Raam. Jaargang 1968

[p. 46]

Frans Hoppenbrouwers
Het offer

Toen Erik God voor het eerst zag was hij negen jaar oud. Het was in de vroegmis op zondagmorgen en de pastoor las van de preekstoel de namen van de overledenen van de laatste vijftig jaar. De monotome stem van de pastoor en het vroege uur drukten zwaar op Erik zijn ogen. Hij zat op de trap van het altaar, met zijn rug naar het tabernakel. Vaag drongen de namen tot hem door: Martinus van den Heuvel en Adriana de huisvrouw, Jacobus Klaassen, Maria Gerens, Gerarda Hoeks... Erik zijn ogen dwaalden af naar het koor, waar een oude man slaperig over de reling hing. Boven het koor zag hij het grote gebrandschilderde raam waar het licht grillig in speelde. Beurtelings gleden schaduwen en lichtvlekken over elkaar heen en na enige tijd meende Erik de vorm van een man te onderscheiden. Het was zomer en de koelte was zelfs uit de kérk verdreven. De wollen toog die Erik droeg moedigde de warmte aan en hij voelde hoe zijn ogen zich krampachtig verzetten tegen de opkomende slaap. Hoe moeilijker het gevecht tegen de slaap werd des te duidelijker zag hij de contouren van de man voor het gebrandschilderde raam. Op de grens van wakker zijn en slapen keerde de man zijn gezicht naar hem toe. Hij droeg een korte zwarte baard en ondanks de doornen kroon op zijn hoofd, glimlachte hij. Zijn arm ging langzaam omhoog en hij wenkte dringend, alsof hij Erik iets wilde laten zien. Maar Erik zijn slaap was sterker dan zijn verwondering.

Toen de pastoor kreunend de trappen van de preekstoel afdaalde en weer op het altaar kwam, gaf hij Erik een venijnige por in de rug.

Blijf op me wachten na de mis, snauwde hij.

Gedurende het verloop van de mis moest Erik aldoor denken aan de man met de baard en de doornen kroon. Even overwoog hij de gebeurtenis aan de pastoor te vertellen maar snel liet hij dit voornemen los. De pastoor zou denken dat het weer een van zijn fantastische smoesjes was en hij had er geen behoefte aan nóg meer op zijn duvel te krijgen.

Het onderhoud met de pastoor was kort. De oude priester veegde aldoor met een grote zakdoek door zijn hals en met zijn dikke lippen maakte hij onophoudelijk zachte, puffende geluiden. Na enige minuten kon hij eindelijk een paar woorden uitbrengen.

Slapen doe je in bed en zeker niet in de kerk.

Ja, mijnheer pastoor.

Blij dat hij er zo goed afkwam trok Eric de deur van de sacristie achter zich dicht en liep door de brede gang van de kerk. Nog even keek hij naar het gebrandschilderde raam.

Boven het kerkplein stond een volle zon. Erik knipperde met zijn ogen, stak het plein over en liep naar huis. Hij moest zich haasten want over een kwartier begon de volgende mis.

Erik zijn vader was molenaar. Door een smalle laan van lijsterbesbomen bereikte je de watermolen. Het gebouw was opgetrokken uit zwart geteerd hout en maakte een vermoeide indruk. Als het rivierwater het grote rad in beweging bracht

[p. 47]

kreunde de molen in al zijn voegen en het leek of het geval ieder moment in elkaar zou storten. Maar Erik klonk dit geluid prettig in de oren. Het schemerdonker tussen de balken, de geur van pasgemalen graan, het lekken van het water onder de vloer, allemaal dingen die hem zo vertrouwd voorkwamen, dat hij bijna al zijn vrije uren op de molen of in de omgeving doorbracht. Omdat de meeste jongens zich nooit langer dan een halve dag in de molen konden vermaken, had hij geen vrienden. Hij hielp zijn vader met het uitstorten van het graan in de grote trechter, en daarna met het opvangen van het sterk geurende meel. Voor de rest speelde hij wat of keek door het kleine raam uit over het water. Het gebeurde vaak dat hij een hele dag samen was met zijn vader, zonder dat ze een woord tegen elkaar zeiden. Erik vond dat niet erg. Hij was zelf ook weinig spraakzaam en hij had voldoende aan de gedachten die veelvuldig in hem opkwamen. Het kostte hem geen enkele moeite het meest vreemdsoortige verhaal te bedenken, maar hij voelde niet de minste behoefte die dingen aan iemand te vertellen. De ervaring had hem geleerd dat het niet verstandig is met je gedachten te koop te lopen.

Ook die zondag waarop hij in de vroegmis God had gezien voor het gebrandschilderde raam, trok hij zich terug in de molen. Onder de missen en het lof had hij zo nu en dan omhoog gekeken, maar God liet zich niet meer zien. Eerlijk gezegd verwonderde hem dit niet. Ook de verschijningen van Maria in Fatima en Lourdes werden gekenmerkt door lange periodes waarin niets gebeurde en wat dat betreft voelde hij zich erg gerust. Erik tilde een plank uit de vloer van de molen en liet zich door het gat naar beneden zakken. Half verzonken in het water lag daar de grote molensteen. Met opgetrokken knieën ging hij erop zitten en liet de ruisende geluiden van het lekkende water tot zich doordringen. Er liep een aangename rilling over zijn rug. Dit was een van de zeldzame momenten dat hij zich diep gelukkig voelde. De koelte die door de steen in hem optrok gaf hem een gevoel van rust en veiligheid, dat hem deed denken aan de bezorgde manier waarop zijn moeder hem instopte als hij ziek in bed lag. De plons van een rat die van een balk in het water sprong, deed hem schrikken en meteen kwam de grote gedachte in hem op: dit was de juiste plaats om een altaar op te richten. Duidelijk zag hij voor zich wat hij nodig had: een lege fruitkist, een grote, witte handdoek, twee stompjes kaars en lucifers.

In de daarop volgende dagen zag hij kans al die dingen op de kop te tikken. Met de handdoek had hij het meeste moeite. Uiteindelijk werd het een schone luier van zijn jongste broertje. Het moment waarop hij de fruitkist ondersteboven op de molensteen zette, de luier er plechtig over uitspreidde en de stompjes kaars in brand stak, was een van de gelukkigste van zijn leven. Hij knielde neer op de rand van de molensteen en bad met gesloten ogen honderd onze vaders. Na enige tijd trok er een vlijmende pijn door zijn knieën, maar hij bad onverstoorbaar verder. Naarmate de pijn toenam kwam er een gelukzaliger uitdrukking op zijn gezicht en toen de honderd onze vaders vol waren bleef hij nog even zitten, alsof hij geen verweer had tegen het genot, dat de pijn in hem teweegbracht. Wekenlang deed hij er iedere dag tien onze vaders bij, tot hij het getal driehonderd bereikte. Toen was het eelt op zijn knieën zo hard geworden, dat hij er geen plezier meer aan beleefde.

Naast eeltige knieën hield Erik aan deze oefeningen het besef over, dat vroomheid gekombineerd met pijn in staat is je los te maken van de aarde. Op momen-

[p. 48]

ten dat de pijn bijna niet meer te harden was, had hij het gevoel dat hij vleugels kreeg, waarmee hij zich boven de bomen en de huizen kon verheffen.

Op school was Erik geen opvallende verschijning. Hij was een middelmatig leerling, maar er was nooit sprake van zitten blijven. Alleen het vak bijbelse geschiedenis bezorgde hem uitstekende cijfers. Vooral de wrede passages uit het oude testament kon hij tot in de kleinste détails navertellen. Zo kreeg hij een negen voor het verhaal dat hij schreef over Abraham en Isaac.

Abraham was een rechtschapen man, Hij diende God en zorgde goed voor zijn vrouw en zijn zoon Isaac. Maar toch was God niet tevreden. God dacht, Abraham houdt veel van zijn zoon. Misschien houdt hij meer van zijn zoon dan van mij. Toen God dit eenmaal gedacht had voelde hij zich de gehele dag een beetje ziek. Hij was jaloers op Isaac. 's Nachts lag God op bed te prakkizeren hoe hij uit moest vinden van wie Abraham het meest hield. Eindelijk kreeg hij een goed idee. Hij stuurde een engel naar Abraham met het bevel dat Isaac geofferd moest worden. Abraham schrok geweldig, maar hij liet niets merken. Zeg maar tegen God dat het in orde komt.

De engel keek Abraham onderzoekend aan en ging weg.

De hele nacht dacht Abraham na hoe hij zijn zoon het best kon offeren. Er waren verschillende manieren: levend verbranden, in kokend water leggen, levend villen of langzaam van honger laten sterven. Ten einde raad besloot Abraham zijn zoon gewoon te slachten. Hij zou Isaac met een groot mes de keel afsnijden en hem daarna verbranden. 's Morgens vroeg gingen ze op weg naar de berg. Isaac droeg het bundeltje hout waarop hij verbrand zou worden op zijn rug. Samen beklommen ze de hoge berg.

Waar is het offerdier, vader? We hebben toch een jonge ram nodig om aan God te offeren?

Abraham zei niets en keek bedroefd voor zich uit. Na een paar honderd meter vroeg Isaac het opnieuw. Abraham bleef stil staan en keek zijn zoon recht in de ogen.

God vraagt dit keer een heel bijzonder offer.

Ik begrijp het al. God wil dat ik geofferd wordt. Nou, als God het wil zal het wel goed zijn.

Opgelucht omdat Isaac het niet erg vond liep Abraham verder. Toen ze op de top van de berg kwamen, ging Isaac achterover op de offersteen liggen. Hij hield zijn hoofd achterover, zodat zijn vader er goed bij kon. Abraham hief zijn arm op en net toen hij wilde gaan snijden hield de engel zijn arm tegen.

Abraham en Isaac stonden op en gingen naar huis. God was weer gelukkig.

Erik zijn passie voor dit soort verhalen leidde onherroepelijk tot praktische toepassing in het dagelijks leven. Op het moment dat hij in de zelfpijniging geen bevrediging meer vond, richtte zijn aandacht zich op andere levende wezens. Het eerste onderwerp van zijn offerliefde betrof een grote, groene kikker, die hij met een schepnet uit het water opviste. Hij nam het dier mee naar het altaar en legde het op de molensteen. Met een oud scheermesje sneed hij voorzichtig twee kerfjes in de billen van de kikker en stroopte het taaie vel van de poten. De glanzend witte buik van het beest ging snel op en neer en zijn dikke tong kwam een beetje uit zijn bek. Erik stak een kaars aan en hield de kikker boven de vlam. Het vet dat uit het slingerende lijf drupte, deed het vuur zachtjes knetteren.

[p. 49]

Diezelfde avond liet God zich voor de tweede keer zien. Het was eind september en het gebladerte van de enorme knotwilg die bij de molen stond werd al dunner. Ofschoon het windstil was meende Erik een zacht geruis te horen. Hij keek op en zag tussen de takken een man met ontbloot bovenlijf. Over zijn borst en zijn gezicht liepen duimdikke striemen, alsof iemand hem langdurig met een zweep had geslagen. Tot Erik zijn grote teleurstelling maakte de man geen enkel teken van herkenning.

Een paar dagen voordat hij de lagere school verliet en daardoor zijn baantje als misdienaar kwijtraakte, zag Erik kans een handvol hosties uit de sacristie mee te nemen. Jarenlang had hij op die kans gewacht en nu stond daar de geopende trommel op hem te wachten. Met een snelle beweging griste hij zoveel mogelijk hosties bij elkaar en stopte ze in zijn broekzak. Thuis haalde hij uit de kast het koektrommeltje, dat van binnen dezelfde kleur had als de gouden kelk van de pastoor. Onderweg naar de molen at hij de koekjes op die er nog in zaten. In de ruimte onder de molen haalde hij de hosties een voor een uit zijn broekzak, sprak er een dankgebed over uit, zegende ze en legde ze in de koektrommel. Met bevende handen zette hij de koektrommel op het lege fruitkistje, maakte een diepe buiging en kuste de molensteen.

De huivering die hij daarna over zijn lichaam voelde trekken was groter en intenser dan alles wat hij tot nog toe gevoeld had.

Je hoeft geen professor te zijn om molenaar te worden, maar een middenstandsdiploma heb je nodig vandaag de dag, zei zijn vader. Zo kwam het dat Erik het nieuwe schooljaar begon als leerling van de R.K. U.L.O.

Vanwege de grote hoeveelheid leerstof die hij te verwerken kreeg, namen de bezoeken aan de molen steeds meer af. De zeldzame keren dat hij er nog kwam, moest hij zijn vader helpen, zodat hij geen gelegenheid had af te dalen naar het altaar.

Erik dacht er wel eens aan, dat in zijn verminderde godsvrucht de oorzaak gezocht moest worden voor het uitblijven van de verschijningen. God eiste immers alle aandacht en hij was niet zo gek zich te laten zien aan iemand die het met zijn godsdienst niet zo nauw nam. Wat dit betreft waren het weer de verschijningen in Lourdes en Fatima, die hem in het gelijk stelden. Ook Bernadette van Lourdes en Francesco, Lucia en Jacintha van Fatima blonken uit door een meer dan bijzondere godsvrucht. Maar die zaten ook niet op de U.L.O., stelde hij zich gerust.

In de periode dat Erik op de U.L.O. zat, stonden twee gebeurtenissen duidelijk centraal: de ontmoeting met het meisje Liesbeth, dat een horrelvoet had en de ontdekking van het boek ‘Hoogtepunten der oude Beschaving’, waarin hem vooral het hoofdstuk dat handelde over de Azteken geweldig boeide, in het bijzonder de passage waarin sprake was van mensenoffers.

Deze éne zin: ‘die dag offerden de Azteken tienduizend gevangenen, zodat het bloed van de trappen van de zonnetempel golfde’, was voldoende om hem in hemelse vervoering te brengen.

Omdat het boek op de bibliotheek van de school thuishoorde, kon hij er niet vrij over beschikken. Met het smoesje dat hij het boek nodig had voor zijn studie wist hij zijn moeder zo gek te krijgen, dat ze hem 35 gulden gaf. De boekhandelaar had het boek niet in voorraad en Erik moest drie weken wachten voordat hij

[p. 50]

het in handen kreeg. In de kerstvakantie zag hij kans het boek op het altaar te leggen, opengeslagen op de plaats waar het bloederige festijn van de Azteken werd beschreven. Diezelfde dag wist hij drie eierdopjes te vullen met het bloed van een zanglijster, die hem toevallig in handen viel. Met het oude scheermesje sneed hij het dier de nals door en ving het bloed handig op. Ook de eierdopjes verhuisden naar het altaar. Nadat hij het bloed gezegend had, proefde hij er voorzichtig van. De lauwe smaak deed hem walgen en hij moest een wandeling van een uur langs de rivier makenn om weer tot zichzelf te komen.

Er lag geen sneeuw, maar het was duidelijk winter. Het dorre riet kraakte onder zijn voeten en de meeste stengels waren onder het midden afgeknapt. De pluimen lagen doods op de grond. Een grote zwerm kraaien trok over de huizen van het dorp, recht tegen de ijzige valwind in. Erik stond op de oever van de rivier en keek uit over het kale landschap. Plotseling kwam er een onbestemd, maar diepe gevoel van berouw in hem op. Hij viel op zijn knieën en met zijn hoofd tussen het dode riet bad hij tweehonderd oefeningen van berouw. Toen stond hij opgelucht op en liep terug naar het dorp.

Als Erik Liesbeth zag, moest hij altijd aan de Azteken denken. Ondanks haar horrelvoet had ze geen moeite met de anderen mee te doen en op school haalde ze bijzonder goede cijfers.

Het boek ‘Hoogtepunten der oude Beschaving’ was de oorzaak van hun kennismaking. Ze waren samen in de bibliotheek en na enige minuten ontdekten ze, dat ze hetzelfde boek zochten. Toen Liesbeth merkte dat Erik erop gebrand was het boek zo gauw mogelijk te lezen, zocht ze zelf een ander.

Als je het boek gelezen hebt, krijg ik het wel van je. Je hoeft je niet te haasten, er zijn nog boeken genoeg.

Ze lachte vriendelijk tegen hem, maar ondanks dat meende Erik in haar ogen een vreemde droefheid te ontdekken. Het was een soort triestheid dat je alleen vindt bij jonge vogels, waarvan de ouders met een buks zijn neergeschoten, of van jonge katjes, juist voordat zijn vader ze tegen de muur te pletter gooide.

Tegen Liesbeth haar ogen had Erik geen verweer. Als ze hem aankeek voelde hij, dat zijn hele lijf begon te tintelen, zoals zijn oren en zijn vingers dat in de winter konden doen. Het was een geweldige pijn en hij kreeg weer het gevoel alsof hij vleugels had, waarmee hij kon opstijgen tot boven de bomen en de huizen.

Toen hij ‘Hoogtepunten der oude Beschaving’ gelezen had, bracht hij het zelf naar Liesbeth, Haar ouders hadden een kleine zaak in brood en banket. Hij stapte de donkere winkel binnen en rook meteen de geur van vers brood en gist. Liesbeth kwam zelf naar voren. Over de toonbank reikte hij haar het boek aan. Het ruikt hier lekker. Lekkerder nog dan bij ons in de molen.

Als je hier vaak komt merk je er niets meer van. Heb je het boek helemaal gelezen?

Ze glimlachte weer en Erik voelde hoe zijn bloed begon te tintelen.

Het is een fijn boek. Er staan veel mooie dingen in.

Kom je niet even binnen?

Liesbeth haar ouders hadden het erg druk, maar ze deden hun best vriendelijk tegen hem te zijn. Ze spraken over allerlei dingen en toen Erik weer naar huis ging volgde Liesbeth hem tot bij de winkeldeur.

Ik kom eens kijken naar de watermolen. Als het een keer niet druk is, moet je me waarschuwen.

[p. 51]

Erik knikte alleen. Hij zag hoe Liesbeth haar horrelvoet een eindje boven de grond hield, zodat haar schouders geen scheve indruk maakten.

Toen Erik door de straat liep, dacht hij aan Liesbeth haar verzoek. Het idee dat hij met haar alleen zou zijn in de molen veroorzaakte een nauwelijks merkbare druk op zijn schedel. Hij kon niet zeggen of het prettig was of niet, maar het duurde drie dagen voordat hij het gevoel kwijtraakte.

Erik zijn ouders waren niet in de wolken over de vriendschap die hij gesloten had. De gedachte aan een huwelijk tussen hem en Liesbeth zetten ze zó ver van zich af, dat ze angstig dichtbij kwam. Wantrouwen en berekening zijn nergens zo diep geworteld als onder de adel, de boeren en de kleine middenstand, tot welke laatste kategorie Erik zijn ouders behoorden.

's Avonds, als de andere kinderen naar bed waren en Erik over zijn boeken zat gebogen, hoorde hij hoe zijn ouders niet al te onduidelijk opmerkingen maakten over ongelukkige mensen in het algemeen en ongelukkige meisjes in het bijzonder. Ze dreven het gesprek telkens zo opvallend in de richting van Liesbeth, dat het voor hem bijna onmogelijk werd te doen of hij het niet begreep. Maar hij liet niets van zijn gevoelens blijken, zijn ouders in de waan latend, dat het meer van zijn onschuld nog rustig lag te blinken onder een milde zon.

Tegen het einde van het laatste schooljaar, toen de eksamens voor de deur stonden, kreeg de verhouding tussen Erik en Liesbeth meer diepgang. Op school zochten ze voortdurend elkaars gezelschap en de meisjes stonden op een afstand te giechelen, als ze weer samen waren. In die periode herhaalde Liesbeth haar verzoek om de molen te zien. Omdat zijn ouders steeds botter reageerden als Liesbeth ter sprake kwam, zat hij erg met haar verzoek in zijn maag. Hij kon moeilijk met Liesbeth de molen binnenstappen, als zijn vader er was. Van de ene kant wilde hij haar niet teleurstellen en van de andere kant was de kritiek van zijn ouders zo meedogenloos, dat hij hen zo weinig mogelijk kans wilde geven.

Op een zondagavond, toen hij terugkwam van een wandeling langs de rivier, stond Liesbeth hem onder de knotwilg op te wachten. Ze zag er prachtig uit en door het hoge gras merkte je niets van de enorme schoen aan haar rechtervoet. Zo, ben je daar eindelijk?

Ik kon toch niet weten, dat jij stond te wachten?

Natuurlijk kon je dat niet weten. Ik wilde je verrassen. Mag ik nu de molen zien? Even dacht Erik erover te zeggen dat hij de sleutels niet bij zich had, maar juist op tijd herinnerde hij zich, dat hij haar verteld had, dat hij ze altijd bij zich droeg. Kom maar mee. Kijk uit dat je niet valt. Er zijn hier gemene opstapjes.

Zou je me niet eens helpen, galante jongeling? Je vergeet te vaak dat ik een meisje ben.

Erik stak zijn arm uit om haar steun te geven bij het beklimmen van de trap. Door een onverwachte beweging van Liesbeth stootte zijn hand tegen haar rechterborst. Ze deden allebei alsof er niets gebeurd was, maar de spanning zette zich vast in hun keel.

Zwijgend liet Erik haar de molen zien. Zonder te beseffen wat zijn bedoeling was tilde hij daarna de losse plank uit de vloer.

Wat is dat?

Mijn geheime plaats. Ik heb er uren en uren doorgebracht. Het is er gezellig.

[p. 52]

Zullen we eens gaan kijken?

Hij hoorde duidelijk de schorre klank in zijn stem, maar hij durfde niet te kuchen. Nog voordat Liesbeth geantwoord had, liet hij zich naar beneden zakken. Even later zag hij ook haar grote schoen door de opening bungelen. Hij stond onder haar en hij zag dat ze een oranje broekje droeg.

Zoals te verwachten was slaagde Erik met redelijke cijfers voor zijn eindeksamen. Ondanks het feit dat zijn vader zo verlangd had naar een zoon met een middenstandsdiploma, heerste er thuis een gedrukte stemming. Zogenaamd uit erkentelijkheid voor het door hem behaalde eksamen, mocht hij voor een maand op vakantie bij een tante die aan zee woonde.

Erik wist maar al te goed waar de schoen wrong. Na de ontmoeting met Liesbeth in de molen en de dingen die daar gebeurd waren, had ze haar mond voorbijgepraat. Alle geheimen die hij jarenlang zorgvuldig had bewaard, lagen open en bloot op de roddeltafel van het dorp.

De dag na de uitreiking van de diploma's vertrok hij naar de tante aan zee. Tante was een nicht van zijn vader, ongehuwd, pensionhoudster en bekend om haar grote godsdienstigheid. De zeldzame keren dat ze bij Erik thuis op visite kwam, stond ze erop dat er voor en na het eten langdurig gebeden werd. Iedere morgen ging ze naar de kerk en 's avonds, voordat de kinderen naar bed moesten, haalde ze steevast haar rozenkrans voor de dag. Voor een stoel geknield werd er dan gebeden en na afloop stonden de figuurtjes van de kokosmat diep in hun knieën gegrift. Vandaar waarschijnlijk, dat Erik zich aan haar verwant voelde. Op het station begroette ze hem met een stijve hoofdknik en hij raadde meteen dat ze met het gebeurde op de hoogte was.

In haar groene fiat 600 reden ze naar haar huis. Onderweg wisselden ze geen woord en toen ze thuiskwamen wees ze hem direkt zijn kamer.

Dit is de plaats waar je moet slapen. Eten doen we gezamijlijk met de gasten in de grote serre. Je begrijpt dat ik geen tijd heb om me de hele dag met je bezig te houden. Overdag ga je maar naar het strand en wat je verder doet moet je zelf maar zien.

Toen ze weg was pakte Erik zijn koffer uit en ging op bed zitten. Door het open raam kwam een frisse geur naar binnen. Hij stond op en keek naar buiten. Tussen twee duintoppen zag hij een stuk van de spiegelende zee.

Erik was niet benieuwd naar de andere gasten. Bij het avondeten bleek dat hij het bij het rechte eind had. Het waren vier oude mannetjes en drie oude vrouwtjes, die hem half onnozel toeknikten, toen hij binnenkwam. Onder het eten bleven ze hem aldoor aankijken, alsof ze iets bijzonders van hem verwachtten. Omdat tante ook bij de maaltijd aanwezig was, voelde hij zich verplicht tot het laatst te blijven. Direkt nadat tante verdwenen was, stond een van de vrouwtjes op en kwam naar hem toe. Een hele poos bestudeerde ze hem van onder tot boven. Met haar tandeloze mond maakte ze onophoudelijk smakkende geluiden. De woorden die ze daarna uitbracht, volgden elkaar zeer snel op, zodat Erik er bijna niets van verstond.

Je lijkt op hem, ja ja, je lijkt op hem. Vroeger had ik ook zo'n zoon. Hij had ook van die brede schouders. Ja ja, dat is me wat geweest bij zijn geboorte. Hij heeft mijn lichaam vreselijk geteisterd met zijn brede schouders, dan kan ik je wel vertellen. Drie dagen heb ik met hem gelegen, omdat zijn schouders te breed

[p. 53]

waren. Maar het was een flinke zoon en iedereen zei dat hij zulke brede schouders had. Ik kan daar over meepraten. Drie dagen heeft het geduurd en toen scheurde ik helemaal open, van onder tot boven. Het was werkelijk een flinke zoon met brede schouders, maar hij heeft mijn lichaam vreselijk geteisterd, dat beloof ik je.

Een oud mannetje stond op, kwam naar Erik toe en legde een bibberende hand op zijn schouder.

Laat haar maar praten, jongeman. Op de duur wen je wel aan die kraamverhalen. Ze begint kinds te worden.

Het vrouwtje klapte meteen dicht. Met gesloten ogen zat ze minutenlang op haar stoel na te hijgen, totdat ze kreunend in slaap viel.

Erik stond op en liep de serre uit naar zijn kamer. Het grootste deel van de nacht hing hij uit het raam en luisterde naar de geluiden van de zee.

Erik lag op het strand. Ondanks het vroege uur stond er in de ruimte een geweldige zon. Hij had zijn handen onder zijn hoofd gevouwen en door zijn wimpers keek hij uit over de glanzende zee.

Loom eerst en nog zonder inzet, maar later direkt en zeer bepaald, kwam de gedachte aan Liesbeth in hem op. Duidelijk zag hij voor zich hoe ze daar lag op de molensteen, haar rokken opgetrokken tot over haar middel. Samen hadden ze onder veel gespot en gelach het altaar afgebroken om ruimte te maken voor het ernstige spel dat zich aan hen opdrong. De onderdelen van het altaar lagen verspreid in het water. Alleen de luier deed nog dienst. Liesbeth spreidde hem uit over de molensteen.

Toen ze naast elkaar zaten vielen Erik zijn ogen op haar lange, blanke hals en hij moest aan het verhaal van Abraham en Isaac denken. Voordat hij zich realiseerde wat er gebeurde, klauwden zijn handen zich rond haar hals. Pas toen haar lichaam onder hem wegzakte, liet hij los. In de mening dat hij haar gewurgd had, vluchtte hij weg uit de molen en liep urenlang langs de rivier. Wonderlijk genoeg dacht hij niet aan Liesbeth, maar welde er een bijna ontembaar gevoel van bevrijding in hem op.

Toen hij 's avonds thuiskwam was Liesbeth haar vader in gesprek met zijn ouders. Het bericht dat Liesbeth nog leefde luchtte hem niet op en de wanhopige ogen van de drie volwassenen veroorzaakten een sponzig, kneedbaar gevoel in zijn borst. Later hadden zijn ouders geen woord meer aan het gebeurde gewijd.

Boven de zee had de zon haar hoogtepunt bereikt. Een brandende hitte sloeg te pletter op het strand en felle schilfers dansten voor Erik zijn ogen. Toen hij zich probeerde op te richten gleed er een lange schaduw over hem heen en vanuit zee drong een plensend geluid tot hem door. Hij keek op. Tot aan zijn middel in het water stond daar een reusachtige man. Hij droeg een doornen kroon en over zijn borst liepen brede, rode striemen. Langzaam waadde hij door de branding en stapte op het strand. Aan zijn rechter voet droeg hij een schoen zo groot als een zeilboot en onwillekeurig moest Erik aan Liesbeth denken. Hij opende zijn mond voor een schreeuw, maar voordat het geluid zich uit zijn borst kon bevijden hief de man zijn rechtervoet en verpletterde hem.

Dicht onder de kust voer een coaster voorbij. Het gebrom van de motoren was te horen tot op het strand. Even later lag de stilte weer vastgeplet op de aarde. God trok zich terug.