Randstad 4-6

[p. 89]

J. Bernlef
Zes gedichten

Herinnering

Huid na huid pel ik af
en ik huil als iedereen
omdat iedere huid anders ruikt
en met het geluid van stof uiteenvalt,
zo besluipt de een de ander.

Vol zachtmoedige moorden is het gezicht
dat nu bloot is (niet dood). Al lijkt het
van steen op de schouders te staan
de mond heeft de woorden
het lichaam dat van de ander
nog maar nauwelijks verlaten.

[p. 90]

De tuinen van Gaudí

Kinderen rijden graag op rode driewielers
door de tuinen van Gaudí
en kijken over hun stuur gebogen
naar zijn kerk: de Sagrada Familia
die struikelend ten hemel stijgt;
niet als een martelaar
behangen met spieren en geleend bloed
maar als een echte gek
een metronoom in de linker-
een bepoederd oog in de rechterhand.

Niemand hoeft bang te zijn in de tuinen van Gaudí
die de blote rug van Barcelona
bedekt heeft met pluizende kruizen.

Niemand hoeft te verdwalen
in zijn ronde gebaren.
Starend naar bleek porselein
sleten de tonen van de pianola
en brak de zon zijn stralen tot mozaïek.

Niemand hoeft te sterven als standbeeld in de tuinen van Gaudí
noch te leven met een mond vol hars
maar zoals de ligging dit aangeeft:
tussen uitzicht een aanzicht geklemd
bouwend uit dromen een bewoonbaar huis.

[p. 91]

Afvaart

Ik veil die woestijn van mij,
meubels opengeklapt als insektenvleugels
mensen verdroogd in potsierlijke gebaren
en tussen alle woorden zand.

Een zon wordt schutterig langs de horizon getrokken
Hup hier staat de sfinx van mijn wijsheid, Te Koop
Daar ontspringt de borrelende blauwe bron der inspiratie.
Als een fata-morgana (of een droom)
bouw ik op brakke grond een bos van kamerschermen
en rekruteer uit mijn vrouw de maan.

Lezer, het is altijd inventarisatie die mij drijft:
de droom is niet echt,
de woestijn maar gehuurd
en wat valt er te verbergen achter kamerschermen?

Een vreemd beest moet ik zeggen
dat het liefst zichzelf ontbloot
tot het op de rand van dood
in het eigen skelet kan lezen:

Zoals honger aan voedsel denkt
zijn er streken waarvan een reiziger droomt
wit op de landkaart maar plotseling herkend
in een stem zingend in de keuken,
iemand die oefent op een piano,
een spreker die even zijn woorden vergeet.

Uit die fragmenten ontstaat langzaam
de kaart waarmee hij op een dag afvaart,
nagewuifd door een hondje, een melkboer en een mooi oud vrouwtje.

[p. 92]

Ballade voor Stan Laurel

Zijn gezicht vult het dal met witte wolken
Vlug krabbelt de vis op de kant
Snel springt de spiegel in het beeld
Dampende droogte in het water, zwemmende sterren
In het land van de lucht.

De kapitein staart verbaasd naar zijn schip
Hij zelf is het ontdekte land
Wit (want zichzelf vergeten)
Steekt hij de lamp aan met zijn neus
Brandt zich
En blaast zijn neus uit.

Het dal vult zich met witte wolken
De kapitein is op zoek naar zijn neus
‘Neus is een neus en Neus is geen lamp’.

Zijn wijsvinger groeit, het gezicht rimpelt weg
In het water sluit zich de vis Verfrissend
Begint het te regenen op het kurkdroge land,
En de sterren staan zilver en zichtbaar daarboven
Want de wolken zijn weg.

De kapitein staat op de brug van zijn schip
Dit is mijn neus, zegt hij, en dat is mijn schip.

Snuit uw lamp!

[p. 93]

De melkboer en het meisje

De melkboer die zingend en morsend driehoog met zijn emmers rent
verrast haar dove bed.
Stil ligt zij daarin als een ei.
Hij kijkt,
en staat roerloos als een ademloze geiser in de kamer.
Zij slaapt - dit had hij niet verwacht - als de nacht
rustig zonder licht in haar ogen
haar haar als een zachte hand rond haar hoofd
haar mond verward in een woord.
Hij herkent de wereld met een donker armoedig gat in het midden.

Trillend steekt hij zijn witte handen naar haar uit en gilt
twee dromen samen.

Als jij ontwaakt in een mist van melk en merels
de bomen zich buigen als kleuters door het kozijn
hoor je zijn emmers verweg nog kletteren
en overal, overal, vind je die dag zijn sporen.

[p. 94]

Voorbijganger

Misschien dat het ongelofelijke
- een kind dat verdrinkt in een glas bier -
steeds minder ongelofelijk wordt.
Dat lippen elkaar ondergronds kruisen
en knarsetandend fluisteren;
Een mier, een ander dier
zit in de zon een plan te maken;
In een rij binnenstebuiten gekeerde huizen
zit mijn moeder te breien aan een pullover voor mij
toen ik tien was (of ben),
het een sluit het ander niet uit

nu men het geluid met een knal tot stilte brengt
en straks het Echt terugstopt in zijn doos
wordt de voorbijganger
die om de hoek verdwijnt
een bijna komische figuur.