Randstad 4-6

[p. 51]

Anais Nin
De bomen wandelen bij nacht
Vertaling Simon Vinkenoog

Voor het eerst zag ze een jacaranda in Mexiko. Hij overschaduwde alle andere bomen door de opzettelijkheid van zijn oranje vuurbloemen, die in stevige en brede boeketten aan het einde van naakte takken groeiden, zodat er geen bladeren waren of schaduwen van bladeren om de kleur-ontploffingen te verzachten. De bloembladeren leken op oranje bont, met bloedrode strengen aan de uiteinden. Het was deze jacaranda, die de passiebloem genoemd had moeten worden.

Zodra ze de boom zag, wilde ze een japon van deze kleur, even nadrukkelijk. Dat was niet moeilijk te vinden in een Mexikaanse havenstad. Alle japonnen hadden er de kleur van bloemen. Ze vond de jacaranda-japon. Het oranje katoen had hier en daar bijna onzichtbare bloedrode draden, alsof de Mexikanen hun verfstoffen uit de jacaranda-bloem zelf hadden gebrouwen.

De jacaranda-japon maakte een harmonisch deel uit van het landschap. Zelfs zozeer, dat zij werd herinnerd aan een verhaal uit Haïti over de wandelende boom. In Haïti werd gezegd, dat de bomen bij nacht wandelen. Veel Haïtianen durfden er op te zweren dat zij de bomen werkelijk hadden zien bewegen, of dat ze 's morgens op een andere plaats werden aangetroffen. Ze voelde zich dus eerst, alsof de jacaranda-boom alleen maar zijn standplaats had verlaten en nu door de geurige straten liep, of over het verblindende, feestelijke strand. De gestrookte en

[p. 52]

gestreken rok deed haar denken aan de jacaranda-bloem die nooit aan de boom verwelkt, maar bij haar dood met een plotselinge steek ter aarde valt.

De jacaranda-japon sleet niet en verschoot niet in de tropische, vochtige atmosfeer. Maar de vrouw die haar droeg werd niet, zoals ze had verwacht, door de kleuren ervan overgoten. Ze had gehoopt dat de oranje vlammen haar zouden doordringen, en dat haar stemming zou worden gekleurd in overeenstemming met het vreugdevolle leven van de stad aan zee. Ze had gedacht dat zij, gedompeld in het vuur, in staat zou zijn mee te lachen met de oranje vrolijkheid van de inheemse bevolking. Ze had verwacht dezelfde levendigheid in de aderen te kunnen opnemen. Maar voor de persoon, die haar melancholie had trachten te verhullen, bleef de jacaranda-japon een kostuum.

Elke dag werd de japon schitterender, gedrenkt in het licht van de zon, in harmonie met haar verblindende hypnose. Maar het innerlijke landschap van de vrouw werd er niet door verlicht. Mensen bleven stilstaan als zij langs ging, vrouwen uit afgunst, kinderen uit bewondering, mannen om de magnetiserende gloed te voelen die zij uitstraalde. Op het strand keerden de mensen zich naar haar alsof de jacaranda-boom zélf de heuvel was afgedaald.

Maar binnen de japon lag een gerimpelde en mislukte kameleon. Wat laten de mensen zich beetnemen door symboliek!

Zij voelde zich als een bedriegster, die iedereen in de cirkel van oranje vuur trok. Ze moest de japon wegdoen, een japon vinden die bij haar stemming paste.

Ze stond de japon nog éen dag een eigen bestaan toe. En de japon trok toen de aandacht van de man uit Los Angeles, die een witte matrozenbroek en een wit hemd met korte mouwen droeg, en door de zon gebruind tegen haar glimlachte.

Is hij werkelijk gelukkig, vroeg zij zich af, of draagt ook hij een vermomming?

Aan het strand had hij alleen maar geglimlacht. Maar hier, midden op de markt, achter de stierenvechtersarena, was hij de weg kwijtgeraakt, en deed hij een beroep op haar. Hij wist

[p. 53]

niet meer waar hij was. Hij had zijn armen vol strohoeden, ezeltjes van stro, aardewerk, manden en sandalen.

Hij was afgedwaald tussen de papegaaien, de in schijven gesneden, open meloenen, de vrouwelinten. Onderrokken, door een zachte wind opgezwollen, streelden zijn haren en klamme wangen. De palmbladdaken waren te laag voor hem, en de bladeren kietelden zijn oren.

‘Ik moet gauw terug,’ zei hij, ‘ik heb mijn auto nu al twee uur lang alleen gelaten.’

‘Ze zijn niet zo strikt met toeristen,’ antwoordde ze. ‘Wees niet bezorgd.’

‘O, maar mijn auto staat niet op straat. Ik zou haar niet op straat durven achter te laten. Ik heb ieder hotel in de stad geprobeerd, totdat ik er een vond waar ik mijn auto vlak bij mijn kamer kon parkeren. Wilt u meekomen om mijn auto te zien?’

Hij zei dit op de toon van een man, die een blik op een originele Picasso gunt.

Langzaam liepen ze in de zon. ‘Het is toch zo'n prachtige auto,’ zei hij, ‘de beste die ze ooit gemaakt hebben. Ik heb haar in Los Angeles laten vieren. Ze is zo gevoelig als een menselijk wezen. U weet niet wat een beproeving het was - de tocht vanaf Mexiko City. Ze zijn bezig de weg te repareren, en die zat vol omleggingen.’

‘Wat is er met u gebeurd?’

‘Er is niets met me gebeurd, maar mijn arme auto! Ik kon elke hobbel, elke kuil in de weg voelen, het stof, de stenen. Het deed me pijn haar zo met moeite te zien vooruitkomen, geschuurd door het grint, vol teervlekken, onder het rode stof, mijn prachtige auto die ik zo goed had verzorgd! Het was alsof mijn eigen lichaam over die weg werd gesleurd. Ik moest dwars door een rivier rijden. Een jongetje zat bovenop de motorkap en wees me met weidse gebaren van zijn kleine hand welke weg de beste door het water was. Maar ik wist geen ogenblik of wij daar zouden blijven steken, ik en mijn arme mooie lage sportauto, diep in het modderwater waar de inheemse vrouwen al hun was doen, en het vee zich baadt. Ik kon het zand en het gruis in de

[p. 54]

motor voelen, ik kon de vliegen, muskieten en andere insekten zien die de luchtkokers blokkeerden. Ik wil niet dat mijn auto ooit nog zo'n ervaring meemaakt.’

Ze hadden het lage, brede en onregelmatig gebouwde hotel met zijn uitgestrekte oerwoudtuin bereikt. Daar stond onder een palm, tussen de zonnebloemen en de varens, de auto, slank en flonkerend, schijnbaar onbeschadigd.

‘O, zij staat in de zon,’ riep de man uit Los Angeles, en rende er heen om haar te verplaatsen. ‘Het was maar goed dat ik terugkwam. Wilt u er even in zitten? Ik zal ondertussen drankjes op het terras bestellen.’

Hij hield de deur open.

De vrouw zei: ‘Ik zou het heerlijk vinden naar het verre strand te rijden, aan de andere kant van de bergen. Het strand is daar om deze tijd van de dag zo prachtig.’

‘Dat hoorde ik, maar het zou niet goed voor de auto zijn. Ze zijn die weg ook al aan het repareren, en ik hoor dat ze er dynamiet laten ontploffen. Ik vertrouw de Mexikanen met dynamiet voor geen cent.’

‘Bent u naar de stierengevechten geweest?’

‘Ik kan daar mijn auto niet heenbrengen, ik hoor dat de jongens daar banden en achteruitkijkspiegels stelen.’

‘Bent u naar de Zwarte Parel, de nachtclub geweest?’

‘Daar zouden we inderdaad heen kunnen gaan; ze hebben er een parkeerterrein met een oppasser. Ja, ik zal u daarheen brengen.’

Later, terwijl ze een drankje namen, daalde de zon als een meteoriet van antiek goud, en zonk in zee.

‘Ha,’ ademde de man op, glimlachend. ‘De zon is niet goed voor de auto. Ik ben zo blij dat het nu koeler is.’

Daarop legde hij uit, dat hij maatregelen had getroffen om zijn auto terug naar Los Angeles te brengen zonder nog meer te hoeven lijden. ‘Ik heb passage geboekt op een vrachtschip. De reis zal drie weken duren. Maar voor mijn auto zal het gemakkelijker zijn.’

Pas later besefte zij dat hij mee zou gaan en de auto niet alleen

[p. 55]

zou laten reizen. ‘Ik moet de wacht over haar houden. Je kunt nooit weten, met Mexikanen...’

Ze woonde al vele jaren in Mexiko, dus waarschuwde ze hem: ‘U zult moeilijkheden krijgen met het water. Wees voorzichtig en koop een grote fles mineraalwater.’

Toen ze zag hoe vastbesloten hij was zijn auto de hele weg naar huis te verplegen, bood ze hem aan met hem mee te gaan om met de kapitein van het vrachtschip te spreken. De kapitein stond halfnaakt het inladen van dadels, bananen en ananas te dirigeren. Hij had een zakdoek om zijn voorhoofd geknoopt om de transpiratie te verhinderen in zijn gezicht te glijden. De oranje japon trok zijn aandacht.

Toen zij hem vroeg, of hij zijn hut met de Senor wilde delen, stemde hij hoffelijk toe.

‘Alles wat de Senorita maar kan gerieven,’ zei hij.

‘Hoe kunt u leven van vis en bruine bonen?’ vroeg ze de autoaanbidder.

‘Laten we wat eten in blik kopen, en een spons zodat het zoute water mijn auto niet kan bederven.’

De dag van zijn vertrek stelde het stadje aan zee zijn feestelijkste kleuren ten toon, de papegaaien floten en babbelden, en de geuren van bloemen en vruchten waren sterker dan de geur van de vis.

Zij kwam juist op tijd aan, om te zien hoe de auto werd opgemeten, en te groot bevonden voor het net waarin meestal de lading omhoog werd gehesen. Dus legden ze twee smalle planken van de kade naar het dek, en de man werd verzocht zijn auto het schip op te rijden. Een paar centimeters opzij, en zowel de man als de auto zou in de baai zijn gevallen. Maar de man was een bekwaam chauffeur, en een verliefde chauffeur, dus was hij in staat zijn auto uiteindelijk het dek op te manoeuvreren. Eenmaal daar, werd ontdekt dat de auto zo dicht bij de rand van het dek was komen te staan, dat de matrozen haar stevig met touw moesten vastbinden, als een weerspannig wild paard. Met veel touw aan het schip vastgebonden zou de auto niet langer overboord kunnen rollen.

[p. 56]

Toen nam de man uit Los Angeles bezit van de enige hut, met zijn grote fles mineraalwater en een zak vol ingeblikt eten.

Terwijl het vrachtschip langzaam wegtrok, riep zij: ‘Laat mij weten wat voor reis u hebt gehad!’

Een maand later ontving zij een brief:

‘Mijn beste vriendin, ik zal altijd aan u blijven denken, zo opgewekt en zorgeloos in uw oranje japon. En hoe verstandig was u! Had ik maar naar uw waarschuwingen geluisterd. Ik vergat het mineraalwater te drinken, en het eerste wat dus gebeurde was dat ik de “tourista” kreeg, met hoge koorts. Dat hield in dat ik het opspattende zoute water niet kon verhinderen de verf van mijn auto te beschadigen. De kapitein hield woord en deelde zijn hut met mij, maar ook met vaten vol vis, blikken vol olie en hooi voor het vee. Daarna werd de zee tamelijk ruw en de auto begon vooruit en achteruit te rollen. Bij elke beweging dacht ik, dat zij in zee zou plonzen. Ik kon er niet van slapen. In de eerste stad waar wij aanlegden, namen wij een kudde vee aan boord. De beesten werden op dek bijeengepakt, en ze duwden tegen mijn auto, kwijlden over haar heen, en probeerden haar zelfs op de horens te nemen. 's Nachts maakten ze ruzie en ik hoef u de stank niet te beschrijven. Het was zo heet als onder een deken. In de tweede haven namen we een Madame en haar twintig meisjes aan boord, die naar een andere plaats werden overgebracht. De kapitein bood galant zijn hut aan, dus moesten hij en ik aan dek met de bemanning slapen. Uiteindelijk sliep ik maar in mijn auto. Op deze manier zouden we tenminste samen verdwijnen. Tequila kostte niets aan boord, en u kunt zich dus wel voorstellen hoe iedereen de nacht doorbracht. Na drie weken kwam ik als een wrak in Los Angeles aan, maar mijn auto is in prima staat. Ik heb haar laten doorsmeren, en de motor laten stellen. Ik zou willen dat u kon horen hoe zij over de wegen snort. Los Angeles heeft wonderbaarlijke wegen.’