Raam. Jaargang 1968

[p. 20]

César Vallejo
Een man gaat voorbij

Een man gaat voorbij met een brood op de schouder.
Hoe wil ik dan schrijven over mijn dubbelganger?

Een ander gaat zitten, krabt, vangt een luis onder zijn oksel, brengt haar ter dood.
Wat moet al dat gepraat over psychoanalyse?

Een ander is met behulp van een stok mijn borst binnengedrongen.
Moet ik soms naar een dokter diskussiëren over Sokrates?

Een houten been komt voorbij, met een kind aan de hand.
Wat schiet je ermee op, André Breton te lezen?

Een ander beeft van kou, heeft een bloedspuwing.
Is daar een opmerking over het transcendentale Ik op z'n plaats?

Een ander zoekt tussen de drek naar aardappelschillen en knoken.
Hoe kan men dan schrijven over het Oneindige?

Een metselaar valt van een steiger, en heeft z'n laatste kadetje gehad.
Hoe staat 't met de vernieuwing van onze metaforen?

Een winkelier zet een klant af, voor éen gram.
Wat moeten we met het gebazel over vierde dimensie?

Een bankier knoeit in zijn balans.
En in de schouwburg zijn gezichten te zien, die wenen?

Een paria slaapt met zijn éne been in z'n nek.
Zullen we het eens over Picasso hebben?

Iemand gaat achter een begrafenis, snikkend.
Wie wil er worden gekozen tot lid van de Akademie?

Iemand poetst in de keuken zijn geweer.
Wat voor zin heeft het van het Hiernamaals te spreken?

Iemand gaat voorbij en rekent op zijn vingers iets na.
Is het mogelijk, het niet-Ik aan te roeren, zonder 't uit te schreeuwen?

vertaling Michel J. van Nieuwstadt

[p. 21]

César Vallejo (1895(?), Santiago de Chuco - 1938, Parijs). Vallejo heeft nimmer in zijn leven geweten hoe oud hij was. Gissingen omtrent het jaar van zijn geboorte schommelen tussen 1892 en 1898. Geboren uit arme, peruaanse ouders, als de jongste van elf kinderen, is Vallejo zijn leven lang door armoede achtervolgd. Eerst in Trujillo, daarna in Lima, studeert hij literatuur en rechten. Hij neemt zijn intrek in het eerste van de reeks armzalige hotelletjes, waarin hij tot aan zijn dood zal leven. Hij verdient zijn brood als onderwijzer, werkt af en toe als dagloner in een suikerfabriek. In 1923 wordt hij in Trujillo gearresteerd, op beschuldiging van ‘brandstichting, geweldpleging, plundering, muiterij en rebellie’; hij wordt honderddertig dagen lang zonder proces gevangen gehouden. Na zijn vrijlating - de gevangenschap had een nasleep tot in 1929 - vlucht Vallejo naar Parijs; hij wist wat hem daar te wachten stond: ‘Probeer eraan te wennen’, zei hij tegen een vriend die hem vergezelde, ‘weinig te eten. In Parijs zullen we van steentjes moeten leven.’ En in minder dan vierderangs hotelletjes, de bekende, treurige litanie: Hôtel des Escoles, rue Garibaldi, rue Molière, rue Delambre, Avenue du Maine. Vallejo leeft van ‘steentjes’: van haastig geschreven en slecht betaalde artikelen voor het ‘Bureau des Grands Journaux Latins-Américains’. In 1928 en 1929 bezoekt hij, zonder steun van de sowjet-regering, die hij weigert te accepteren, maar als ‘partijloos’ schrijver, Moskou; hij wordt eind 1929, wegens kommunistische sympathieën door de rechtse regering Tardieu uit Frankrijk uitgewezen. Hij gaat naar Madrid, en beleeft daar, tot 1936, de gelukkigste tijd van zijn leven. Hij neemt deel aan de spaanse burgeroorlog, aan de kant van de republikeinen, maar wordt ziek en keert in 1936 terug naar Parijs waar de oude misère opnieuw begint en waar hij, op Goede Vrijdag 1938, letterlijk ‘van de honger sterft’.

César Vallejo, Poesías completas. Buenos Aires 1949.