouwland

 

 

 

(buntgras groeide en

 

verging    voilà

 

de schotels en de vlammen)

 

 

 

daaronder

 

in het zand:

 

 

 

verkleuringen, een greppel

 

waarin palen stonden,

 

maar geen syllabe hout

 

 

 

hutkommen met plaggen,

 

waterputten doorgezakt

 

tot op de ondergrond

 

oranje van het ijzeroer

 

 

 

einde van

 

het retrograde woordenboek

 

 

 

geen sporen meer

 

geen resten geen fosfaten

 

 

 

het pleistoceen.

[p. 463]

 

God Jozef- je bent moe,

 

verwilderd oog en open mond,

 

zwaard over de schouder

 

op de vlucht naar egypte.

 

 

 

God Jozef- je bent moe

 

en de teugel is keurig

 

naar je stappende ezel

 

met lok en ganse familie.

 

 

 

Het kind- niet het jouwe-

 

zijn hand al op een globe

 

en de moeder zorgzaam

 

stut wel degelijk het hare.

 

 

 

Alles loopt op wielen,

 

praalwagen naar waar

 

alleen jij afglijdt.

 

God Jozef- je bent moe.

[p. 464]

Een file auto's rukt langzaam op naar de passencontrole.

De pelgrims komen het kader binnen en lopen al pratend naar de grens.

^*)

jan

Denk je dat al die zakken naar Santiago gaan?

piet

Dat zou ik wel willen, maar...

(sceptisch)

jan

Voor mijn part kreperen ze allemaal.
Tenminste hun banden.

piet

We zullen zien.

^**)

(panoramiek over een baai)

jan

La Concha. Weet je wat dat betekent?

(off screen)

piet

De schelp. Trouwens geef mij maar de Côte

(idem)

d'Azur!

jan

Bah! Het is overal hetzelfde.

(idem)

Allemaal voor mensen met poen.

(toerijder; kruispunt met wegwijzer)

piet

Kom, anders halen we het nooit.

(idem)

*) Niet opgenomen (de auto's waren misschien minder talrijk dan voorzien)

**) Niet voorzien in het originele script.

[p. 465]

 

Eva ligt-

 

onvoltooid ligt Eva

 

in het paradijs.

 

 

 

Voorover in de struiken

 

met meesterhand uiteen gebogen.

 

 

 

Springlevend als hagel

 

fluistert zij de man buiten beeld:

 

 

 

hij knikt mij vruchten toe,

 

ik heb die appel beet.

 

 

 

De maker tekent voor het werk

 

van vlechten

 

het verlengde

 

van de vingers aan de wang.

 

 

 

Het model-

 

in die eeuw een model

 

toont ondermaanse plooien

 

die naar flanken wijken.

 

 

 

De tijd hing stenen tranen

 

in haar ondeugend oog-

 

en zo

 

leg jij de laatste hand aan haar:

 

 

 

ineens trekt je lijf

 

in mijn lijf.

[p. 466]

[p. 467]